Bernard Hammelburg | BNR

Het 'Regional Comprehensive Economic Partnership', waaraan acht jaar is gesleuteld, creëert een handelsblok met 2,2 miljard mensen, een gigant, vergeleken waarmee de Europese Unie en Amerika plotseling relatief kleine spelers zijn. Alleen al China en Japan. Het gaat niet om alle handel. De paragraaf over intellectueel eigendom is opmerkelijk vaag. Er zitten voor alle landen comfortabele uitzonderingen in. Het gaat bijvoorbeeld niet over onderwerpen als mensenrechten, arbitrage, elkaars loonpolitiek en al die kwesties die speelden bij het mislukte Amerikaans-Europese handelsverdrag, en bij het eveneens mislukte Amerikaans-Aziatische verdrag. Heel Azië Donald Trump trok de stekker uit beide: TTIP, het verdrag met Europa omdat hij het gedram en verkapte subsidie vond, vooral voor Europa. En uit TTP, het verdrag met Azië, omdat hij alle kaarten zette op een handelsoorlog met China. Maar met dat mislukte verdrag met Azië zat het eigenlijk anders. TTP was een initiatief van Trumps voorganger Obama, die een verdrag wilde met zo ongeveer heel Azië, maar zonder China. En in zijn voorstel zaten wél kwesties als mensenrechten, arbitrage, wensen van vakbonden, hoge en lage lonen. Dat China de rollen nu omdraait, en een verdrag sluit met zo ongeveer heel Azië, inclusief Japan, plus Australië en Nieuw-Zeeland, en Amerika buiten spel zet, komt net zozeer op het conto van Obama als Trump. China ziet nu zijn kans: midden in de eindeloze afwikkeling van de Amerikaanse verkiezingen, midden in de coronacrisis, midden in het gestuntel van de Europese Unie om met een echt Chinabeleid te komen. En vooral: wraak op Trump. Op de vlakte Gaat de EU in zee met dit nieuwe financieel-economische mega-blok? Zou kunnen, maar daar gaan weer jarenlang tig Brusselse topjes overheen. En wat doet Joe Biden? Hij heeft zich tot nu toe op de vlakte gehouden over het onderwerp handelsakkoorden. Eerst de pandemie, de infrastructuur en het herstel van de economie, en dan zien we wel zo ongeveer denkt hij. Dat roer moet om, want als hij niet uitkijkt, walst China dwars over hem heen. En over ons, trouwens. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Iedereen heeft het dan over twee recente voorbeelden: Al Gore, die in 2000 verloor van George W. Bush, hoewel hij meer stemmen had. En Hillary Clinton, die in 2016 bijna drie miljoen stemmen meer haalde dan Donald Trump, en toch afging. Er zijn meer voorbeelden: John Quincy Adams in 1824, Rutherford Hayes in 1876 en Benjamin Harrison in 1888. En ook toen, in de 19de Eeuw, was er al debat over. Democratie Er zijn meer landen veel waar ze het kennelijk niet helemaal snappen. Landen die in twee ronden stemmen, bijvoorbeeld. Neem Polen, of Frankrijk. Winnen is winnen, maar in de eerste ronde is winnen niet winnen als je niet 50 procent van de stemmen haalt. Wat is dat voor onzin? Oh, pardon, dat is democratie, maar zoals zij het zien. Voor het meest opmerkelijke systeem hoef je Nederland niet uit. Kijk eens hoe wij onze Eerste Kamer kiezen. Dat doen we namelijk niet dat doen de Provinciale Staten. Het zijn zogenaamde getrapte verkiezingen. Maar hoe werkt het eigenlijk? Dat weten wij gewone stervelingen nauwelijks. Ja, alle 564 leden van de Provinciale Staten brengen op de verkiezingsdag hun stem uit op één van de kandidaten voor de Eerste Kamer. Deze kandidaten staan per partij op één of meer lijsten. Hoe die kandidaten op de lijst zijn gekomen? Geen idee. Inwonertal Dan de stemming zelf. Ik citeer uit de website van de Eerste Kamer: Niet elk Statenlid heeft een even zware stem. Door 'weging' wordt een relatie gelegd met het inwonertal van de provincie. Het inwonertal wordt daarbij gedeeld door het honderdvoud van het aantal Statenleden van de provincie. De uitkomst heet de stemwaarde. Wabblief? Kunt u het nog volgen? Daarbij is een systeem met kiesmannen, en winner takes all, echt de eenvoud zelve. Gaat het bij ons veranderen? Bij elke verkiezing hoor je zeggen van wel. Of dat de Eerste Kamer eigenlijk gewoon weg kan. Maar het gebeurt nooit. Want tja, wij hebben zo ons systeem, onze democratie. Net als de Amerikanen, met de hunne. Inclusief die kiesmannen. