Het Mediaforum

De NAVO-top zit er weer op. Met Donald Trump als grote aanwezige en een 'slijmende' Rutte was er genoeg voor de media om op terug te blikken. "De Amerikanen zijn heel bombastisch en Rutte heeft het afgestemd in zijn taalgebruik", reageert programmamaker Özcan Akyol. "Rutte kan aalglad zijn en dat heeft hij de afgelopen dagen gedaan. Het is zo schaamteloos", aldus columnist Roos Schlikker. "Het is heel ongemakkelijk." Journalist Sjirk Kuijper begrijpt Rutte wel en meent dat de oud-premier zich "dienstbaar" opstelt als secretaris-generaal van de NAVO, in tegenstelling tot de huidige premier Schoof. Ook de selfie van Wilders en Trump kon rekenen op veel verslaggeving, mede omdat de Amerikaanse president vertelde dat hij de PVV-leider helemaal niet kent. 

De NAVO-top is vandaag van start gegaan in Den Haag. Alle ogen zijn gericht op de ontwikkelingen daar en de komst van president Trump, maar ook op lokale vliegtuigspotters en autoliefhebbers. "Er staat zoveel op het spel, er mag geen rimpeling in het water zijn", zegt Paul van Hooft, expert op het gebied van internationale betrekkingen, over hoe soepel het lijkt te verlopen. Het programma Nieuwsuur nam de kijkers mee achter de schermen. "Indrukwekkend", vindt journalist Bas van Sluis. "Hoe gaan Trump en Zelensky om elkaar heen dansen? Krijgt Trump de aandacht die hij opeist?" Sarah Sylbing, hoofdredacteur van de VPRO, vindt dat de "balans" zoek is en er te veel gefocust wordt op de details van het evenement. "Er worden geen verrassende dingen gezegd, maar je snapt dan waar de nadruk op wordt gelegd", zegt Van Hooft daarover. "Rutte komt er steeds mee weg. Dat is geen kritiek, dat is zijn beste kwaliteit." 

De berichtgeving rondom de Amerikaanse aanval op Iran riep reacties op. In de talkshows werd de situatie geduid door een opvallend eenzijdig panel. "Haast uitsluitend witte mannen van middelbare leeftijd", merkte Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribisch Netwerk (NTR), op. De extra nieuwsuitzendingen die ingelast werden rondom de situatie in Iran werden geprezen om hun snelheid, maar bekritiseerd vanwege het gebrek aan diversiteit. "Buitenhof was fijn," zegt Fernald. "Er werd verbinding gelegd met correspondenten uit Israël en ze schakelde snel met gasten die ertoe deden. Maar wat ik toch erg mis is de stem van de Iraniërs zelf. Er wonen maar liefst 6.000 Iraniërs in Nederland. En dan is het wel opvallend dat je die stem nergens hoort." Ze noemt het een weerslag van hoe talkshows 'toch uit een bepaald perspectief gemaakt worden.' Allerlei mannen, weinig divers, constateert Fernald. Politiek commentator Kees Boonman is positief over de snelheid van de publieke omroep. "Buitenhof leverde inderdaad een goede en actuele uitzending. En bij Sven op 1 was er snel een extra uitzending van een uur mogelijk.” Boonman voegt eraan toe: "Dat dat dan zeven mannen waren, viel mij wel op. ik ben het er mee eens dat diversiteit schaars was." Al zat er geen verdere ontwikkeling in het nieuws, vindt de politiek commentator het belangrijk dat mensen geïnformeerd blijven worden via witsoort extra uitzendingen. Fernald benadrukt het belang van representatie: "Ik zou zeggen dat we daar verder in zijn." Al ziet zij ook praktische oorzaken. "Vrouwen zijn bij last-minute zaken vaak wat terughoudender, terwijl mannen dan sneller wél gaan. Ik denk dat vrouwen zich daar tegenwoordig wel bewust van zijn. Dus blijf bellen en blijf vragen. Je moet vrouwen met goede argumenten benaderen om te komen.” Boonman sluit zich daarbij aan. "Ik kan me niet voorstellen dat ze géén vrouwen hebben gebeld. Maar je moet blijven doorgaan om een diverse stem te kunnen krijgen."

