Je komt hem tegen in kinderboeken, stripverhalen, tekenfilms: Reinaert de Vos. Het oorspronkelijke 13e-eeuwse dierenverhaal 'Van den vos Reynaerde' is de bekendste en misschien wel de meest moderne tekst uit de Nederlandse Middeleeuwen. Historici en taalkundigen raken niet uitgepraat over dit complexe gedicht dat vol staat met vileine humor en geniale listen. En over de schrijver bestaat niets dan mysterie. Hoe moeten we deze vos zien? Is hij een sadist of een held van het individualisme?Host: Gemma VenhuizenGasten: Hendrik Spiering & Thomas de VeenRedactie & montage: Jeanne GeerkenHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nl.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wanneer zelfs op Tiktok het Romeinse Rijk viral gaat, weet je dat er in de Verenigde Staten een aloude obsessie is opgelaaid: de spiegeling van het eigen land met de het oude Rome, en dan met name met de val van de Romeinse Republiek. Want met de presidentsverkiezingen van 2024 in het vooruitzicht, dringt deze vergelijking zich steeds meer op  Maar welke historische parallellen zijn er werkelijk tussen de twee republieken te trekken? Waarin verschillen ze van elkaar? En wat zegt deze vergelijking over de toekomst van de Verenigde Staten? Host: Gemma VenhuizenGasten: Bas Blokker en Bart FunnekotterRedactie en montage: Rosa van ToledoFoto: Jim Lo Scalzo / EPAHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Er ging dit jaar het een en ander mis bij de uitreiking van de Nobelprijs Scheikunde. Uren voor de officiële bekendmaking lekte al uit dat Moungi Bawendi, Louis Brus en Alexei Ekimov de prijs zouden krijgen. Het trio werd bekroond voor de ontdekking en productie van zogeheten quantumdots, deeltjes die zo klein zijn dat hun grootte de eigenschappen bepaalt. Deze quantumdots hebben al vele toepassingen, van qled-beeldschermen tot aan zonnepanelen. Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Laura Wismans & Sander VoormolenRedactie & montage: Jeanne GeerkenZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Fransman Pierre Agostini, de Hongaar Ferenc Krausz en de Française Anne L'Huillier hebben samen de Nobelprijs voor Natuurkunde gewonnen. Ze hebben een manier ontwikkeld om via ultrakorte lichtpulsen de beweging van elektronen te ontrafelen. Die lichtpulsen zijn zo kort dat ze worden uitgedrukt in de kleinste fractie van een seconde: de attoseconde.Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Laura Bergshoef & Sander VoormolenRedactie & montage: Jeanne GeerkenZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Hongaarse biochemicus Katalin Karikó en de Amerikaanse immunoloog Drew Weissman winnen dit jaar samen de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde. Zij ontdekten de cruciale aanpassingen aan mrna die de ontwikkeling van mrna-vaccins mogelijk hebben gemaakt. Een fundamenteel nieuwe manier om vaccins te maken, die van grote waarde bleek tijdens de coronapandemie.Eerder maakten wij deze aflevering over rna-vaccins: De winst van corona: sterke RNA-vaccins. Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Niki Korteweg & Sander VoormolenRedactie & montage: Jeanne GeerkenZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Pijn die langer dan drie maanden aanhoudt, wordt - ongeacht de oorzaak - gezien als zelfstandige ziekte, onder de noemer chronische chronische pijn. Een complexe aandoening waarbij het zenuwstelsel op verschillende niveaus ontregeld is en pijnstillers vaak niet werken. Wat weten we over de oorzaken en oplossingen? En wat leert chronische pijn ons over de verstrengeling van lichaam en geest?Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Niki Korteweg & Nienke Beintema Redactie & montage: Jeanne GeerkenHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nlShownotes: Boek: Verklein je Pijn van Eugenie de RuiterBoek: The way out van Alan GordanDit artikel van NikiDeze recensie van NienkeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Over spectaculaire lanceringen en bijzondere ontdekkingen uit ruimtemissies horen we veel. Minder vaak horen we over wat er onderweg allemaal mis kan gaan: van crashen tot per ongeluk uitgezet worden. En wat gebeurt er eigenlijk met een ruimtesonde wanneer het werk erop zit?Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Bruno van Wayenburg & Laura BergshoefRedactie & montage: Jeanne GeerkenHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het is het jaar 911. Aan de oever van de rivier de Epte staat koning Karel de Eenvoudige tegenover een leger woeste Deense zeerovers. Daar moet Karel een keuze maken, die de toon zet voor de rest van de middeleeuwen. Gaat hij vechten, of onderhandelen?Vandaag hoor je bij Onbehaarde Apen de eerste aflevering van Wilde Eeuwen, waarin Hendrik Spiering je meeneemt door de middeleeuwen. Elke woensdag verschijnt een nieuwe aflevering. De tweede aflevering kun je nu al via de NRC Audio app beluisteren. Meer informatie: nrc.nl/wildeeeuwenTekst en presentatie: Hendrik SpieringRedactie, regie en montage: Elze van DrielMuziek, montage en mixage: Rufus van BaardwijkEindredactie: Mirjam van ZuidamBeeld: Jeen BertingVormgeving: Yannick MortierHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nl.Bij het maken van deze aflevering is onder meer gebruik gemaakt van deze literatuur: De historische bron over de onderhandelingen tussen de vikingen en Karel de Eenvoudige is de kroniek ‘Gesta Normannorum´, geschreven door Dudo van St. Quentin (960 – 1026) Geoffrey Koziol (2006) ‘Charles the Simple, Robert of Neustria, and the vexilla of Saint-Denis’, in Early medieval Europe Vol. 14, p 355-390  Horst Lößlein (2019) Royal Power in the Late Carolingian Age. Charles III the Simple and His Predecessors Modern Academic Publishing 2019  Walter Scheidel Escape from Rome: The Failure of Empire and the Road to Prosperity Princeton University Press 2019 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Sommige academici waarschuwen voor wat zij “wokisme" binnen de academische sfeer noemen, anderen wijzen erop dat universiteiten grote sommen geld van autocratische regeringen ontvangen. Nog anderen voelen zich bedreigd door het toenemende scepsis jegens de wetenschap of intimidatie via sociale media. Academische vrijheid is essentieel voor het bedrijven van wetenschap. Maar wat betekent het begrip eigenlijk, en hoe kunnen we de vrije wetenschap beschermen?Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Sjoerd de Jong & Folkert JensmaRedactie & montage: Jeanne GeerkenZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Suiker stond aan de basis van het kapitalisme en de slavernij. Staten en bedrijven hebben er alles aan gedaan om ons verslaafd te maken en te houden. Inmiddels weten we hoe ongezond suiker is. Toch is de sector nog altijd gigantisch. Waarom heeft de suikerindustrie nog altijd zoveel macht over ons?Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Bart Funnekotter & Martine KamsmaRedactie & montage: Jeanne GeerkenHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.