Bernard Hammelburg | BNR

Trump waarschuwde in een toespraak ter gelegenheid van de Amerikaanse nationale feestdag voor een belegering door ultralinks fascisme'. Zijn land is in de greep van agitatie, sabotage en radicalisme, betoogde hij. Een linkse samenzwering heeft de Amerikaanse samenleving klaarblijkelijk jarenlang van binnenuit uitgehold. En hij is de krachtige leider is die het land van het complot van linkse terreur bevrijdt. Daders van het kwaad Of het nou Duda is, of Erdogan, of Xi, of Orban, of Trump, hun methode voldoet aan de belangrijkste criteria van fascisme. Je wijst een bevolkingsgroep aan een oppositiepartij, Oeigoeren, Gülenisten, Democraten, het maakt niet echt uit als daders van al het kwaad, en je isoleert ze systematisch door ze te intimideren, te bedreigen en te bedelven onder scheldkanonnades. Het zijn communisten, of terroristen, of mediamagnaten, of louche speculanten, of separatisten, of agitators, of saboteurs, of fiscale dieven, of doodgewone zakkenvullers ze zijn altijd staatsvijanden, en er is een Sterke Leider nodig om de onschuldige burger uit hun klauwen te bevrijden. Beluister ook | De week van de middelvinger Verdeeldheid Tweede kenmerk: het splijten van het volk in goed en kwaad. In elke toespraak of tweet wrijf je dat begrip kwaad als zout in en wond. De eenheid in je eigen organisatie leunt op de door je communicatiemachine gekweekte verdeeldheid onder het volk, want tegenanders zijn duivels, en tweederangsburgers. Derde kenmerk: je creëert een sfeer waarin de ene buur de andere niet meer kan vertrouwen, of het niet meer waagt hem aan te spreken. Zal hij me verketteren omdat ik de Sterke Leider niet openlijk steun? Zal hij mijn winkel boycotten omdat ik geen poster, adelaar of nationalistisch petje in mijn etalage heb? Zal hij me aangeven als agitator? Als verrader? Het vierde kenmerk: het uitschakelen van de parlementaire controle en fulmineren tegen de onafhankelijke rechtspraak. De Sterke Leider kan het alleen, per decreet. Want zijn gelijk is absoluut. En of je nou Duda heet, of Erdogan, of Xi, of Orban, of Trump je hebt allerlei eigenschappen, maar twijfel? Nee, dat woord ken je niet. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er was, voor het gelukkig snel groeiende leger gewetensvolle ondernemers, een perfecte storm nodig om Twitter, Facebook en Instagram de kaakslag te geven die de asociale media al zo lang te goed hadden. Een pandemie, een in het ravijn stortende economie en felle confrontaties over racisme perfecter kun je die storm niet krijgen. Fatsoenlijk bedrijf Het eerste bedrijf dat wakker schoot was Unilever , dat voorlopig een eind maakte aan adverteren op Twitter, Facebook en Instagram. Het gaf gehoor aan een oproep van de Amerikaanse Anti-Defamation League, een Joodse organisatie die zich inzet tegen antisemitisme, homofobie en racisme. Een trits grote bedrijven volgde: telecomgigant Verizon, kledingmerk North Face, Coca-Cola, Honda, Levis en Starbucks. Inmiddels kan je als fatsoenlijk bedrijf eigenlijk niet achterblijven, en dus niet stopt met adverteren op de asociale media. Beluister ook | Amerika Podcast | Land op slot, campagne van start Ik eindig deze dag vermoedelijk in eenzaamheid. Collegas, vrienden, familieleden, relaties iedereen kan mij haarfijn uitleggen waarom zij wél van de asociale media gebruikmaken, en hoe verstandig zij ermee omgaan. Handig als je informatie of contactgegevens zoekt, ik kijk alleen, maar zet er zelf nooit iets op, je gebruikt het zelf ook in je programmas. Allemaal waar, maar die eilandjes van wijsheid laat ik ze zo gemakshalve even noemen liggen in het tot de virtuele horizon reikende