Techstorie - rozmowy o technologiach

Big techy mają nowy problem. Oprócz rządów, które chcą im narzucać regulacje i użytkowników, którzy czasem korzystają z ich usług "nie zawsze zgodnie z przeznaczeniem", rośnie wobec nich najprawdziwszy ruch oporu. A konkretnie na całym świecie pojawia się zjawisko aktywizmu centrów danych. Ludzie od USA, przez Irlandię, Hiszpanię i Holandię po Polskę protestują przeciwko budowie w ich okolicy centrów danych. Albo przynajmniej wyrażają obawy, co też taka konstrukcja zmieni w ich najbliższym otoczeniu. Dlatego w tym odcinku opowiadamy, dlaczego centra danych bywają budowane na terenach trawionych przez suszę, komu przez centrum danych wyschła woda w studni, dlaczego w USA pojawiły się aż 142 grupy protestujących i czy podobna niechęć może pojawić się także nad Wisłą. GOŚCIE ODCINKA: - Aurora Gómez z hiszpańskiej grupy aktywistów Tu Nube Seca Mi Río ("Twoja chmura wysusza moją rzekę"), - Marta Tymoszuk, Tomasz Ciechomski i Joanna Ciechomska z organizacji Stowarzyszenie Aktywnych Sąsiadów z miejscowości Michałowice pod Warszawą, - Marianna Sobkiewicz, starsza analityczka zespołu klimatu i energii w Polskim Instytucie Ekonomicznym. ROZDZIAŁY: 04:28 Hiszpania 15:02 Stany Zjednoczone 21:23 Polska 34:49 Boom na centra danych 43:08 Woda jest niezbędna 49:34 Gdzie się buduje? 52:46 Kryzys azotowy 01:05:20 Greenwashing ŹRÓDŁA: - O producencie amunicji, który nie mógł działać: https://www.theguardian.com/technology/2023/mar/28/energy-hungry-tiktok-data-centre-ukraine-ammunition-production-nammo-norway - Ile wody potrzebują centra danych: https://www.eesi.org/articles/view/data-centers-and-water-consumption - Ile ciepła potrzebują centra danych: https://www.datacenterdynamics.com/en/analysis/heat-reuse-it-is-time-it-meant-business/ - O kryzysie azotowym: https://www.rp.pl/rolnictwo/art37510071-kryzys-azotowy-w-holandii-rzad-chce-skupowac-gospodarstwa-rolnikow - O nieprawidłowościach w Holandii: https://www.techzine.nl/nieuws/privacy-compliance/542104/kaart-hollands-kroon-stilletjes-gewijzigd-voor-bouw-microsoft-datacenter/ - O stanach, co nie chcą centrów danych: https://www.datacenterwatch.org/report - O greenwashingu centrów danych: https://www.theguardian.com/technology/2024/sep/15/data-center-gas-emissions-tech

Lato już dawno za nami, czas więc na całego wrócić do technologicznych lektur. W tym odcinku czytamy trzy książki: dwie poświęcone ludziom, a jedną zjawisku. Czytamy więc chyba najlepszą biografię Xi Jinpinga, jaka jest obecnie dostępna na rynku - analizujemy, skąd wzięły się niektóre decyzje Xi i dlaczego ten chiński przywódca ma tak silny związek z technologiami. Zanurzamy się też w poszukiwania najbardziej tajemniczej postaci świata technologii XXI w. - twórcy Bitcoina, czyli Satoshiego Nakamoto, który zniknął w 2011 r. i od tamtej pory nie wiadomo, co się z nim stało. To książka niemal kryminalna! I w końcu żałujemy wielu naszych wyborów konsumenckich, do czego zainspirowała nas bardzo dobra i smutna książka o gigantycznym przemyśle śmieci. Oczywiście, skupiamy się na wątku technologicznym, ale obiecujemy, że po tym odcinku inaczej spojrzycie na swoje własne odpady! ROZDZIAŁY: 03:03 "Czerwony cesarz: Xi Jinping i jego nowe Chiny" 19:25 Tajemniczy pan Nakamoto. Kim jest genialny twórca kryptowaluty?" 35:16 "Wojna o śmieci. Globalne śledztwo w sprawie brudnego handlu twoimi odpadami" OMAWIANE KSIĄŻKI: - "Czerwony cesarz: Xi Jinping i jego nowe Chiny", Michael Sheridan, Wydawnictwo PORT, tłumacz: Piotr Grzegorzewski, 2025 - "Tajemniczy pan Nakamoto. Kim jest genialny twórca kryptowaluty?", Benjamin Wallace, wydawnictwo Znak, tłumacz: Sławomir Kupisz, 2025 - "Wojna o śmieci. Globalne śledztwo w sprawie brudnego handlu twoimi odpadami", Alexander Clapp, Wyd. Szczeliny, Tłum. Piotr Królak, 2025 ŹRÓDŁA: - O generowaniu śmieci przez Samsunga: https://altindex.com/news/samsung-waste-production - O odpadach elektronicznych: https://www.itu.int/hub/2024/04/the-world-generated-62-million-tonnes-of-electronic-waste-in-just-one-year-and-recycled-way-too-little-un-agencies-warn/ - O wysypisku w Ghanie: https://misyjne.pl/misja/zyc-i-umrzec-w-agbogbloshie/