Aan tafel zitten Frénk van der Linden, Mandy Woelkens en Spraakmaker Dennis Storm. Eveline van Rijswijk van het Taalteam sluit mediaforum af. Oud-PVV-staatssecretaris die furore maakte met haar plannen voor de gevangenissen en zich tegen Wilders uitsprak, maakt haar overstap naar JA21 bekend. "Ik had het wel aan zien komen", zegt Mandy Woelkens, presentator bij Omroep Zwart. "Ik had ook niet geweten waar ze anders naartoe had willen gaan." Journalist Frènk van der Linden ziet Coenradie als een aanwinst voor JA21. "Ik had hierbij zelf wel voor gedeeld lijsttrekkerschap gekozen, want dit is een stemmentrekker pur sang." Van der Linden denkt dat Coenradie best onderdak bij de VVD had kunnen krijgen, al vraagt hij zich wel af hoe Yesilgöz zich daaraan gewaagd had. "Ze heeft zo’n grote gunfactor." Coenradie zegt geen lijsttrekker te willen zijn en zich ook niet te willen mengen in het debat. "Maar is het dan niet een beetje sluw?" zegt Dennis Storm, schrijver en voormalig tv-presentator. Storm stelt dat wanneer een gouverneur zegt: 'Ik wil geen president worden', hij dat juist wél plant te worden. "Noem mij naïef, maar ik verdenk haar niet van dit soort opportunisme", zegt Van der Linden. GroenLinks-PvdA zorgde voor verbazing door een motie in te dienen voor een volledig wapenembargo tegen Israël. Nederland zou volgens hen óók moeten stoppen met het leveren van onderdelen voor het luchtverdedigingssysteem, de Iron Dome. Geen voorstel zonder consequenties. Hiermee roept de partij volgens Van der Linden het radicaal-linkse frame, benoemd door Yesilgöz, nog sterker over zich af. "Kati Piri schoot zo door het lint. Er zal ongetwijfeld over zijn nagedacht, maar dit is wel erg grof geschut zo vroeg in de campagne." Woelkens pleit ervoor minder in te gaan op de toon en meer op de inhoud. Ook met de inhoud vindt Van der Linden het 'vrij onverdedigbaar'. "Ze is hiermee contraproductief voor haar eigen doelen."

Het AD heeft berekend dat de NAVO-top in Den Haag volgende week zo’n 1 miljoen euro per minuut zal gaan kosten. "Als land mag je het organiseren en daar kan je trots op zijn. Je kan laten zien waar je organisatorisch in staat toe bent", aldus Paul Römer, oud-directeur bij Talpa. De vraag is echter waar het geld precies in zit. "We zijn een mini-landje. Ergens is het compensatie voor ons minderwaardigheidscomplex", stelt presentator Renze Klamer. Rusland-deskundige Helga Salemon vindt het "ongelooflijk veel" geld. "We kunnen het eigenlijk niet aan en doen het toch." Verder zijn de ogen natuurlijk vooral gericht op wat er uit de top zal komen. "Een goede NAVO-top speelt zich achter de coulissen af. Ik ben benieuwd of er iets uitkomt", aldus Salemon. 

