Kennisnet-podcast

Hoe moet docent-professionalisering er uit zien na de coronacrisis, in tijden van versnelde digitalisering? In deze podcast gaat Remco Pijpers daar met opleidingsdocent Mirjam van Tilburg over in gesprek. Van Tilburg waarschuwt voor een te eenzijdige nadruk op ‘technisch professionalisme’.  Van Tilburg is onderzoeker en docent aan de Master Kunsteducatie van Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Ze is opgeleid als docent beeldende kunst en vormgeving en beeldend kunstenaar.  Reflecterend op de crisistijd maakt ze een vergelijking tussen technisch professionalisme en kwetsbaar professionalisme. Het eerste is het rationele, instrumentele, het tweede een professionalisme van onzekerheid, niet-weten. Hoe vind je de balans?  Digitalisering in het onderwijs gaat hoe dan ook door, in volle hevigheid. Met zegeningen en zorgen. Hoe kun je je daartoe als leraar verhouden? “Als we het hebben over professionaliseren, naar welke lat werken we dan toe? Hoe ziet die lat eruit in tijden van digitalisering?”

In de serie ‘Onder pedagogen’ gaan we met onderwijsmensen in gesprek over pedagogen en denkers die een inspiratiebron voor hen vormen. In deze podcast praten we met biologieleraar Per-Ivar Kloen over Seymour Papert. Wat kunnen we van Papert leren over de leerling in de digitale samenleving? Seymour Papert, overleden in 2016, was een Amerikaanse wiskundige en psycholoog en werkzaam als hoogleraar aan MIT, Massachusetts Institute of Technology. Hij was pionier in kunstmatige intelligentie en bedenker van de programmeertaal LOGO, de voorloper van Scratch.  Kloen is docent aan De Populier in Den Haag en ook een van de grondleggers van het maakonderwijs in Nederland.   

Worden publieke en onderwijswaarden als gelijkheid, menselijkheid en autonomie van leraar en leerling door digitalisering bevorderd? Of worden ze bedreigd? En hoe kunnen we zorgen dat digitalisering de waarden van het onderwijs versterkt in plaats van beperkt? In deze podcast praat Kennisnet-adviseur Erwin Bomas hierover met Rien Spies, onderwijsbestuurder bij stichting Agora: een stichting voor bijzonder primair onderwijs met 24 scholen in de Zaanstreek.

Wat kunnen we leren van pedagogen die niet meer leven, over de leerling in de digitale samenleving? Dat is het vertrekpunt in de podcast-serie ‘Onder pedagogen’. In deze aflevering praten we met onderwijskundige Jimke Nicolai over Célestin Freinet, een Franse pedagoog, die leefde van 1896 tot 1966.  Freinet vond dat het alledaagse leven van leerlingen centraal moet staan in het onderwijs. Hij introduceerde de drukpers in de school om zijn leerlingen zo de kracht van het geschreven woord te leren inzien en omdat hij enorm hechtte aan de vrijheid van meningsuiting. Wat zou Freinet doen met een smartphone als hij nog geleefd zou hebben? Meer over Jimke Nicolai op zijn website www.levendleren.nl. Meer over Freinet Onderwijs: www.freinetvereniging.eu

In het onderwijs wordt steeds meer data verzameld. Daar kunnen scholen en mbo-instellingen interessante inzichten uit halen. Bijvoorbeeld welke programma's nu echt bijdragen aan een goed leerresultaat. Of inzicht in welke leerlingen of studenten met bepaalde achtergrondkenmerken (denk aan eerdere schooluitval, sociale omstandigheden of bepaalde demografische gegevens) veel vaker vroegtijdig uitvallen. Met die kennis kan er worden gehandeld. In het belang van de instelling en in het belang van de student. Maar die belangen kunnen tegenstrijdig zijn. Wat een onderwijsinstelling goed kan achten, kan door een student of leerling heel anders worden ervaren. Erwin Bomas van Kennisnet gaat hierover in gesprek met Wim van de Pol, bestuurder bij ROC Noorderpoort, en zijn collega Albert Vlaardingerbroek, programmadirecteur bij ROC Noorderpoort. Deze podcast is een samenwerking tussen saMBO-ict en Kennisnet. 

