DOCS

Op 3 augustus 2015 verdwaalden twee studenten in een Limburgse mergelgrot. Ze zaten 21 uur vast in het pikkedonker, en kwamen anderhalve kilometer verderop–in Vlaanderen- weer vrolijk naar buiten gewandeld. Sindsdien is van het stel nooit meer iets vernomen. Kenners van de mergelgrotten vinden het verhaal ongeloofwaardig, omdat de meeste mensen onder vergelijkbare omstandigheden overvallen worden door doodsangst, waardoor ze volledig verlammen en –áls ze het overleven- zwaar getraumatiseerd raken. Radiomaker Jan Maarten Deurvorst ging op zoek naar de studenten en naar andere grotkinderen, die nooit eerder over hun ervaringen hebben gesproken, om te begrijpen wat er met je gebeurt als je de dood in de ogen kijkt, en wat je in huis moet hebben om de angst te overwinnen.

Wat te doen als je je kind niet in het gareel krijgt? Als je ontdekt dat je eigenlijk geen gezag meer hebt over je zoon of dochter? Wanneer de spanning thuis almaar oploopt? Een documentaire over ouders die een ongewone training volgen, waarbij ze leren om straffen en schreeuwen achterwege te laten en in plaats daarvan politieke drukmiddelen in te zetten tegen hun eigen kroost. De benadering in de training heet Geweldloos Verzet en is geïnspireerd op de strategieën van Gandhi en Marten Luther King. Marije Schuurman Hess van Radiomakers Desmet volgde zelf zo’n training in verband met haar dochter en sprak andere ouders die worstelen met destructief kind- of pubergedrag. Een documentaire van Marije Schuurman Hess met advies van Lara Aerts Techniek: Arno Peeters. Eindredactie: Jair Stein.

Radio Doc heeft ditmaal een bijzondere leestip voor de zomervakantie: de bloemrijke debuutroman van de Amerikaanse schrijver Thomas Wolfe 'Daal neder, engel' uit 1929, dit jaar voor het eerst verkrijgbaar in Nederlandse vertaling. Thomas Wolfe (1900-1938) schreef met het boek (oorspronkelijke titel Look homeward, angel) een autobiografische roman over een kind en het gezin waarin hij opgroeit, een scholier en zijn stad, een student en zijn land. Wolfes roman heeft veel schrijvers, van Jack Kerouac tot Philip Roth, beïnvloed. Radio Doc laat vertaler Sjaak Commandeur en andere lezers aan het woord.

Op het WK strijden de groten der aarde met elkaar om de wereldcup. Maar Gersloot heeft ook een record, ze hebben de kleinste voetbalclub van Nederland. Een documentaire van Jan Maarten Deurvorst.

Nu het stof rond de presentatie van Wim Hazeu’s biografie over Lucebert is neergedaald, onderzoekt Radio Doc de consequenties. Moet het werk van deze kunstenaar, met de kennis van zijn nazisympathie en antisemitisme op jeugdige leeftijd, anders worden beoordeeld? Hoe beschouwen de erven en andere betrokkenen bij het oeuvre de uiteenlopende interpretaties? Een documentaire van Tom Rooduijn met ontmoetingen met de kinderen, de uitgever en de biograaf van Lucebert en niet eerder opgerakelde citaten van de meester zelf uit het archief.

De meest baanbrekende en invloedrijke roman van de twintigste eeuw was Ulysses van James Joyce.  In het boek wandelt hoofdpersoon Leopold Bloom een dag lang door Dublin. Die dag, 16 juni 1904, staat onder literatuurliefhebbers bekend als ‘Bloomsday’.   Binnenkort is het zover. In Dublin, waar de roman zich afspeelt, wordt Bloomsday uitbundig gevierd. Rondleidingen langs plekken waar het boek zich afspeelt, theatervoorstellingen, lezingen, muziek én … half Dublin gaat verkleed als Joyce personage. De roman van James Joyce heeft de reputatie een moeilijk toegankelijk boek te zijn, weinig mensen kunnen zeggen dat ze het boek hebben uitgelezen. Wat maakt dit boek dan toch zo bijzonder dat het nog altijd zo’n belangrijke plaats inneemt in de literatuurgeschiedenis? Joyce was de eerste die onze gedachten in woorden heeft willen vangen. We lezen wat zijn hoofdpersonen denken. Alle geuren, kleuren, klanken en gedachten worden vertaald in woorden, die over elkaar heen buitelen in een eindeloze stroom. Dit stream of consciousness schrijven was zo revolutionair dat Joyce tot de dag van vandaag een inspiratiebron is voor heel veel schrijvers. Een aantal jaar geleden verscheen een nieuwe, veelgeprezen Nederlandse vertaling, gemaakt door Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes. Radiomaker Guido Spring volgt met Bindervoet en Henkes de sporen van Bloom en schrijver Joyce, en gaat op zoek naar wat er over is van de klank van het Dublin van begin vorige eeuw.