Aan tafel zitten Nadia Moussaid, Angela de Jong en Spraakmaker Ard van der Steur. Er is een opvallende lancering van 'Voor Ons Nederland', een nieuwe actiegroep van Klaas Dijkhoff en campagnestrateeg Bas Erlings. De actiegroep is bedoeld om de 'milde meerderheid' een stem te geven en het populisme in Nederland tegen te gaan. Maar wat willen ze precies bereiken? En is dit de comeback van Dijkhoff in de politiek? Tv-columnist Angela de Jong had bij het lezen van de koppen nog goede hoop. "Hoera, dacht ik. Totdat ik het stuk las en dit dus niet het geval bleek." De Jong is sceptisch over het effect van de groep. "Ze zullen wel reclamespotjes uitzenden, maar of daar echt verandering mee bereikt wordt betwijfel ik. Er is echt meer nodig om mensen te overtuigen om niet op Wilders te stemmen." Nadia Moussaid heeft twijfels over de geloofwaardigheid van het initiatief. "Een initiatief van twee VVD'ers, waarvan er één zijn lidmaatschap heeft opgezegd, maar Dijkhoff is wel alsnog lid. Als je zegt dat je staat voor de 'milde meerderheid', maar je partij intussen samenwerkt met een populistische partij, dan moet je misschien eerst dat gesprek binnen je eigen partij voeren. Ik mis daarin zelfreflectie." Moussaid vraagt zich af of de actie niet vooral bedoeld is als een vorm van 'partijmarketing' onder het mom van maatschappelijk verzet. Ard van der Steur denkt dat het goed is om randvoorwaarden te formuleren voor politieke samenwerking. "Iets op tafel leggen waar politiek mee aan de gang kan lijkt mij wel goed." Tegelijkertijd erkent hij het probleem. "Ik zou bijna zeggen: dit is niet het moment om de VVD te reduceren, maar terugkeren naar de liberale kern en kijken waar we eigenlijk voor staan, is wél belangrijk." Of hij zich bij de actiegroep aansluit, laat hij tot nog toe open. "Wie weet." Tot slot stelt De Jong dat er in Nederland wél een stille meerderheid is, maar dat die er weinig aan heeft invloed heeft zolang links en rechts alleen maar tegenover elkaar blijven schreeuwen. "Ga naar Den Haag en laat het zien. Maak er dan maar een partij van die het echt gaat aanpakken."

In de escalerende oorlog tussen Israël en Iran worden niet alleen raketten ingezet, maar is ook beeldvorming een strijdmiddel. De live uitgezonden aanslag op Iraanse staatstelevisie laat zien hoe tastbaar de oorlog in beeld wordt gebracht. NRC-ombudsman Arjen Fortuin noemt het 'een concreet, behapbaar beeld dat ook waarschuwt.' "Zonder veiligheidsmaatregelen kan er zomaar een bom op je hoofd vallen." Lia van Bekhoven, VK-correspondent, wijst op de nieuwswaarde van het live moment zelf. "Normaliter zien we de resultaten ervan en niet het moment dat het gebeurt." Opvallend is dat het Jeugdjournaal ervoor koos om te communiceren dat de beelden met name uit Israël komen en het proces hoe deze beelden bij hun terecht komen. Adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws Mireille van Ark ziet daarin een trend. "Die transparantie en het uitleggen van keuzes, bronnen en waarom we iets wél of juist niet laten zien, wordt steeds belangrijker. Oók bij het 'grote mensen-nieuws'." "De context is essentieel en dat dient duidelijk gecommuniceerd te worden", stelt Van Bekhoven. Het is nogal een verschil of een ooggetuige of een correspondent aan het woord is en wat voor een politieke kleur een persoon heeft, zodat de nieuwsconsument standpunten kan begrijpen." Toch blijft vertrouwen geen automatisch gevolg van transparantie, zo stelt Fortuin. "Uit onderzoekt blijkt dat uitleggen waarom je iets doet, niet automatisch leidt tot meer vertrouwen."