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is Amerika een land geworden waarin het hoogste recht wordt gedefinieerd als het recht om terug te keren naar het breinaaldentijdperk? Een land waarvan het motto uit velen één op zn Orwelliaans verandert in sommige varkens zijn gelijker dan andere? Een land waar de beurskoers regeert? Of keert uit dit moment van electoraal vacuüm, van wachten op de uitslag, het oude Amerika terug? Het land met het hoogste aantal Nobelprijswinnaars ter wereld. De bakermat van de jazz, van de iPhone, de sneaker, cola, de hamburger, de Broadway-musical. Lees ook | BNR Election Night | Volg live de Amerikaanse verkiezingen Voor ons is de verkiezing niet zozeer een referendum over Trump als wel over Amerika. Zijn we, als de laatste stemmen zijn geteld, de advocaten zijn uitgevochten, de verliezer de overwinning van zijn tegenstander moet erkennen, bondgenoten of vroegere bondgenoten? Zijn we kennissen of vrienden? Naïeve gedachte Zo denken wij, en dat is naïef. Over de kwesties die óns aangaan liggen Biden en Trump niet zo ver uit elkaar. Ze vinden beiden dat wij veel te lang hebben meegereden op de Amerikaanse NAVO-bagagedrager. Ze koesteren beiden geen warme gevoelens voor Europa. Ze vinden beiden dat wij ons in de luren laten leggen door China. Ze vinden beiden dat wij ons veel te kwetsbaar opstellen door onze afhankelijkheid van Russisch gas. Ze vinden beiden dat Amerika noch de politieagent, noch de beschermer van de wereld moet zijn. Het idee dat voor ons, met een regering Biden, het licht weer zou aangaan, alsof er een schakelaar om gaat, is simpelweg onjuist. Blijft over: onze compassie met de helft van de 330 miljoen Amerikanen die wél als de dood zijn voor een verbod op abortus, die wél geloven in sociale cohesie, die ook weten dat sommige varkens gelijker zijn dan andere, maar hun best doen om die anderen hun plaatsje onder de zon te gunnen. Luister terug | Recordaantal Amerikanen heeft al gestemd Maar hoe nauw wij ons ook betrokken voelen, uiteindelijk gaat het niet over ons. De Amerikanen gaan zelf over hun leven, en hebben het recht te kiezen wie zij willen wat wij er ook van vinden. Of zijn we consequent en maken we de keuze voor een nieuwe iPhone, afhankelijk van de winnaar van de verkiezingen? Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het verhaal uit de Britse Observer komt erop neer dat Johnson voortgang in de Brexit-onderhandelingen probeert te traineren omdat hij de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen afwacht. Als vriend en Brexit-supporter Trump wint, zet hij volledig in op een handelsovereenkomst met de Verenigde Staten, en laat hij Europa verder schieten. Dat zou een bewuste keuze voor een no-deal Brexit betekenen, en dus een kolossale schadepost voor de EU-landen, waaronder Nederland. Kost ons dus volgens de Algemene Rekenkamer op zn minst anderhalf miljard. Handelsverdrag Volgens het artikel in de Britse zondagkrant maakt een overwinning van Joe Biden de omgekeerde optie mogelijk, namelijk een handelsverdrag tussen Europa en Amerika. Trump haalde een streep door de eerste pogingen van dat zogenoemde TTIP-verdrag, maar Biden zou de draad