Harde conclusies over Hawija: dit ging er mis bij Defensie
Feb 1, 2025
auto_awesome
Kees Versteegh is defensierecteur bij NRC en auteur van een cruciaal rapport over het bombardement op Hawija. Steven Derix, expert op defensiebeleid, bespreekt samen met Versteegh de schokkende conclusies van dit onderzoek. Ze ontrafelen waarom Nederland in 2015 zoveel burgerdoden veroorzaakte en welke lessen hieruit getrokken moeten worden. De cultuur binnen Defensie, de rol van Amerikaanse inlichtingen en de impact op de slachtoffers worden uitgebreid belicht, met een kritische blik op de politieke verantwoordelijkheden.
Het bombardement in Hawija resulteerde in minstens 85 burgerdoden, wat de ernstige humanitaire gevolgen van oorlogsvoering benadrukt.
De commissie onder leiding van Winnie Sorgdrager concludeerde dat Defensie niet transparant was over de burgerdoden, wat het publieke vertrouwen schaadt.
De huidige civiele rechtszaak van slachtoffers toont de blijvende roep om gerechtigheid en kan veranderingen in het beleid van Defensie beïnvloeden.
Deep dives
De Tragiek van de Bombardementen
Bij een bombardement in de Iraakse stad Hawija op 2 juni 2015 kwamen zeker 85 burgerdoden om, waaronder veel vrouwen en kinderen. Dit tragische voorval werd uitgevoerd door Nederlandse F-16's die Amerikaanse inlichtingen volgden. De schade aan de stad en de mensen die erin wonen was enorm, wat de humanitaire gevolgen van oorlog illustreert. Het bezoek van journalisten aan Hawija twee jaar later onthulde de blijvende impact van deze gebeurtenis op de overlevenden en de slachtoffers.
Tekortkomingen in Informatievoorziening
Een commissie onder leiding van Winnie Zorgdrager concludeerde dat Nederland niet transparant was over de burgerdoden bij het bombardement. Informatie aan de Tweede Kamer was onvolledig en op sommige punten onjuist, wat het vertrouwen in defensie schaadt. De commissie stelde dat het ministerie bewust risico's had genomen en dat de afhankelijkheid van Amerikaanse inlichtingen een probleem was. Het gebrek aan inzicht in de informatie die leidde tot het bombardement draagt bij aan de kritiek op de aanpak van defensie.
Cultuur binnen Defensie en Politieke Implicaties
Het rapport wijst op een problematische cultuur binnen het ministerie van Defensie, gekenmerkt door een ontkenning van oorlogsomstandigheden en de verschiling van informatie. Er ontstond een kloof tussen politieke besluitvorming en militaire acties, die resulteerde in onduidelijkheid over de doelen van missies en de bijbehorende risico's. Dit leidde op zijn beurt tot politieke druk en publieke verontwaardiging, waarbij het ministerie in het bijzonder verantwoordelijk werd gehouden. Politieke verantwoordelijkheden worden minder serieus genomen dan vroeger; aftreden wordt nu vaak gezien als een persoonlijke mislukking in plaats van een verantwoordelijkheid voor falend beleid.
Rechtszaak voor Slachtoffers van de Bombardementen
Er loopt momenteel een civiele rechtszaak waarbij slachtoffers van de bombardementen in Hawija, vertegenwoordigd door advocaat Lisbeth Zegveld, schadevergoeding eisen. De zaak draait om de vraag of de aanval gerechtvaardigd was of niet, gezien de onzorgvuldige voorbereidingen. De uitkomst van deze rechtszaak kan gevolgen hebben voor de manier waarop de Nederlandse overheid omgaat met schadeclaims van slachtoffers van militaire operaties. Deze rechtszaak illustreert de blijvende roep om gerechtigheid voor de slachtoffers en kan mogelijk leiden tot verandering in de aanpak van zulke militaire acties.
Zorgdrager Commissie en de Toekomst van Inlichtingen
De commissie Zorgdrager concludeert dat Nederland meer aandacht moet besteden aan zijn inlichtingenpositie en de voorwaarden waaronder het deelneemt aan militaire missies. Er zijn aanbevelingen om validering van inlichtingen te verbeteren en kritischer te kijken naar alle beschikbare informatie voordat beslissingen worden genomen. De huidige afhankelijkheid van Amerikaanse inlichtingen wordt als problematisch ervaren, omdat Nederland niet altijd toegang heeft tot cruciale gegevens. Dit gesprek over inlichtingen roept vragen op over nationale veiligheid en de keuzes die worden gemaakt bij deelname aan conflicten in het buitenland.
Nederland nam in 2015 in de oorlog in Irak bewust risico’s met grote gevolgen: door een Nederlands bombardement op de stad Hawija vielen zeker 85 burgerdoden.
Wat er die nacht allemaal mis is gegaan, is onderzocht door een commissie onder leiding van Winnie Sorgdrager. Zij kwam deze week met harde conclusies. In deze Haagse Zakenbespreken defensieredacteuren Kees Versteegh en Steven Derix de uitkomsten. Waarom ging het zo gruwelijk mis? En wat leert ons dit over de cultuur bij Defensie?
Gast: Kees Versteegh en Steven Derix
Presentatie: Guus Valk
Redactie & productie: Fleur Kleinhuis
Montage: Pieter Bakker
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nl.