drijfzand van de meest krankzinnige, racistische, intimiderende en beledigende bagger. Malloten Elke malloot meent zijn geloofwaardigheid of bestaansrecht te ontlenen aan het aantal volgers of likes, wat niets anders betekent dan dat drommen andere malloten achter hem aankopen, mobieltje tegen de neus gedrukt, alsof hun leven ervan af hangt. Met voorop de president van de Verenigde Staten van Amerika, die leugens verspreidt en taal gebruikt waarvoor een kind van tafel of van school zou worden gestuurd, en een volwassene in het cachot zou geraken. Beluister ook | Bernard Hammelburg | Overweldigend Dus: mooie eerste stap van die bedrijven. Volgende stap: redactioneel toezicht op de inhoud. En nee, het gaat niet om links, rechts, anarchistisch, populistisch, rebels of religieus, maar om iets veel simpelers. Vroeger hadden we er een woord voor: waarheid. Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Thessa zette in 2011 een uitnodiging op Facebook voor haar sweet sixteen party, waarvoor 16.000 mensen zich opgaven en 1.600 kwamen opdraven, met als gevolg fikse rellen. Merthe uit het Groningse Haren maakte in 2012 dezelfde fout: 30.000 mensen gaven zich op voor wat Project X zou gaat heten, compleet met brandstichting, vernielde autos en verwoeste tuinen. Bij Trump gebeurde het omgekeerde. Die miljoen aanvragen was natuurlijk verkiezingspropaganda zelfs de beroemdste popster haalt dat niet maar volgens de Washington Post hadden tienduizenden mensen wel degelijk op een oproep voor steun aan Trump geklikt alleen de software interpreteerde dat allemaal als bestelde kaartjes. Dus rekende de campagne niet alleen op 19.000 bezoekers, maar op nog een enorme menigte die buiten zou meeluisteren. Uiteindelijk verscheen een onderweldigende opkomst van 6.200 Trumpisten. Volgens CNN en de New York Times zat het anders in elkaar. K-Pop, het platform voor fans van Koreaanse popmuziek, en het Chinese Tik-Tok, een onder jongeren razend populair platform voor korte videos, overstroomde de Trump-campagne met 700.000 aanvragen voor kaartjes, met de nadrukkelijke bedoeling om niet te komen opdagen. Een actie van goeddeels nog niet stemgerechtigde jongelui, die Trump een poepie wilden laten ruiken: wat hij met Twitter kan, kunnen zij met Tik-Tok en K-Pop. Het kan zijn dat TV-presentator en Trump-criticaster Joe Scarborough gelijk had: de mensen tobben over de pandemie, en de campagne had veel te optimistische verwachtingen. Of het was, zoals de pro-Trumpistische nieuwssite Breitbart schreef, allemaal de schuld van de media, die potentiële bezoekers de stuipen op het lijf hadden gejaagd. Hoe het ook zij: ik voel mij gesterkt in mijn wantrouwen tegen het leger van manipulators, complotdenkers, fantasten, leugenaars, dromers, drammers en naïevelingen, jong en oud, die dagelijks de beerput open zetten die zij sociale media noemen. Doe mij maar gewoon BNR. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen Iraakse burgers in 2003 een beeld van Saddam Hoessein omvertrokken, vonden we dat best stoer. De Belgische koning Leopold II liet in zijn privé-kolonie Congo naar schatting tien miljoen burgers onthoofden. Met hun schedels omzoomden de rubberplanters en ivoor-jagers uit die tijd de gazons rondom hun villas. Dus het omhalen van een beeld van Leopold dat snappen we wel. Het kan ook op gewelddadige wijze, en daarvoor hoeven niet verder dan Amsterdam. Daar werden in 1967 en 1984 bomaanslagen gepleegd op het Van Heutsz-monument op het Olympiaplein. Die aanslagen mislukten, maar het was toch andere koek dan een petitie, of het bekladden of omver trekken. Het monument, in 1935 onthuld door koningin Wilhelmina, was een