Spotify w przyszłym roku skończy 20 lat. Dopiero w tym roku zaczął zarabiać. Ale już od lat trzęsie rynkiem muzyki i rozpycha się na rynku podcastów. Ale co w zasadzie wiemy o tej firmie? Owszem, to jedna z nielicznych spółek z Europy. Jedna z tych, które współtworzyły streaming i pomogły w walce z piractwem - ale czy na pewno? Wszyscy wiemy, że Spotify płaci artystom niskie stawki - ale właściwie dlaczego? I ile tak naprawdę w tym serwisie jest muzyki wygenerowanej przez AI i jak ona wpływa na ludzkich artystów (i odbiorców!)? To pytania, na które odpowiadamy w tym odcinku. Będzie też o tym, co jest największym wrogiem Spotify i czy to prawda, że serwis kreuje artystów-widmo. GOŚCIE ODCINKA: - Maciej Janik - adwokat w Stowarzyszeniu Autorów ZAIKS, gdzie zajmuje się problemami na styku prawa autorskiego, nowych technologii i AI; - Antoni Komasa-Łazarkiewicz - kompozytor i aktor, skomponował m.in. muzykę do filmów Agnieszki Holland “W ciemności”, “Pokot” oraz jej serialu “Gorejący Krzew”; - Michał Wieczorek, dziennikarz muzyczny, prowadzi bloga Na obrzeżach o muzyce niszowej i niezachodniej oraz audycję o tej samej nazwie w społecznościowym Radiu Kapitał; - Maciej Dulski, współzałożyciel Music Tech Lab, agencji wspierającej startupy i firmy. ROZDZIAŁY: 04:15 Potwór ze Szwecji 22:47 Spotify a wytwórnie 40:36 Playlisty, duchy i AI 1:14:47 Co dalej? ŹRÓDŁA: - O umowie Spotify i Sony https://www.theverge.com/2015/5/19/8621581/sony-music-spotify-contract - O mechanizmie pro rata https://imusician.pro/en/resources/blog/how-much-does-spotify-pay-per-stream - Liz Pelly, "Mood Machine: The Rise of Spotify and the Costs of the Perfect Playlist", wyd. Hodder And Stoughton Ltd., 2025 Eriksson Maria, Fleischer Rasmus, Johnasson Anna, Snickars Pelle, Vonderau Patrick, "Spotify Teardown", Wyd. The Mit Press, 2019

Czy AI nas ogłupia? Coraz więcej badań skupia się na wpływie tej technologii na mózg. I wnioski są umiarkowanie optymistyczne: korzystanie z AI sprawia, że rozleniwiamy się intelektualnie. Spada obciążenie poznawcze, rośnie "nadpoleganie" na AI. A w momencie, kiedy sztuczna inteligencja służy nam nie tylko do pracy, lecz jest też naszym przyjacielem, partnerem/partnerką albo psychologiem, to oddajemy jej nie tylko dane o sobie, ale także dużą władzę nad naszym życiem. Co więcej - postanowiłyśmy same sprawdzić, ile AI może się o nas dowiedzieć. Po niecałej godzinie rozmowy znała mnie lepiej, niż wielu znajomych. Zatem czy każda AI zna nas lepiej niż małżonek? Czy AI nas ogłupia? Czy AI może nami manipulować? I czym grozi zbytnie potakiwanie nam przez AI? GOŚCIE ODCINKA: - Maciej Rudziński - naukowiec specjalizujący się w interfejsach mózg-komputer i mechanistycznej interpretacji modeli językowych; - Ada Florentyna Pawlak - antropolożka technologii, prawniczka i historyczka sztuki, wykładowczyni akademicka między innymi z SWPS. Specjalizuje się w obszarze społecznych implikacji sztucznej inteligencji i transhumanizmu. ROZDZIAŁY: 05:14 Czy AI nas ogłupia? 20:48 Czy zasypią nas AI slopy? 31:44 Czy AI może nas oszukać? 38:00 AI robi z nas łasych na pochwały 53:28 Co z tym począć? ŹRÓDŁA: - Eksperyment MIT: https://arxiv.org/abs/2506.08872 - Wpływ AI na zdolności poznawcze: https://slejournal.springeropen.com/articles/10.1186/s40561-024-00316-7 - Badanie efektu Flynna: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11595985/ - Gospodarka intencji: https://www.cam.ac.uk/research/news/coming-ai-driven-economy-will-sell-your-decisions-before-you-take-them-researchers-warn - Jak działa 8 minut rozmowy z kimś bliskim: https://www.psychologytoday.com/us/blog/promoting-hope-preventing-suicide/202303/can-8-minutes-make-your-life-a-little-better - O tym, że w rozmowach z AI można się zagubić: https://futurism.com/openai-investor-chatgpt-mental-health