weer kunnen oppakken. Dan hebben de Britten het nakijken. Dat zou trouwens heel verstandig zijn van Biden, want vergeleken bij de mega-handelspartner Europa is het Verenigd Koninkrijk een mug. Volg ook | VK en EU blijven onderhandelen Johnson neemt wel enorme risicos. De uitslag van de Amerikaanse verkiezingen kan vele weken op zich laten wachten, volgens het zwartste scenario tot 14 december. Als hij zo lang traineert, wordt het zeker een no-deal Brexit, want zelfs als de onderhandelaars eruit zouden zijn, krijg je een verdrag nooit meer vóór 1 januari door alle Europese landen goedgekeurd. Als Biden dan wint, zit hij én zonder maatje in het Witte Huis, dus zonder uitzicht op een verdrag met Amerika, én zonder akkoord met Europa. Witte rook De onderhandelaars geven nu juist tekenen dat er weer een beetje schot in komt. De Ierse premier Varadkar ziet iets wat op witte rook lijkt. En deze hele week gaan de gesprekken verder. Wat niet wegneemt dat Johnson het liefst helemaal van Europa loskoppelt. En dat de kans dat Donald Trump gaat winnen aanzienlijk is. Dus zon Boris & Donald Show zit er misschien best in. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij Charlie Hebdo was het precies omgekeerd. Een sullig satirisch Frans weekblad dat ranzige cartoons van de profeet publiceerde. Net zo smakeloos als de antisemitische spotprenten uit de nazitijd, waarvan moderne varianten nog altijd de ronde doen. Luister terug | Frankrijk onderzoekt moslimorganisaties na onthoofding leraar Maar daar houden alle vergelijkingen op. Joden hebben alle reden om woedend te zijn over die cartoons, maar ze schieten geen kalasjnikovs leeg op redacties. Net zo min als christenen. Het Vaticaan deed destijds grote moeite om de publicatie van de Da Vinci Code en de gelijknamige speelfilm tegen te houden, over de door auteur Dan Brown verzonnen nazaten van Jezus en Maria Magdalena. Voor gelovigen pure blasfemie, maar het Vaticaan stelde geen nieuwe Inquisitie in om Brown, zijn uitgever of de filmploeg op te blazen - of te onthoofden. Jihadistische methode Het verachtelijke is de jihadistische methode. Achter de aanslag op Charlie Hebdo zaten mannetjes met baarden in Jemen - heel ver weg. Achter de onthoofding van Samuel Paty zat een lugubere Franse organisatie, het Collectief tegen Islamofobie, die een fatwa tegen de geschiedenisleraar uitsprak omdat hij in zijn lessen spotprenten had laten zien. Dat collectief heeft gewoon een website, in het Frans en Engels. Luister terug | Marianne Zwagerman | Vrijheid & Haat Daarop beklaagt het zich over een hetze, maar de Franse politie is behoorlijk zeker van haar zaak en onderzoekt nog vijftig andere islamitische organisaties. En ook hier weer het schrijnende gegeven dat de bedenkers van achter hun bureau een gestoorde volgeling rekruteren of nog erger inspireren, in dit geval een 18-jarige Tsjetsjeen. Sabbat op vrijdag Toen het New Yorkse gerechtshof in 1955 stilletjes dat beeld van Mohammed van het dak liet halen, had nog nooit iemand van jihadisme gehoord. Moslims waren mensen die de sabbat op vrijdag hielden en geen varkensvlees aten. En die in hun godsdienst geen beelden tolereerden. Nu kun je zeggen: dat geldt net zo goed voor protestanten, en wij hebben ook een beeldenstorm gehad. Maar dat was in 1566. Lees ook | Proces tegen handlangers Charlie Hebdo van start President Macron wil verfransing van de Franse islam. Dat is precies het probleem: het overgrote deel van de bijna zes miljoen Franse moslims is verfranst. Het gaat om een handjevol halve zolen die zich geestelijken noemen, en de 20.000 fanatici die hun wil klakkeloos uitvoeren. Je krijgt de geest hoe heette die ook alweer? niet meer in de fles. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