Waar gaat het om in het leven? De liefde, zullen veel mensen zeggen. Maar de ouders van radiomaker Misha Koole hebben een ander antwoord: Vrijheid. En zij zijn niet de enigen. In de radiodocumentaire ‘Kiezen of delen’ duikt Misha in de wereld van de polyamorie. *Ter rectificatie:* Eva, die te horen is in deze uitzending is non-binair transgender, wat betekent dat die zich geen man en geen vrouw voelt. Diens voornaamwoorden zijn “die” en “diens” dan wel “hen” en “hun”. In de uitzending wordt “zij” en “haar” gebruikt. Bij deze onze excuses daarvoor.

Over heel 2017 kwamen 186.000 migranten aan op de Zuid-Europese kusten, de helft minder dan in 2016. Het totale aantal bootvluchtelingen neemt af, maar in januari 2018 wisten op de hele Middellandse Zee nog steeds 5.747 mensen Europa te bereiken, 206 mensen verdronken. Dat zijn de cijfers. Achter die cijfers zitten slachtoffers van oorlog en geweld, armoe en uitzichtloosheid. Maar wat weten we eigenlijk van ze? In De Oversteek vertellen vluchtelingen zelf hoe ze het heft in eigen hand namen, en de zee naar Europa zijn overgestoken. In 'De Oversteek' het verhaal van de mens achter het slachtoffer. Een radiodocumentaire van Heleen Hummelen.

Tientallen grote Nederlandse organisaties – van ziekenhuizen tot de belastingdienst – hebben een Kafkaknop op hun interne website staan. Die Kafkaknop is de laatste strohalm voor medewerkers die kampen met een organisatorisch probleem dat ondanks herhaalde pogingen maar niet wordt opgelost. Wordt er via de Kafkaknop een melding gedaan, dan gaat een team van medewerkers in de hoogste regionen van de organisatie met het probleem aan de slag en moet er binnen drie maanden een oplossing liggen In deze documentaire neemt radiomaker Saar Slegers een kijkje in de krochten van de bureaucratie. Ze ontmoet mensen die verstrikt raakten in kafkaëske situaties en mensen die tot het uiterste gaan om wat menselijkheid terug te brengen in de systemen die hen boven het hoofd zijn gegroeid. Zonder Kafkaknop lopen we vast. Maar waarom is dat zo? Welke structurele problemen zijn ingebakken in onze bureaucratische systemen? En wat gebeurt er met mensen die in de bureaucratische molens belanden en er niet meer uitkomen?

Voor kankeronderzoekers, artsen en patiënten zijn het bijzondere tijden. Dankzij ‘immuuntherapie’ kan een groep mensen die kort geleden nog opgegeven zou zijn, nu ineens met succes behandeld worden. Immuuntherapie is geen wondermiddel -het is duur en er zijn veel bijwerkingen- maar bij sommige vormen van kanker lijkt de behandeling beter aan te slaan dan alles wat hiervoor beschikbaar was. Daardoor kunnen mensen die de ene dag ongeneeslijk ziek werden verklaard, binnen korte tijd ineens weer kerngezond rondlopen. Zij moeten zien te dealen met de nieuwe werkelijkheid: uitzicht op het leven in plaats van een naderend einde. Radiomaker Hannes Wallrafen maakte opnames van alle doktersbezoeken sinds de dag dat een hoestje niet meer wegging. Hij belandde in een achtbaan van onderzoeken en ondervond aan den lijve hoe surrealistisch het ziekteproces wordt als je een doodvonnis krijgt dat plotseling weer wordt ingetrokken. Assistentie: Mirjam van Zuidam Muziek: Koos Koopmans