Oorlog in Gaza, oplopende spanningen tussen Israël en Iran, een dreigende comeback van Trump, een demissionair kabinet, én tienduizenden demonstranten op het Malieveld. Het wereldnieuws stapelt zich razendsnel op. Maar hoe houd je als nieuwsconsument of journalist nog overzicht in die stortvloed? "Ik volg ook internationale media, dan krijg je vaak meer mee,” vertelt Michelle Salomons, onderzoeksjournalist bij Investico. Salomons merkt daarbij dat sommige verhalen pas echt binnenkomen als ze dichterbij voelen of met vertraging gebracht worden vanuit Nederlandse media. "Wat ook begrijpelijk is, want het juist duiden en checken vergt tijd." Marc Veeningen, hoofdredacteur nieuws bij Talpa, geeft aan dat de kans op nieuwsmijding toeneemt. "Ik snap het wel, het is zoveel. Je vraagt je af of je iets belangrijks mist, terwijl je al zóveel tot je neemt." Tegelijkertijd is er ook de angst dat belangrijke verhalen, zoals die over Gaza, ondergesneeuwd raken. "Ik begrijp die vrees", stelt Veeningen. "Als je alleen de headlines volgt, mis je de onderliggende lijnen: wat het met mensen doet en hoe de situatie lokaal wordt beleefd." Daarom pleit Veeningen voor meer duiding, verdieping en context. "We proberen bij ons juist te laten zien wat het wereldnieuws betekent voor mensen hier", zegt een hoofdredacteur. Salomons vult aan: "Als journalist kun je niet zomaar Iran in, dus is het extra belangrijk dat we zoeken naar verhalen die verder gaan dan alleen strategie en machtsspelletjes." Maar stelt je bent geen journalist. Hoe volg je dan het nieuws op een manier die overzicht biedt, zonder te verdrinken in de stroom? "Ik lees liever achtergrondstukken", zegt epidemioloog en Spraakmaker Alma Tostmann. "Dat helpt me om te begrijpen wat er werkelijk speelt en niet alleen de headlines te zien."

Israël heeft afgelopen nacht grootschalige aanvallen uitgevoerd op Iran. Volgens het Israëlische leger zijn er tweehonderd gevechtsvliegtuigen ingezet. Daarmee lijkt de situatie in het Midden-Oosten een nieuwe, escalerende fase te zijn ingegaan. Hoe bericht je als journalist over een militair conflict dat zich razendsnel ontwikkelt? Hoe beoordeel je de betrouwbaarheid van informatie, en welke rol speelt duiding in een tijd van acute spanningen? "Als hoofdredacteur ga je gelijk aan", zegt Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR Nieuwsradio. "Het is beangstigend nieuws, en je denkt meteen: dit kan wel eens het begin zijn van een ingewikkelde, roerige tijd waarin we als nieuwszender vol aan de bak moeten." Volgens Adriani is het essentieel om informatie van beide kanten te verzamelen, maar dat is volgens hem 'wel lastig'. Hij benadrukt dat je als redactie kritisch moet blijven op alles wat daarbuiten gebeurt. "Al is het vanuit hier bijzonder moeilijk om alles te verifiëren." Journalist en Duitsland-kenner Margriet Brandsma kijkt bij dit soort nieuws direct naar de duiding: 'wat betekent het, en waar kan het naartoe gaan?' Zij voelt zich over het algemeen goed bediend door de Nederlandse media, maar wijst ook op opvallende verschillen met Duitse berichtgeving. "Als het om dit onderwerp gaat, is de positie van Israël in Duitse media heel anders dan in de Nederlandse", zegt Brandsma. "Duitsland ziet het beschermen van Israël bijna als een bestaansreden van het land zelf. Toch zie je daarin nu her en der wat verschuiving ontstaan. Maar zodra je kritiek levert op Israël, word je daar snel weggezet als antisemitisch. Die spagaat zag ik vanochtend duidelijk terug in de berichtgeving."

VVD, NSC en BBB zijn eruit: het ministerie van Asiel en Migratie wordt onder de drie partijen verdeeld. Ministers David van Weel (VVD), Mona Keijzer (BBB) en Eddy van Hijum krijgen ieder een deel van het werk. Volgens oud-staatssecretaris en huidig CdvK van Drenthe, Jetta Klijnsma, wordt dat heel ingewikkeld. 'In een kabinet ben je een team waar ieder bewindspersoon een onderdeel heeft', aldus Klijnsma. 'Als je dat in drieën knipt, moet je steeds met elkaar in conclaaf. Waar haal je die tijd vandaan?' Volgens WNL-presentator Elif Isitman is het allemaal campagne. 'Dit demissionaire kabinet lijkt vooral bezig te zijn met de reputatie van de verschillende partijen en bewindspersonen.'