BNR haalde al in augustus de feiten boven water: in wijken met grote armoe en veel migranten is het coronaprobleem onevenredig groot. VPROs Argos bevestigde dat beeld met onderzoek over IC-patiënten in grote ziekenhuizen. Daarop volgde een standaardsneer van Geert Wilders over migranten die de IC-bedden van besmette brave, blanken blokkeren, en natuurlijk vloog iedereen iedereen toen in de haren. Kern van de discussie is de privacy. In veel landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, heerst daarover een andere opvatting. Verdachten en veroordeelden in rechtszaken, bijvoorbeeld, komen met naam en toenaam in de media, inclusief interviews met familieleden, vrienden, klasgenoten en collegas. Wij vinden dat ongepast, en houden het op initialen. Zij vinden dit soort privacy censuur. Dat anonimiseren is in Nederland ook leidend in de medische wereld. En ook daar zie je bij de Britten en Amerikanen het diametraal tegenovergestelde. Het medische tijdschrift The Lancet publiceert heel precies de etnische details van Britse coronapatiënten. De New Yorkse gezondheidsdienst verstrekt aan de media exacte gegevens over de achtergrond van alle patiënten, compleet met aantallen per postcode. Pandemie en privacy zijn als de polen van een magneet. Dat moet je nu niet hebben. Er zijn twee overtuigende argumenten: communicatie en eigenbelang. Als grote groepen mensen de boodschap van de overheid niet snappen, moet je in al die wijken letterlijk alle deuren langs om het uit te leggen. Dat ze geen Nederlands spreken mag Geert Wilders een schande vinden, maar uitleggen wat de coronamaatregelen zijn werkt echt beter dan een cursus Nederlands. Ik wil dolgraag dat een migrant in Amsterdam-West wordt behoed voor het virus. En daar zit het eigenbelang, want als het coronavuur in zon besmettelijke wijk wordt gedoofd, gaat het met ons allemaal een stuk beter. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Net als met zijn belastingen, vindt Don Coronaleone dat zijn gezondheid privédomein is. Dus hoewel hij maandenlang beweerde dat hij elke dag op Covid-19 wordt getest, mogen zijn artsen niet vertellen wanneer zijn laatste negatieve test was. Of op welk moment zij vaststelden dat hij besmet was. Of waarom ze hem ziek naar huis lieten gaan. Het past in Trumps strategie. Hij brieste voortdurend tegen zijn staf dat hij het ziekenhuis uit wilde. En weg was hij, gevolgd door een theatrale balkonscène op het Witte Huis, zonder mondkapje. Hij twitterde: Ik voel me prima. Wees niet bang voor corona. Laat het je leven niet domineren. We hebben, onder de regering-Trump, geweldige medicijnen en kennis ontwikkeld. Ik voel me beter dan twintig jaar geleden. En daarna deze boodschap: We nemen de leiding in deze strijd. Als jullie leider, moest ik dat doen. Ik weet dat er gevaar is, maar ik moest het doen. Ik stond vooraan en nam de leiding.' Geen woord over de 210.000 Amerikanen die inmiddels aan corona zijn bezweken. Cocktail van medicijnen We zullen zien of Don Coronaleone ermee wegkomt. Of hij op 15 oktober op het tweede debat met Joe Biden verschijnt. Of hij de komende dagen met zijn cocktail van experimentele medicijnen en steroïden opkrabbelt. Hoe dan ook, de kritiek op zijn capo-di-tutti-capi-aanpak is niet van de lucht. Luister terug | De Strateeg | De catastrofe die 'op eigen houtje' heet Op de argumentatie van de critici valt best iets af te dingen. Donald Trump is niet de eerste president die zijn artsen laat liegen over zijn gezondheid. Woodrow Wilson kreeg in 1919 een beroerte en raakte verlamd, wat verborgen bleef voor de buitenwereld. Franklin