eerbetoon aan Johannes van Heutsz, die van 1904 tot 1909 gouverneur was in Nederlands-Indië, en als held werd gezien vanwege de verovering van Atjeh, maar bij nader inzien werd ontmaskerd als ordinaire massamoordenaar. Twintig jaar geleden werd het monument omgedoopt in Monument Indië Nederland. En in november 1956 werd de Amsterdamse Stalinlaan omgedoopt in Vrijheidslaan, toen bleek dat de Sovjetheld miljoenen van zijn eigen burgers had uitgemoord. Kortom: het thema is niet nieuw, en de vraag is waar je de grens legt. De wereld was in rep en roer toen de Rode Khmer in 1981 het tempelcomplex Ankor Wat in elkaar sloegen, omdat het werd gezien als symbool van Boeddhistische onderdrukking. Die Rode Khmer waren zelf massamoordenaars, maar ook die kunnen wraak zoeken wegens misstanden in het verleden. Hetzelfde geldt voor de vernieling van het Syrische Palmyra door IS, dat door fanatiek-orthodoxe moslims niet werd gezien als cultureel erfgoed maar als herinnering aan de heidense Romeinen. Ja, barbaars, maar ook barbaren hebben ideeën over historisch onrecht. Historische bezinning kan belachelijke vormen aannemen, zoals op Google, dat bij de zoekopdracht leiders uit de Tweede Wereldoorlog de foto van Churchill zwart had gemaakt, maar die van Stalin en Hitler niet. Of het verwijderen van de filmklassieker Gone with the Wind uit het bestand van HBO. Als je op die manier je geweten zuivert, eindig je in een Orwelliaanse dictatuur. En met het verwijderen van een beeld van Jan Pieterszoon Coen, verdwijnt hij niet uit onze koloniale geschiedenis. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dan is het meer dan twee weken geleden dat de Dam vol liep met vijf duizend demonstranten. En dat in Amerika in elke grote stad demonstraties plaatsvonden en rellen uitbraken. Komt er dan een coronapiek of zijn er niet of nauwelijks meer besmettingen? Het is misschien wel het spannendste moment van de hele coronacrisis. Als er een coronapiek komt, dan gaat de anti-maatregelenbrigade onmiddellijk in quarantaine, in elk geval symbolisch. Femke Halsema heeft de door de Telegraaf geregisseerde politieke storm tot dusver aardig doorstaan, maar een coronapiek als gevolg van de demonstratie op de Dam kost haar vermoedelijk alsnog haar baan. De door Jaap van Dissel en Marion Koopmans aangeleverde kennis aan Mark Rutte en Hugo de Jonge gaat van 50 naar minstens 75 procent. Gastronomische pioniers, die net weer begonnen te wennen aan een hapje eten buiten de deur, annuleren schielijk hun reserveringen. Maar het omgekeerde is ook waar. Als er géén piek komt, gaat de vlag uit. Femke Halsema verandert nee, muteert, om in stijl te blijven van virus van het kwaad tot de bevrijder van het coronajuk. Sociale afstand? Een noodwet van Grapperhaus? Ga toch weg: de anti-maatregelenbrigade gaat dansend door de straten, de vlag gaat uit, oma knuffelt haar kleinkinderen. In New York, Minneapolis, Boston, Washington, Miami, Atlanta en Dallas vallen zwarte demonstranten witte politieagenten huilend van vreugde in de armen. En die tweede golf dan? Ach, dat zien we dan wel. De gevreesde piek na Hemelvaart bleef in Nederland immers ook uit. Het is dus de volgende week erop of eronder. De demonstranten en relschoppers verschaffen het antwoord waarnaar we zo reikhalzend uitzien. Hier past dus dankbaarheid, aan die vijf duizend mensen op de Dam en die honderdduizenden in Amerika. Medische experimenten met mensen zijn verboden behalve als ze het zelf doen. Zie hen niet als boosdoeners, maar als proefkonijnen, als pioniers, als vorsers naar de waarheid. