DOCS

In 1963 begon Wim de Bie zijn medialoopbaan als eindredacteur van het VARA-radioprogramma Uitlaat. Hoewel het radioarchief van Uitlaat grotendeels verloren is gegaan, vormt het deel dat bewaard is gebleven een blauwdruk van een tijd waarin de jongeren Nederland compleet hebben weten te veranderen. Een belangrijke aanvulling op het radioarchief van Uitlaat kwam recentelijk dankzij de uitgebreide privécollectie van Wim tot stand. Die collectie, bestaande uit vier verhuisdozen vol bandopnames, werd door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid geheel gedigitaliseerd. Dit alles vormde een belangrijke aanleiding om in het radioverleden van Wim te duiken. Vanwege de enorme populariteit op televisie van het duo Koot en Bie bleef het radioverleden van Wim wat op de achtergrond. Velen zullen wellicht niet weten dat het duo Koot en Bie in het radioprogramma Uitlaat voor het eerst landelijke bekendheid kreeg. In de Radio Doc ‘Wim de Bie: de Radio Jaren - van Uitlaat tot podcast’ nemen Wim en Marco Raaphorst een duik in het verleden en gaan zij hierover met elkaar in gesprek. Een Radio Doc van precies dezelfde tijdslengte als een Uitlaat-uitzending: 35 minuten. “Eigenlijk is het een soort model-Uitlaat”, aldus Wim.

Verhalen van naasten over het van dichtbij meemaken van euthanasie, een programma van Leonie van Noort Sinds de euthanasiewet in 2002 in werking trad, maken veel mensen gebruik van de mogelijkheid die de wet biedt. De publieke discussie gaat meestal over grensgevallen of uitzonderingen maar in verreweg de meeste gevallen verloopt het goed. Het proces van besluitvorming en uitvoering van euthanasie wordt dan door de toetsingscommissie beoordeeld als zorgvuldig. In 2016 overleden 6091 mensen in Nederland door euthanasie. Een veelvoud van dit aantal, partners, familieleden, vrienden, maakte euthanasie van dichtbij mee. Hoe is dat voor hen geweest, en hoe kijken ze daarop terug? De documentaire laat nabestaanden aan het woord over hun ervaringen. Zij respecteerden het besluit van hun dierbaren om voor euthanasie te kiezen, ze waren erbij toen de scen-arts langskwam en ze stonden aan het bed toen de dodelijke injectie werd toegediend. Een confronterende ervaring waarop zij in deze radiodocumentaire terugkijken.

Internet, muziekcultuur, film, tv, reclame; alles lijkt bol te staan van expliciete seks of verwijzingen ernaar. Mannen zouden er de hele dag aan denken en vrouwen eigenlijk ook, maar dan met iets langere pauzes tussendoor. Alleen, dat klopt niet helemaal. Er zijn ook mensen die het helemaal niets kan schelen, seks. Hele gewone, gezellige of ongezellige mensen, mooi, lelijk, aantrekkelijk of onaantrekkelijk. Ze moeten er niets van hebben. Ze doen er gewoon niet aan! Welkom in de wereld van de aseksualiteit. Of je een viriele macho bent of een sexy stoeipoes maakt daar niets uit. En de aller- allerlaatste aflevering van Sterk water: Vermist.

Voor iemand die streng religieus is opgegroeid is er bijna geen grotere stap denkbaar dan afstand doen van je geloof. De overgang van een kant-en-klaar leven gewijd aan een God die alles in de gaten houdt, naar het besef dat je zelf moet bedenken wat waar is en het leren leven zonder God als vangnet. Dat proces is misschien maar met één ding te vergelijken: het vinden van God als je ongelovig opgroeide, met ongelovige familie en vrienden.Lotte van Gaalen maakte een dubbelportret van twee mensen die een tegengesteld proces doormaakten op zoek naar de parallellen: een vrouw die van haar geloof viel en een man die het licht zag. Beiden moesten opnieuw leren wat waar is en hoe te leven; beiden zijn niet los van wie ze ooit waren. En aflevering 5 van de serie korte documentaires Sterk water: De illegale zeehond.

Het leven voorbij gaat over de laatste dagen uit het leven van een vrouw alvorens zij haar leven beëindigd. Over het steunen van een geliefde in een onvoorstelbaar moeilijke situatie. En over iemand laten gaan of juist iemand tegen willen houden uit liefde. En in deze uitzending de vierde aflevering van Sterk water: De Drenkeling.