Gośćmi są Martyna Różycka, ekspertka ds. odstraszania i usuwania nielegalnych treści w internecie, oraz Marcin Zagórski, rzecznik Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. Rozmawiają o alarmujących statystykach związanych z wykorzystywaniem dzieci w sieci, a także o operacjach antypedofilskich, które prowadzi policja. Wskazują na zagrożenia w grach internetowych, jak Roblox, oraz omawiają, jak rodzice mogą nieświadomie wspierać sprawców. Podzielą się praktycznymi poradami jak zgłaszać nielegalne treści i gdzie szukać pomocy.

Podcast odkrywa tajemnice kolacji Trumpa z liderami Big Tech. Okazuje się, że była to nie tylko formalność, ale próba zacieśnienia relacji z Doliną Krzemową. Następnie poruszają kwestie przyszłości Google, które zmaga się z procesami antymonopolowymi. Tematy dotyczą także europejskich ambicji w dziedzinie AI, z konkretnym przykładem superkomputera Jupiter i programu Invest AI. Europa stara się dogonić USA i Chiny w wyścigu technologicznym.

W rozmowie uczestniczą dr hab. Marcin Jackoby, ekspert od chińskiej kultury i przemysłów kreatywnych, oraz Daria Impiombato, specjalistka ds. chińskiej propagandy. Dyskutują o fenomenie Ne Zha 2 oraz sukcesach gier jak Black Myth. Zajmują się rosnącą popularnością short dram, które w 2024 roku przyniosą Chinom miliardy dolarów i setki tysięcy miejsc pracy. Analizują, jak Pekin wykorzystuje dyplomację influencerską do kształtowania swojego wizerunku i jaki wpływ mają chińskie technologie na globalną scenę.

Koniec przerwy podcastowej! A ponieważ tematów jest dużo, to zaczynamy od przeglądu najważniejszych - tych, którymi świat technologii żył latem. Omawiamy głośny raport MIT z którego wynika, że... firmy wciąż nie wiedzą, jak korzystać z AI. Inwestują w tę technologię ogromne pieniądze (40 mld dol.!), a efekty są mizerne. Raport ten jest zresztą częścią większego trendu - schłodzenia atmosfery wokół AI. Wcześniej atmosfera schładzała się wokół Intela. Ta firma, która tworzyła podwaliny Doliny Krzemowej, nie miała ostatnio dobrej passy. Można wręcz powiedzieć, że przespała ostatnią dekadę. W końcu z pomocą przyszedł nie kto inny, jak administracja USA. Czemu przejęła 10 proc. firmy i co nam to mówi o rynku technologii? I w końcu technologie a sprawa polska. W sierpniu w pełnej krasie wróciła kwestia podatku cyfrowego, poznaliśmy pierwsze konkretne założenia, które rozważa Ministerstwo Cyfryzacji. Tyle, że ze względu na obecnego lokatora Białego Domu świat raczej odchodzi od podatków cyfrowych. Czy ten polski ma szansę wyjść poza sferę koncepcji? I co wspólnego z nim mają polityczne ambicje Mety? ROZDZIAŁY: 01:48 - Jesień AI 14:10 - Trump na pomoc Intelowi 33:10 - Kłopoty podatku cyfrowego Linki do źródeł: - Badanie MIT: https://www.artificialintelligence-news.com/wp-content/uploads/2025/08/ai_report_2025.pdf - O wdrożeniu GPT5: https://fortune.com/2025/08/18/sam-altman-openai-chatgpt5-launch-data-centers-investments - O zwolnieniach w USA: https://www.challengergray.com/wp-content/uploads/2025/07/Challenger-Report-July-2025.pdf - O straconej dekadzie Intela: https://aragonresearch.com/intels-lost-decade-how-tsmc-took-the-chip-lead/ - O zwolnieniach w Intelu: http://nytimes.com/2025/07/24/technology/intel-layoffs-25000.html - O superPAC Mety: https://www.politico.com/news/2025/08/26/exclusive-meta-to-launch-california-super-pac-focused-on-ai-00524989

