23 - Ruth Peetoom (CDA) en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie ** PG: Saarland als politieke bakermat

In aflevering 23 van betrouwbare Bronnen Ruth Peetoom die na acht jaar afscheid neemt als partijvoorzitter. Ze trad aan na de verkiezingsnederlaag van premier Jan Peter Balkenende, toen het CDA net een coalitie had gevormd met de VVD van premier Mark Rutte. Een kabinet dat gedoogd werd door de PVV van Geert Wilders.

‘Achteraf zegt denk ik iedereen: dat hadden we niet moeten doen’, blikt Peetoom terug. ‘Het heeft echt sporen getrokken. Bij de VVD heeft het niets nagelaten, het is daar afgeschud als de druppels van een eend.’

Peetoom kijkt met afschuw naar de opmars van het nationalistisch populisme van partijen als de PVV en het Forum voor Democratie.  'Ik zie de kwetsbaarheid van de democratie. Democratie is een middel en dat middel kan ook echt verkeerd gebruikt worden. In de jaren dertig kwam het nationaalsocialisme op een democratische manier aan de macht. Bij Thierry Baudet zit zoveel wantrouwen. Valse beelden die niet kloppen. In zijn polarisatie maakt hij dingen kapot. Democratie is wat waard, daar moet je in investeren. Niet kapotmaken.’

Toch verdedigt ze in Betrouwbare Bronnen de samenwerking in het Europees Parlement met de partij van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Fidesz speelde een belangrijke rol bij de overgang van communisme naar een liberale democratie, maar streeft nu – naar eigen zeggen – een ‘illiberale democratie’ na: een niet-liberale staatsvorm. ‘Het makkelijkst is om er dan maar met je rug naartoe te gaan staan’, zegt Peetoom. ‘Juist als je nog in dezelfde Europese familie zit, kun je elkaar scherp de waarheid zeggen. We laten toch niet gebeuren dat in Hongarije de democratie naar de knoppen wordt geholpen?’

Volgens de Duits-Amerikaanse politicoloog Yascha Mounk is dat ‘schandelijke kletspraat’: ‘Freedom House zegt dat Hongarije geen vrij land meer is. Volgens de OVSE waren de verkiezingen van vorig jaar niet vrij en eerlijk. Het land heeft een onafhankelijke universiteit weggejaagd, dus het is duidelijk dat er geen vrijheid van meningsuiting meer is. De partij van een dictator tolereren als onderdeel van een relatief gematigde centrumrechtse stroming. Ze zou zich daarvoor moeten schamen. Elk lk lid van de Europese Volkspartij, inclusief Spitzenkandidaat Manfred Weber (een van de kandidaten om Jean-Claude Juncker op te volgen als voorzitter van de Europese Commissie) moet zich daarvoor schamen.’

Mounk zegt dat Viktor Orbán meer gemeen heeft met Erdogan en Poetin dan met de christendemocraten: ‘Iemand die in het hart van Europa de democratie vernietigt als een partijpolitieke vriend beschouwen is echt een schande.’

Yascha Mounk publiceerde vorig jaar het boek ‘The people vs. democracy. Why our freedom is in danger and how to save it’ (Harvard University Press).

Zaterdag neemt het CDA afscheid van Ruth Peetoom na acht jaar partijvoorzitterschap. Op het CDA-congres in Amsterdam spreekt ook Manfred Weber, die de samenwerking met de partij van Orbán eveneens verdedigt.

***

In de historische rubriek diept PG Kroeger een verrassend element uit het gesprek met 'Merkels brandweerman' en vertrouweling Peter Altmaier (Betrouwbare Bronnen afl. 20) nader uit. Vol vuur vertelde hij over zijn 'Heimat', het kleine deelstaatje Saarland. Dat is de bakermat van vele toppolitici. Onder hen 'AKK' die Merkel onlangs opvolgde als CDU-chef.

Wat maakt 'die Saar' zo bijzonder? Het geheim is dat het lang helemaal niet bij Duitsland hoorde. Tot tweemaal toe regeerden de Fransen daar. Pas in 1958 trad het toe tot de nieuwe Bondsrepubliek onder Adenauer. En dat ging allerminst vanzelf.

De historie van die overgang van Frans naar Duits werkt nog altijd door. Altmaiers afkeer van referenda als bij Brexit heeft daar zijn oorsprong. Dit was ook het moment dat Adenauer de nationalistische onderbuik van de Duitsers lelijk onderschatte. Een les die nog lang doorwerkte.

De Saar-kwestie'leek Europees explosief, maar de sluwheid van 'der Alte' bleek ongekend. Adenauer loste het op. Ook dat was een politieke les voor zijn politieke nazaten Altmaier, Merkel en AKK.

***

Tijdlijn afl. 23

00:00:00 – Intro door Jaap Jansen

00:05:22 – Gesprek met Ruth Peetoom, deel 1

00:42:24 – Gesprek met Ruth Peetoom, deel 2

01:07:39 – Historische rubriek met PG Kroeger

01:35:35 – Gesprek met Yascha Mounk

02:23:45 – Uittro door Jaap Jansen

02:24:28 – Einde 

See omnystudio.com/listener for privacy information.