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Trump trok alle registers open. Hij mobiliseerde via een oude wet de krijgsmacht, die normaal niet op Amerikaans grondgebied mag opereren. Hij liet demonstranten voor het Witte Huis met rubber kogels en traangas verjagen, alleen om de straat over te kunnen steken om demonstratief met een Bijbel in de hand voor een kerk te gaan staan. De Bijbel als rekwisiet in een reality show. Hij profileerde zich als de sterke leider die, met Gods woord in de hand, het volk net op tijd wegsleept voor de poorten van de linkse hel. Beluister ook | Aanhoudende onrust in Amerikaanse steden Er zal best wat van de beschuldigingen kloppen, maar er zijn evenveel aanwijzingen dat een stevige brigade white supremacisists gretig meedoet aan het vechten, brandstichten en plunderen. Het vernielen van het hoofdkwartier van de vakbeweging, bijvoorbeeld, een klassiek bolwerk van links, op steenworp afstand van het Blanke Huis, was vast niet het werk van linkse radicalen. Team-Trump doet dus aan selectieve verontwaardiging. Beluister ook | Trump maakt van moord op George Floyd een verkiezingsshow Buiten de staat De waarheid doet er niet toe. De gouverneur van Minnesota en de burgemeester van Minneapolis roepen zonder goede onderbouwing dat 80 procent van de arrestanten van buiten de staat komt. Verslaggevers van twee regionale zenders vroegen de politierapporten op en vonden bij meer dan 80 procent van de arrestanten gewoon lokale adressen. Maar wie is nog geïnteresseerd in de feiten? Beluister ook | Demonstratie in Amsterdam buiten de perken Team-Trump verlegt de aandacht heel behendig van de vraag waaróver de demonstraties gaan, naar hóe ze gaan. En zo gaat het verhaal steeds minder over de vermoorde George Floyd en het onuitroeibare blanke politiegeweld, en steeds meer over linkse agitatie, en uiteraard impliciet over de kampioen van die linkse beweging, Joe Biden. Het is een macaber spel, maar gelukkig vond Joe Biden, na maanden van stilte, eindelijk zijn stem, met een oproep tot matiging en een vileine aanval op Trump. Het hangt van hem af of het Blanke Huis weer het Witte Huis wordt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De feiten spreken natuurlijk voor zichzelf. Als je NASA-fotos van Wuhan van voor de lockdown vergelijkt met die van daarna, is China duidelijk door de wasstraat gegaan. En met al die stilstaande motoren, vliegt de CO-uitstoot omlaag, met maar liefst 17 procent. En ja, het is heerlijk rustig op de wegen en de lucht is opmerkelijk blauw. Beluister ook | Wie verliest: razende Trump of sluwe Xi? Voor de duidelijkheid: ik ben helemaal voor duurzaamheid. De hele wereld rommelt maar wat aan met het realiseren van de milieudoelstellingen, die nota bene door diezelfde wereld zijn bedacht. Al heb ik een beetje moeite met het evangelie van Gretta met haar beschuldigende vinger. Maar om corona te verstrengelen met de klimaatdoelstellingen is echt onzin. Het is alsof je als middel tegen obesitas je volledige consumptie staakt. Van helemaal niets eten val je geweldig af, dat zal best. Maar je gaat er ook een beetje dood van, en dat kan nooit de bedoeling zijn. Grappig tijdverdrijf De gelegenheidsdiscussie over files en vliegreizen is een grappig tijdverdrijf, nu we even niet vliegen en thuis werken. We hebben het er al jaren over, en misschien dat er een tijdje wat minder verkeersdrukte is. Maar de luchtvaart jaagt nu al weer op snakkende vakantiegangers en ongeduldige ondernemers, en zodra het sein op groen gaat, als het virus verdwijnt of er komt een vaccin en dat kómt er staat de bolide weer te lonken en de kerosinepomp overuren te draaien. Vooral in Shanghai, Los Angeles, Cairo, Tokyo, Parijs, Londen, New York. Beluister ook | Amerika Podcast | Obamagate Als we lessen leren uit de lockdown, wat ik betwijfel, is het over efficiëntie en misschien hygiëne. Maar de strijd om een beter milieu gaat gewoon weer verder waar hij was gebleven: niet ver genoeg, en misschien zelfs nog minder ver, omdat de herstart energie vreet. Maar laten we alsjeblieft stoppen met onzin, zoals de aan academisch onderzoek toegeschreven bewering dat je bij hogere luchtvervuiling sneller aan corona sterft. Stichtelijk leedvermaak dat is het. