Generatieve AI door de ogen van onderwijshervormer Paulo Freire

Hoe kunnen we de invloed van generatieve AI op het onderwijs begrijpen wanneer we die bekijken door de bril van de Paulo Freire, een van de belangrijkste onderwijshervormers van de 20e eeuw? Freire benadrukte het belang van dialoog en het bestrijden van sociale ongelijkheid in het onderwijs. Remco Pijpers van Kennisnet praat hierover met Wilfred Rubens, expert op het gebied van technologie en onderwijs.

Volgens Rubens dringt generatieve AI door in vrijwel alle lagen van het onderwijs. Hij ziet een grote potentie in toepassingen die persoonlijke leertrajecten mogelijk maken en innovatieve experimenten ondersteunen.

“De impact van generatieve AI is potentieel net zo groot als de introductie van het internet in de jaren negentig”, stelt hij. “Voor leerlingen met leerproblemen biedt AI kansen, bijvoorbeeld door teksten te vereenvoudigen of alternatieve manieren van leren aan te bieden.” Het gemak waarmee AI creatieve en praktische processen kan ondersteunen, noemt Rubens zelfs “transformatief”.

Technologie niet neutraal Tegelijkertijd roept deze technologie belangrijke vragen op over de waarden die erin besloten liggen. Freire, auteur van Pedagogie van de onderdrukten, stelde dat onderwijs nooit neutraal is. En hetzelfde geldt voor technologie. Generatieve AI, met haar nadruk op efficiëntie en personalisering, dreigt volgens Freires gedachtegoed bij te dragen aan verdere individualisering van onderwijs. Dit gaat in tegen zijn visie van leren als een sociaal en dialogisch proces.

Rubens ziet dit risico ook: “We moeten oppassen dat gepersonaliseerd leren niet verwordt tot een geïndividualiseerd traject, waarin collectief leren en sociale verbondenheid op de achtergrond raken.”

Toch ziet Rubens ook kansen om Freire’s ideeën te vertalen naar de praktijk van vandaag. Technologie kan, mits bewust ingezet, een rol spelen in het versterken van dialogisch leren en sociale gelijkheid. Maar daarvoor is kritische reflectie essentieel: hoe zorgen we ervoor dat AI bijdraagt aan onderwijs dat niet alleen gericht is op prestaties, maar ook op het vormen van betrokken wereldburgers?

Generatieve AI biedt onmiskenbaar kansen, maar vraagt om voortdurende aandacht voor de waarden die we als samenleving en onderwijs belangrijk vinden. Freires gedachtegoed kan helpen bij de reflectie daarop