Na zakończenie tego sezonu "Techstorie" wychodzą ze studia i spotykają się ze słuchaczami i słuchaczkami na nagraniu na żywo. A temat na finałowy odcinek tego sezonu mamy przeciekawy - bo bierzemy na tapet cyfrową miłość, seks i relacje. Czy można zakochać się i tworzyć szczęśliwy związek z programowaną, silikonową lalką, która mówi wyłącznie "tak"? Albo czy taka lalka może stać się powierzchnią marketingową do sprzedawania nam kolejnych rzeczy i usług? Jak związki z robotami, robotycznymi lalkami, ale też cyfrowymi personami generowanymi na życzenie przez sztuczną inteligencję zmieni nasze podejście do relacji w realu? Czy w być może niedalekiej przyszłości będziemy mieli jeszcze ochotę chodzić na randki z białkowymi partnerami lub partnerkami? O tym wszystkim dyskutujemy z Ewą Stusińską, autorką m.in. książki "Deus sex machina". A że to nagranie podcastu na żywo, to są też pytania od publiczności. Jednym słowem - wyjątkowy odcinek! Zapraszamy! GOŚCINI: Ewa Stusińska ŹRÓDŁA: Źródła na które powoływałyśmy sie w tym odcinku: - Ewa Stusińska, "Deus sex machina. Czy roboty nas pokochają?"; - Philip K. Dick, "Blade Runner. Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?"; - Dan Slater, "Love in the time od Algorithms"; - O eksperymencie dr Adrew Clarka: https://time.com/7291048/ai-chatbot-therapy-kids/ - "Modyfikowany węgiel", Richard Morgan; - O digiseksualności: https://www.cbc.ca/radio/spark/the-spark-guide-to-human-ai-interaction-1.5192455/digisexuality-emerges-as-a-new-sexual-identity-1.4988400 - O strachu przed seksbotami: https://undark.org/2019/01/17/our-irrational-fear-of-sexbots/ - O poślubianiu AI: https://www.theverge.com/24216748/replika-ceo-eugenia-kuyda-ai-companion-chatbots-dating-friendship-decoder-podcast-interview - O samobójstwie nastolatka z powodu rozmów z AI: https://www.nytimes.com/2024/10/23/technology/characterai-lawsuit-teen-suicide.html

ZAPISZ SIĘ NA NAGRANIE PODCASTU "TECHSTORIE" NA ŻYWO: https://forms.gle/XjuPCna2TepVjdgP7 Kurz wyborczy opadł, dlatego można z chłodną głową zasiąść do analizy, czy i kto próbował mieszać w polskich wyborach. Wiadomo, że Rosja i Białoruś od zawsze próbują wpływać na nastroje Polaków - i teraz było podobnie. Tyle, że dodatkowo okazało się, że algorytmy jednej z platform są wyraźnie przyjaźniej nastawione wobec jednego z polskich polityków - a przynajmniej tak wynika z analizy serwisu Global Witness. Ten odcinek podcastu "Techstorie" jest swoistym "reality check", w którym sprawdzamy, jakie nieczyste chwyty były zastosowane podczas wyboróów. Czy algorytmizacja polityki poszła tak daleko, że żyjemy w zamkniętych bańkach i tylko w ich obrębie może trwać kampania? I w końcu - czy środowisko konserwatywno-prawicowe znalazło złoty środek na wygrywanie wyborów dzięki platformom cyfrowym? GOŚCIE ODCINKA: - Aleksandra Wójtowicz, analityczka ds. cyfrowych PISM - Ava Lee, ekspertka z międzynarodowej organizacji śledczej Global Witness zajmującej się analizą platform społecznościowych. NA SKRÓTY: 05:14 Wnioski po wyborach 13:54 TikTok i prawica 23:56 Doppelganger 39:25 Algorytm zwycięstwa ŹRÓDŁA: - O długich mackach Estratos: https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/kampania-poza-kontrola-od-madrytu-po-warszawe-kto-naprawde-stoi-za-politycznymi-reklamami - O TikToku i prawicy: https://globalwitness.org/en/campaigns/digital-threats/tiktok-algorithm-recommends-twice-as-much-hard-right-content-to-users-ahead-of-polish-election/ - O Rosjanach w kampanii: https://alliance4europe.eu/doppelganger-polish-presidential-p2 - O Rosjanach w USA: https://www.wired.com/story/project-good-old-usa-russia-2024-election/ *W pierwotnej wersji odcinka padły słowa o tym, że TikTok nie ma otwartego API dla badaczy. Usunęliśmy te zdania, ponieważ taki dostęp dla badaczy i akademików do API TikToka jest możliwy. Ale należy podkreślić, że uzyskanie takiego dostępu wymaga przejścia procesu dopuszczenia, który potrafi trwać kilka tygodni. Dostęp więc jest, ale nie bez utrudnień.