Roosevelt zat in een rolstoel als gevolg van polio, wat op zijn verzoek werd verzwegen door de media. Dwight Eisenhower had de ziekte van Crohn, een hartaanval en een beroerte, maar ook dat bleef goeddeels geheim. Dementeren John Kennedy had de ziekte van Addison en een ernstige rugkwaal ook goed geheim gehouden. Ronald Reagan was in zijn tweede termijn aan het dementeren. Kortom: waarom zou Don Coronaleone niet zelf de regie mogen houden? En trouwens: krijgt het Nederlandse volk inzage in de belastingaangifte of de medische onderzoeken van Mark Rutte? Of van de koning? Of de troonopvolgster? Of hoeft dat ook eigenlijk niet? Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ik kom het cijfer tegen op zoek naar antwoord op de vraag waarom het in New York, waar nog maar enkele maanden geleden de koelwagens voor de ziekenhuizen stonden om de lichamen af te voeren, nu juist zo goed gaat. Corona in Queens is een metafoor: in de arme, voornamelijk zwarte en bruine wijken zijn zoveel slachtoffers gevallen dat het virus daar goeddeels is uitgeraasd. In de meeste witte wijken was en is de schade al die maanden gering. Darwin krijgt weer gelijk: de sterksten overleven. Er zit een universele les in het verhaal van de wijk Corona. Covid-19 slaat onevenredig hard toe in migrantenwijken, in Amsterdam bijvoorbeeld in Nieuw-West en Zuidoost. Omdat ze daar de taal niet verstaan, Omdat een huwelijksfeest in streng religieuze kring een zeldzaam moment van seksuele bevrijding is, dat geen minister, BOA of agent begrijpt laat staan kan tegenhouden. Rutte en De Jonge houden hun verhaal wel met een doventolk, maar een Nederlandstalige geen Turkse, Ghanese of Marokkaanse. Hun verhaal bereikt kijkers en luisteraars die het allemaal al weten, of een groepje studenten dat de middelvinger opsteekt, maar niet de groep waarom het echt gaat. Die groep heeft vermoedelijk nooit van De Jonge gehoord, en al helemaal niet van Jaap van Dissel. Elite die taal niet spreekt Je ziet het in Spanje, waar de ernstigst getroffen plek een migrantenwijk in Madrid is, en in België, en in Frankrijk en in het Verenigd Koninkrijk, en in Israël. Bij bevolkingsgroepen waar de boodschap van ministers, virologen, ziekenhuisdirecteuren en parlementariërs simpelweg niet aankomt. Uitgesproken door een elite die hun taal niet spreekt, of die ze niets zegt. Donald Trump en de New Yorkse gouverneur Andrew Cuomo werden, ieder op hun eigen manier, sterren met hun dagelijkse corona-persconferenties. Voor de mensen in de wijk Corona in Queens waren het Marsmannetjes. Rutte en De Jonge bereiken met hun persconferenties 6,5 miljoen kijkers. Nederland telt 14 miljoen volwassenen, waarvan dus 7,5 miljoen niet kijken. Voor beleidsmakers is dit de keuze: of ze vinden aansluiting bij die 7,5 miljoen, zoals in Amsterdam Nieuws-West en Zuidoost, of we volgen het voorbeeld van de New Yorkse wijk Corona. Voor de sterksten loopt het dan goed af net als in New York. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat Amerika wilde was dat de VN-sancties tegen Iran weer worden ingesteld, nu Trump zich uit de Irandeal heeft teruggetrokken. Maar de andere deelnemers in die deal - Rusland, China, Frankrijk, het VK en Duitsland - vinden dat juridische lariekoek, en de Veiligheidsraad vindt dat ook. Natuurlijk wist minister Pompeo van buitenlandse zaken van tevoren hoe het bij de VN zou aflopen, en dus was het alleen maar een opmaat. Want wat voegde hij eraan toe: Amerika beschouwt de sancties per onmiddellijk als opnieuw ingevoerd, en bedrijven, personen of landen die zaken doen met Iran, kunnen eveneens worden getroffen door Amerikaanse sancties. Alles wijst erop dat de Amerikanen