Wat doe je als digitalisering je voor dilemma’s stelt? Welke afweging maak je? ROC Friese Poort moest zo’n afweging maken. De MBO-instelling  leert studenten omgaan met digitale afleiding. “Bij het vormen van een digitaal moreel kompas hoort ook dat je denkt aan je gezondheid, dus je smartphone op stil zet als je dat wilt,” aldus Renze Tjoelker, practor digitale weerbaarheid.  Tegelijkertijd stelde de ROC de studenten juist bloot aan digitale afleiding. Meijerink: “Voor de veiligheid van onze systemen vroegen we onze studenten om na het invoeren van hun gebruikersnaam en wachtwoord, de aanmelding te bevestigen op de smartphone. Hiervoor hebben studenten de smartphone nodig. Tijdens de les. Wat is dan belangrijker: de veiligheid van het schoolsysteem, of de rust van de student?” In deze podcast - een samenwerking tussen saMBO-ict en Kennisnet - vertellen Meijerink en Tjoelker welke afweging zij maakten.

ROC van Twente maakt werk van digital burgerschap: studenten leren zich kritisch te verhouden tot digitale technologie, beroepsmatig en in hun persoonlijk leven. Maar welk digitaal voorbeeldgedrag vraagt dat van de mbo-instelling zelf, bijvoorbeeld bij dataprofiling? Hoe kritisch zijn mbo's tegenover het eigen (digitale) handelen?  Remco Pijpers, expert op het gebied van digitale geletterdheid en ethiek bij Kennisnet,  gaat hierover in gesprek met bestuurder Trudy Vos en Laurence Guérin, practor burgerschap. Vos en Guérin vertellen in deze aflevering hoe zij naar balans zoeken. Deze podcast is een samenwerking tussen saMBO-ict en Kennisnet. 

Hoe werken scholen in het po en vo op dit moment aan de digitale geletterdheid van leerlingen? Welke ambities hebben zij? Op die vragen proberen SLO en Kennisnet antwoord te krijgen met het Praktijkonderzoek Digitale Geletterdheid. In deze podcast gaan Lydwin van Rooyen (SLO), Nadia Demaret (Kennisnet) en Remco Pijpers (Kenisnet) in op het onderzoek, dat loopt tot en met maart 2021. 

In deze negende tech-podcast bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, belangrijke tech-ontwikkelingen uit het nieuws met Hans Pronk, expert internettechnologie. In deze aflevering gaan zij in gesprek over de inrichting van grote cloudplatforms, de menselijke factor in veilig technologiegebruik en storingen in belangrijke systemen. Grote cloudplatforms verantwoord benuttenHoe vergelijkbaar is het aanbod van grote cloudplatforms? We onderscheiden aanbieders van cloudbouwstenen en ‘kant-en-klare’ producten zoals Office 365 of Google’s Gsuite. Op de ‘bouwstenen markt’ is concurrentie zichtbaar onder andere gestimuleerd door GAIA-X, een interessant Europees initiatief, wat houdt dat in? Intussen worden cloud office platforms in Nederland doorgelicht met DPIA’s. Wat behelst zo’n assessment en wat levert dat concreet op? Genoemde bronnen: Meer over DPIA's op aanpak informatiebeveiliging en privacy in het onderwijs EU initiatief GAIA-X AVG conform Microsoft (cloud)producten gebruiken Veiligheid afhankelijker van gedrag dan technologieOnderzoek door de Algemene Rekenkamer wijst uit dat ook bewindslieden voor uitwisseling van vertrouwelijke informatie onveilige apps gebruiken zoals Whatsapp of privé e-mail accounts. Waarom gebeurt dat? En hoe overtuig je gebruikers, ook leraren en onderwijsbestuurders, om hun gedrag aan te passen en veilig ingerichte apps te gebruiken? Genoemde bronnen: Onderzoek algemene rekenkamer naar gebruik onveilige apps door bewindspersonen Aanvullend genoemd EU voorstel backdoors vanwege rechtshandhaving Storingen in belangrijke systemen van universiteiten en GGD’sOnze afhankelijkheid van digitale systemen neemt steeds verder toe. Waarom zijn dergelijke systemen niet betrouwbaarder ingericht? Hoe vindt je de juiste balans tussen acceptabele risico’s en een realistisch niveau van investeringen? Genoemde bronnen: Storingen in de GGD systemen Storingen bij online tentamens universiteiten Amsterdam en Groningen Maatregelen bij Boeing om herhaling software problemen te voorkomen Bonusonderwerp: Google onderzoek legt structureel probleem (underspecification) in AI bloot, twee interessante bronnen Samenvatting issue in MIT technology review Onderliggend Google onderzoek  