Begin april werden in Arnhem twee homo’s in elkaar geslagen omdat ze hand in hand liepen. Met een betonschaar werden de tanden bij een van de jongens uit z’n mond gemept. Een golf van verontwaardiging trok er door Nederland. En daarbij stelde iedereen ook de vraag hoe dit toch mogelijk is, in het land waarin de acceptatie van LHBT’ers zo ver is gevorderd. Documentairemaker Botte Jellema dook in alle rapporten, sprak met deskundigen en met slachtoffers van anti-homogeweld. En aflevering 3 in de documentaire serie Sterk water.

Waar kunst in een museum voorzichtig wordt benaderd, lijken kunstwerken in de openbare ruimte publiek bezit, iedereen heeft er een mening over. Bewoners komen in opstand omdat ze een kunstwerk onzinnig of aanstootgevend vinden. Bestuurders worden belaagd en uitgejouwd. In dit tumult moet de kunstenaar zich staande zien te houden. Maar welke rol heeft kunst in de openbare ruimte? Is het alleen stadsverfraaiing of kan een kunstwerk ook andere functies vervullen? De documentaire De Burger en de Buttplug volgt een aantal kunstwerken op hun hindernistocht door de openbare ruimte. Met o.a. aandacht aan Westland Wells, waar bewoners een rechtszaak aanspanden om de komst van een videokunstwerk tegen te houden. En het beeld Santa Claus in Rotterdam, waar een bruine kabouter met een anaaldildo lang de gemoederen bezig hield. Een documentaire van Prosper de Roos. Eindredactie Jair Stein.

De lawine van nepnieuws maakt alle journalisten verdacht. Komt het ooit nog goed? Radiomaker Marten Minkema heeft de boel ook eens bedot. Vol goede bedoelingen, en voor de lol. Het was voorjaar 2001, in de laatste relaxte maanden voordat 9/11 onze deur intrapte. Op de redactie van Radio 1 zat Minkema persoonlijk in de knoop met 'nieuws'. Want wat is dat? Nou ja, mensenwerk natuurlijk: een keuze uit alles wat gebeurt. En je kunt het zo gek niet bedenken of het gebeurt. Valt fopnieuws eigenlijk wel op? Dus bedacht Marten zelf eens wat voor de nieuwsuitzending van 30 maart, expres net geen 1 april. Maar anno 2017 kan foppen ab-so-luut niet meer. Dat betekent ontslag. Mogen journalisten het publiek ooit nog eens kietelen en een beetje prikkelen? Of zijn we alleen nog veilig als feitencheckers? Als gijzelaars van politici die de waarheid verdraaien voor macht en eigen gewin, terwijl ze journalisten uitmaken voor leugenaars. En de eerste aflevering van Sterk water: Flessenpost.

Er zijn momenten waarop je als saxofonist zou kunnen besluiten om op te houden met spelen: bijvoorbeeld als je rechterhand uitvalt of als je kanker krijgt. Gelauwerd saxofonist Ties Mellema maakte het allemaal mee en bleef er verrassend nuchter onder: hij moest door. Toch maakte hij na zijn laatste ziekte een radicale keuze: Na 20 jaar verliet hij het roemruchte Amstel Quartet om een nieuwe muzikale weg in te slaan. Radiomaker Arno Peeters volgde Mellema bij repetities en optredens, in de hotelkamer en in het ziekenhuis. Ze spraken over alle uitdagingen die achter hem liggen en de nieuwe mogelijkheden die in het verschiet liggen.

Aan de vooravond van de boekenweek een documentaire over het vaak verboden drama van Slauerhoff over Jan Pieterszoon Coen. In 1931 schreef J. Slauerhoff een toneelstuk waarin de VOC-topman Jan Pieterszoon Coen als een moordzuchtige despoot werd afgeschilderd. Een opvoering van dit stuk maakte de schrijver, die in 1936 overleed, niet meer mee. Het duurde dertig jaar voordat Jan Pietersz. Coen voor het eerst werd opgevoerd, door de Amsterdamse studentenvereniging Kothurne. Daarvoor waren drie eerdere pogingen om het toneelstuk ten tonele te voeren door opeenvolgende Amsterdamse burgemeesters verboden omdat de ontluistering van de zeeheld politiek gevoelig lag. Een besloten wereldpremière door Kothurne in 1961 werd door de toenmalige Amsterdamse burgemeester Van Hall oogluikend toegestaan. Tom Rooduijn spreekt met historici en betrokkenen bij de eerste voorstelling over de opvoeringsgeschiedenis van dit omstreden stuk.