hóópten op de reacties bij de VN. Opvoeren van de druk Het gaat dus om het opvoeren van de druk op Iran, en daarop is het Amerikaanse beleid steeds meer gericht. Het bij elkaar brengen van Israël, de Emiraten en Bahrein past daarin. Momenteel wordt onderhandeld met Oman, Soedan, Mauritanië, Marokko en Saoedi-Arabië om vergelijkbare verdragen uit te werken. Dat kan best nog even duren, maar er is in feite al een grote coalitie van Golfstaten en Afrikaans-Arabische landen, Israël en de Verenigde Staten, die zich zien als de geallieerden in de strijd tegen de as Iran-Libanon-Syrië. Luister terug | Amerika Podcast | Trumps Iran-clash met Biden Sinds Donald Trump uit de Irandeal stapte, heeft hij onder vuur gelegen van Europa, Rusland en China, die van mening blijven dat je de moellahs uiteindelijk aan je kunt binden door in dialoog te blijven. Door Israël en een deel van de Arabische wereld naar zich toe te trekken, verbreekt Trump zijn eigen isolement. En hij onderstreept zijn voornemen om de export van Iraanse olie en Iraans gas zoveel mogelijk te saboteren. Hoongelach Door die strategie voor te leggen aan de Veiligheidsraad, en dus aan de Verenigde Naties, in de wetenschap dat er alleen hoongelach zou klinken, maakt Trump zijn tweede punt. Hij draait het hoongelach om. Hij vindt dat de Iran-appeasers, door het nieuwe Amerikaanse sanctieregime en de nieuwe regionale coalitie, volledig in zijn val zijn getrapt. En zoals een oud, Perzisch spreekwoord luidt: als je zelf in een put springt, is de Voorzienigheid niet verplicht je eruit te halen. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat laatste is belangrijk, want wat we niet moeten doen is denken dat zich in de nesten werken hetzelfde is als verliezen. Zoals het een goede acteur betaamt, heeft Boris namelijk precies door wat de meerderheid van zijn publiek wil, en dat is een Brexit zonder enige concessie. Geen speciale regeling voor Noord-Ierland, geen zeurende Europese douane, geen afhankelijkheid van de EU, op welke manier dan ook. Vermakelijk Door de al gemaakte scheidingsovereenkomst met de EU op hoofdpunten op te zeggen, handelt hij in strijd met het internationale recht, zoals onder meer vijf oud-premiers hem voorhouden. En de manier waarop oud-Labourleider Ed Miliband Boris onderuit haalde met de stelling dat de premier zelf geen notie heeft van wat er in de wet staat, was bijzonder vermakelijk. Maar het doet er niet toe. Luister terug | Londen kan ook handelsdeal met VS wel vergeten Op een paar dissidenten na, kreeg Boris bij de eerste stemming in het Lagerhuis bijna alle partijgenoten mee. Formeel betekende dit alleen dat de wetswijziging nu is geagendeerd, dus er volgen nog meer stemmingen. Maar wie denkt dat hij die gaat verliezen, vergist zich. En ook de hoop dat het Hogerhuis gaat ingrijpen, lijkt me meer wensdenken dan werkelijkheid. Spijkerhard Het is duidelijk dat Boris, niet in een opwelling, maar heel doordacht, nu spijkerhard inzet op alles of niets: een Brexit zoals hij die wil, of een harde Brexit. To Brexit or not to Brexit is geen vraag: het Verenigd Koninkrijk stapt eruit, ondanks spookbeelden over duizenden vrachtautos aan de grens, chaos in Schotland, het omvallen van het Goede Vrijdagakkoord met Ierland, een visserijoorlog op de Noordzee. Lees ook | Boris Johnson zwaar onder vuur om nieuwe Brexitwet Als hij al Shakespeareaans denkt, dan is zijn variant op Hamlet: er is iets aan het rotten in de staat Europa. Of misschien mompelt hij de laatste zin uit dat drama: en de rest is stilte. Daar moeten Von der Leyen, Barnier, Michel en de rest van de EU zich op instellen. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.