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika telt 90.000 coronadoden, een derde van het totale aantal slachtoffers wereldwijd. Donald Trump is maar met één ding bezig: bewijzen dat het de schuld is van anderen. Hij breidt zijn repertoire elke week uit. Het coronadrama in Amerika lag achtereenvolgens, maar ook nog steeds, aan China, de Democraten, Italië, de Democraten, de gehele Europese Unie, de Democraten, de Wereld Gezondheidsorganisatie, de Democraten, Barack Obama, de Democraten, en nu de nieuwste schuldige: het CDC, het Amerikaanse RIVM. En, oh ja, de Democraten. Terwijl hij tienduizenden levens had kunnen redden door de heel vroege waarschuwingen van deskundigen niet onder hoongelach weg te wuiven. Beluister ook | Amerika Podcast | Obamagate De cijfers zijn om meer dan één reden griezelig. 62 procent van de Amerikanen en 49 procent van de doden is blank. 13 procent van de bevolking en 27 procent van de overledenen is zwart. In Californië is 39 procent van de bevolking Latino, maar het percentage coronadoden is 52. Onder de minderheden groeit de woede. En die woede richt zich tegen Trump. Net als onder de andere, zwaar getroffen groep: de ouderen. Van die toenemende woede profiteert Trumps tegenstander, Joe Biden, Obamas vicepresident, die tot nu toe in zijn kelder thuis vrijwel onzichtbaar was. En die de helpende hand krijgt van zijn voormalige baas. Beluister ook | Opinie | Veerkracht In zijn blinde woede tegen Obama, creëerde Trump het, naar zijn zeggen, grootste schandaal uit de Amerikaanse geschiedenis: Obamagate. Wat dat precies is, blijft vooralsnog een raadsel. Het komt kennelijk neer op bewijs dat Obama en Biden de architecten waren van wat het Ruslandschandaal is gaan heten. Was Obama beledigd? Welnee. Hij noemde de corona-aanpak een absoluut chaotische ramp'. En tot afstuderende studenten: Je zou denken dat de mensen die het voor het zeggen hebben, weten wat ze doen. Een hoop doen niet eens alsóf ze het voor het zeggen hebben. Team Trump, dus. Over één ding zijn Trump en Obama het eens: dit gaat allemaal over Biden. Sleepy Joe, noemt Trump hem, of Beijing Biden. Biden is te netjes of te sloom om zijn tegenstander Dumbo Donald of Tweety Trump te noemen, of zo. De Democraten gokken erop dat Trump met corona zijn eigen graf graaft. Maar, met of zonder kleren, onderschat de keizer niet. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waar we veel te weinig over spreken is de collectieve veerkracht. Kom op, zeg, we zijn niet van bordkarton. Regeringen strooien met miljarden, wat ze momenteel gemakkelijk kunnen met obligaties met heel lange looptijden en geen rente, want er is geen rente. En die miljarden stoppen ze in bedrijven en mensen. Ja, er vallen er een hoop tussen de wal en het schip, maar er zijn er ook een hoop die worden gered. Zachte landing Associated Press maakte een fascinerende vergelijking tussen de aanpak van Europa en de Verenigde Staten. De meeste Europese landen maken, ondanks de enorme klappen, toch een soort zachte landing, want de overheidssteun wordt verdeeld via al bestaande sociale voorzieningen. Daardoor valt de werkeloosheid bij ons nog wel mee. Beluister