Betrouwbare Bronnen 390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
De verkenner trekt een nieuw jasje aan. Ronald Plasterk wordt nu informateur en is slechts één stap verwijderd van het Torentje. Jaap Jansen en PG Kroeger zagen het debat in de Tweede Kamer over het verslag van zijn verkenning en noteerden een reeks ongebruikelijke en opmerkelijke politieke feiten. En een haai uit een kinderfilm zwom ook nog even langs.
Het debat van 13 december 2023 leek nogal op dat van 1 april 2021, het ‘Pieter Omtzigt, functie elders’ debat dat geschiedenis schreef. Na een turbulente verkenningsfase ontplofte de Kamer. Informateur Plasterk moet de brokstukken zien te lijmen en partijen bij elkaar weten te houden. En de nu volgende fase van bevat een explosieve serie tijdbommen die hij onschadelijk moet zien te maken.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Als één ding duidelijk werd, dan is het wel dat Geert Wilders zijn verkiezingswinst beschouwt als een mandaat om geen enkele reflectie op de voorbije twintig jaar van de PVV toe te staan. Hoezeer hij ook gefileerd werd over vroegere daden en uitspraken en hun anti-rechtsstatelijke inhoud, hij verklaarde steeds feller nimmer ergens excuses voor te maken of nuances aan te brengen.
Zeker niet voor zijn bezoek aan Moskou en de Kremlingezinde uitingen vier jaar na de aanslag op MH17 en de inval in de Krim. "Vals, gemeen!" siste hij Rob Jetten (D66) daarover toe. Het bracht Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) op de analogie met de zogenaamd vegetarische haai Bruce uit de Disneyfilm Finding Nemo.
Ook Caroline van der Plas (BBB) en Dilan Yesilgöz (VVD) lieten blijken tabak te hebben van de weifelingen en staatsrechtelijke aarzelingen bij Pieter Omtzigt (NSC). Ze willen tempo maken naar een rechts kabinet om hun kiezers niet nu al te hoeven ontrieven. In een dag of twee moet ‘de basislijn’ over de grondrechten toch wel duidelijk zijn, vinden ze, en kregen daarvoor steun van de partijen aan uiterste rechter- én linkerzijde.
Omtzigt stond binnen het kwartet op rechts alleen en begon zo te zwabberen, dat hij stormen interrupties uitlokte. Hij erkende ‘geen lijsten’ met te bespreken constitutionele pijnpunten te hebben. Ook daarom weigerden Wilders en hij de kamer een verslag van de informateur over dat eerste aspect van de komende onderhandelingen toe te zeggen.
Hoe gevoelig juist zulke staatsrechtelijke elementen nu zijn werd onbedoeld aangetoond door Yesilgöz. Met een achteloze motie namens het rechtse kwartet stak zij het lont aan. Termen als 'politiek vandalisme' klonken. Dat kwam verrassend overeen met een analoog incident tijdens de avond vóór het debat. Toen dreigde premier Mark Rutte – die al demissionair is! - unverfroren met aftreden van het hele kabinet over een motie van SGP, SP, BBB en NSC tegen nieuwe EU-hulp aan Oekraïne.
Het debat liet zien dat het kabinet-Rutte IV onttakeld is. De consequenties daarvan kunnen groot zijn. Ook is helder dat Wilders klem zit tussen zijn machtspretentie en weigering de PVV realiter te zien veranderen. En Frans Timmermans ontpopte zich als een ras-parlementariër die nimmer weggeweest lijkt van het Binnenhof. Even grijnsde hij zelf als een haai die zijn prooi zag spartelen.
Opvallend effectief waren gedegen interrupties door Jetten en Henri Bontenbal, waarbij hun verschillen in stijl elkaar verfijnd aanvulden. De CDA-leider kaapte het debat inhoudelijk door het agenderen van het dieperliggende motief van 'een democratisch ethos' dat meer inhoudt dan de formalismen waarmee PVV, BBB en VVD Omtzigt probeerden af te kopen.
Een interruptie van Bontenbal deed Yesilgöz onthullen hoezeer zij haar VVD al heeft uitgeleverd aan de nukken van Wilders. Om met Bette Davis te spreken in een andere iconische film: “Fasten your seat belts, it's gonna be a bumpy night!”
***
Verder luisteren
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:30 – Deel 2
01:07:02 – Deel 3
01:26:34 – Einde
See omnystudio.com/listener for privacy information.