In deze achtste tech-podcast bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, belangrijke tech-ontwikkelingen uit het nieuws met Hans Pronk, expert internettechnologie. In deze aflevering gaan zij in gesprek over de noodzaak van democratisch toezicht op technologiebedrijven, de verantwoordelijkheid van platformpartijen en (zelf)uitlegbare kunstmatige intelligentie. Democratisch toezicht op technologiebedrijvenDe grote internetplatforms beloofden een democratiserende kracht te zijn voor onze maatschappij. Intussen is duidelijk dat zijzelf nu vaak monopolisten zijn met grensoverstijgende, ongecontroleerde macht. Hoe krijgen we deze technologiebedrijven onder onafhankelijk toezicht? Hoe organiseren we ook hiervoor democratische verantwoording nu onder andere onze zorg en het onderwijs steeds afhankelijker worden van technologie? We bespreken enkele hoopgevende ontwikkelingen in zowel de VS als de EU. Genoemde bronnen: Uit NRC: Technologie democratie (marietje schaake) Ontwikkelingen rond privacy shield, Max Schrems: techbedrijven maken geen aanstalten data in EU op te slaan  Uit MIT technology review: verdergaande EU wetgeving in aantocht, gebruiker eigenaar van zijn data Concreet voorstel van NL/FR t.a.v. toezicht op platforms  Cory Doctorow: How to Destroy Surveillance Capitalism De verantwoordelijkheid van platformsOp de platforms van bijvoorbeeld Facebook, Twitter en Google’s Youtube kan eenieder zijn eigen content publiceren. Volgens artikel 230 van de Amerikaanse communications decency act zijn die platforms niet verantwoordelijk voor de geplaatste content. De controverse daarover neemt snel toe. Wat is de achtergrond van artikel 230? Waarom zien we platformpartijen nu toch maatregelen nemen? We bespreken de ontwikkelingen en de impact ervan ook op het Nederlands onderwijs. Genoemde bronnen: Meer uitleg over artikel 230 uit de Communications Decency Act Toelichting Cory Doctorow op de aanleiding en controverse rond artikel 230 (Zelf)uitlegbare kunstmatige intelligentieKunstmatige intelligentie (AI) wordt steeds vaker toegepast, ook in het onderwijs. Tegelijkertijd intensiveert de discussie over de noodzakelijke kaders om deze technologie veilig te kunnen gebruiken. Is het nodig om het algoritme van de AI te begrijpen? Of willen we vooral de afweging kunnen nagaan om de eindverantwoordelijkheid te kunnen nemen? En wat is zelfmonitorende AI? Genoemde bronnen: AI moet geen pijn doen, o.a. over zelfmonitorende AI Verdiepend stuk op Kennisnet: Artificial intelligence verantwoord inzetten: laat de algoritmen zichzelf uitleggen