ook | The Donald Show | Mourning in America Amerika heeft veel gebrekkigere sociale voorzieningen, krankzinnig veel onverzekerden, en kent nauwelijks vaste dienst. Met als gevolg massaontslag, wat je kunt zien aan de exploderende werkeloosheid: bijna 35 miljoen nieuwe werkzoekenden in twee maanden. De Amerikaanse overheidssteun is geringer dan de onze, maar gaat wel grotendeels rechtstreeks naar de burger. Met ruim 18 procent van de bevolking heeft Amerika ook het grootste aantal armen in de westerse wereld. Maar je zou kunnen zeggen: wat maakt het uit? Wij krijgen de staatssteun via de bestaande voorzieningen, en de Amerikanen via een noodwet. Lees ook | Liveblog Coronacrisis Onverwoestbaar optimisme Het maakt wel degelijk uit. In negatieve zin, omdat de westerse economie nog altijd drijft op de Amerikaanse. Als het in Amerika stormt, regent het bij ons. Daar staat iets inspirerends tegenover: het onverwoestbare optimisme. De Amerikaanse economie is van elastiek. Bijna een kwart van de beroepsbevolking is werkeloos, maar het overgrote deel verwacht binnen een paar maanden weer een baan te hebben, hopelijk gewoon bij hun oude baas. Europeanen hebben de neiging dat af te doen als wereldvreemd of naïef. Ik noem het veerkracht. En of dat nou het gevolg is van slechte sociale voorzingen of hoop, het blijkt altijd weer te werken. Valse profetie? Altijd beter dan die doemdenkers.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat moet de verklaring zijn van het doolhof in de wetenschap. Elke president, premier, gouverneur, burgemeester of schooldirecteur heeft een ander standpunt over het heropenen van de samenleving allemaal gebaseerd op adviezen van eigen teams van deskundigen. Nederland discussieert vermoedelijk nog steeds over de werkelijke noodzaak van mondkapjes als de coronacrisis al voorbij is. Beluister ook | Column Bernard Hammelburg | Complot Gouverneur Cuomo van New York stelde het dragen van mondkapjes meteen per decreet verplicht, met als argument: Jij hebt niet het recht mij te besmetten. Want dat zeggen zíjn deskundigen. De deskundigen van Republikeinse Amerikaanse gouverneurs vinden dat hun staten weer aan de slag mogen, gesteund door president Trump, wiens eigen deskundigen er juist op tegen zijn. Scholen open? In Duitsland wel, in Californië absoluut niet. De deskundigen in Italië schrijven één meter afstand voor, die in Nederland 1,50 meter, die in Amerika 1,80 meter, en die in Israël en Duitsland twee meter. Wil de echte deskundige opstaan? Even opmerkelijk is het verschil in stijl en toon. De Franse president Macron en de Spaanse premier Sanchez presenteren zich als dictatoriale driftkikkers, geflankeerd door spijkerharde dienders, die duizenden arrestaties verrichten en draconische boetes uitdelen. Pure repressie, dus. Daartegenover staat Mark Rutte, die de typisch Nederlandse benadering kiest: wij hebben met elkaar afgesproken..., waarbij ik dan denk: met mij is helemaal niets afgesproken. Natuurlijk is ook zijn wij doen dit met zn allen-presentatie' gewoon een dictaat. En tegen zondaars is de gesublimeerde boodschap: vader is niet boos, vader is verdrietig en teleurgesteld. Beluister ook | Trumps corona-draai Het aardige is dat, in het doolhof van schijnbaar haaks op elkaar staande deskundige adviezen, alle routes naar dezelfde uitgang leiden. Als je het, vanaf je geïsoleerde corona-werkplek, wat breder bekijkt, is elke schooldirecteur, burgemeester, gouverneur, premier of president met hetzelfde bezig: zigzaggend de weg zoeken naar start. Of ze die 200 euro mogen pakken, hangt ervan af of ze een beetje voort maken. See omnystudio.com/listener for privacy information.