48 - Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVV ** PG: Adam Smith en de welvaart van landen

Tijdlijn Betrouwbare Bronnen aflevering 48

00:00:00 - Intro door Jaap Jansen

00:05:48 - PG Kroeger over het boek De Welvaart Van Landen van Adam Smith

01:03:44 - Gerrit Voerman & Koen Vossen over Geert Wilders

02:04:24 - Uitro

02:05:34 - Einde

***

Op weg naar Prinsjesdag behandelt PG Kroeger het boek dat de grondslag legde voor het denken over de moderne economie en de rol van staat, bedrijven en burgers daarin. Zonder Het boek van Adam Smith over 'The Wealth of Nations' geen Prinsjesdag, rijksbegroting of koffertje van Wopke Hoekstra.

Het boek verscheen in 1776, enkele maanden voor de Amerikaanse revolutie echt uitbrak. Dat jaar is revolutionair geworden in de wereldgeschiedenis en Smith droeg daar zeer aan bij. Hij laat in zijn boek blijken dat hij de opstandige Amerikanen zeer goed begreep en dat de redenering van het Britse bewind over de onderwerping van hun onderdanen aan de andere kant van de plas nergens op sloeg. Dat was niet erg gebruikelijk,'to say the least'.

Smith was dan ook een uitzonderlijke man, een geleerde uit Schotland, die ook zeer kritisch was over de Britse elite en haar instituties, zoals Oxford en Cambridge. In zijn boek analyseert hij gedurfd en vaak profetisch hoe de nieuwe economie van de industriële revolutie zich zou ontwikkelen en wat de overheden moesten doen om die tot bloei te helpen brengen. Zijn reputatie als de 'bedenker' van het liberaal kapitalisme is wat dat betreft eigenlijk niet terecht en verdient in elk geval nuancering.

Smith deed nog meer. Hij analyseerde ook de theorie van geld en kapitaal, bespotte het protectionisme en 'avant la lettre' de obsessie met tollen en tarieven van iemand als president Donald Trump. Zo blijkt zijn boek dus nog steeds zeer actueel. Nu het voor het eerst in modern Nederlands is vertaald, kan elke Betrouwbare Bronnen-luisteraar ervan meegenieten.

Ook verscheen net een vertaling van een essentieel boek van een tijdgenoot van Smith, het in Ierland geboren Lagerhuislid Edmund Burke. Naast het werk van Smith was ook het denken van Burke zeer inspirerend voor zowel de bloei van de nieuwe Verenigde Staten van Amerika als van het revolutionaire Pruisen van de gebroeders Von Humboldt.

De boeken

Adam Smith - De Welvaart van Landen. Uitgeverij Boom, 2019

Edmund Burke - Bespiegelingen over de revolutie in Frankrijk. Uitgeverij Wereldbibliotheek, 2019

***

Gerrit Voerman (Rijksuniversiteit Groningen) en Koen Vossen (Radboud Universiteit Nijmegen) stelden een boek samen over vijftien jaar Geert Wilders als onafhankelijk politicus. Met Jaap Jansen maken ze de balans op.

Hij stelt onder meer de vraag: is Wilders een succesvol politicus, wie zijn zijn kiezers en wat is zijn toekomst?

Voerman vindt de beschuldiging van Wilders dat de regering onder één hoedje speelt met de rechterlijke macht hypocriet.

Het is gebruikelijk dat de politiek op afstand blijft van het Openbaar Ministerie. Wilders heeft aanwijzingen dat ambtenaren van voormalig minister van Justitie Ivo Opstelten en mogelijk ook de oud-minister zelf zware invloed hebben uitgeoefend op het Openbaar Ministerie in het ‘minder Marokkanen’-proces.

“De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet”, zegt Voerman in de politieke podcast Betrouwbare Bronnen. “Op allerlei manieren heeft Wilders geprobeerd de rechterlijke macht afhankelijker te maken van de politiek. En tegelijkertijd verwijt hij de rechterlijke macht gepolitiseerd te zijn.”

Wilders heeft het vaak over ‘D66-rechters’ die niet doen wat het volk wil. Voerman: “Wilders wil dat rechters niet langer voor het leven worden benoemd, maar voor zes, zeven jaar. Hij wil functioneringsgesprekken met ze houden en als ze niet zwaar genoeg gestraft hebben, kunnen ze inpakken en wegwezen. Ze mogen geen rekening houden met verzachtende omstandigheden. Dat is een verstrekkend voorstel dat de zelfstandigheid en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht beperkt. Zo maak je de rechterlijke macht afhankelijk van politieke willekeur.”

Als de wensen van Wilders wet worden, krijg je volgens Voerman ‘Poolse toestanden’. De Poolse regering probeert al enkele jaren de rechterlijke macht onder controle krijgen. Omdat de onafhankelijkheid van Poolse rechters in gevaar is, startte de Europese Commissie een strafprocedure tegen Polen.

Wilders stapte vijftien jaar geleden uit de VVD en richtte later de Partij voor de Vrijheid op, waarvan hij het enige lid is. Volgens Voerman zou Wilders er goed aan doen, de PVV alsnog om te vormen naar een ledenpartij. “Wilders wilde geen LPF-toestanden. Maar om iets voor te stellen in de Nederlandse politiek, moet je ook in de Eerste Kamer vertegenwoordigd zijn en daarvoor heb je Statenleden nodig. Dat kun je niet meer allemaal vanuit Den Haag controleren. Dan is een bepaalde vorm van organisatie helemaal niet zo gek. De PVV is nu vertegenwoordigd in een 30-tal gemeenten. Er is hier en daar al wat gedoe. Je kunt wachten op nog meer gelazer. Juist ook omdat er geen structuur is. PVV’ers die ermee stoppen, klagen vaak: ‘We horen niks uit Den Haag’. Dat is logisch, want Wilders kan het niet allemaal bijbenen.”

Koen Vossen wijst op een extra voordeel van een ledenpartij: je krijgt subsidie. “De partij wordt financieel en door gebrek aan menskracht ernstig gehinderd. Maar karakterologisch is het voor Wilders en zijn rechterhand Martin Bosma bijna een nederlaag als ze nu gaan toegeven dat ze wel een ledenpartij nodig hebben”, aldus Vossen.

Het boek

Gerrit Voerman en Koen Vossen - Wilders Gewogen. Uitgeverij Boom, 2019

***

Wil je reageren op deze aflevering, doe dat op Twitter bij @pgkroeger of @jaapjansen

Het kan ook per mail: betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Overweeg je te adverteren in Betrouwbare Bronnen of misschien zelfs uitgebreidere sponsoring, stuur dan een mailtje naar Bob den Hartog: bob@dagennacht.nl 

See omnystudio.com/listener for privacy information.