In Betrouwbare Bronnen aflevering 83 praat Jaap Jansen met PG Kroeger over ‘gedogen in de politiek’. Aanleiding is de wens van het CDA in Noord-Brabant om te gaan besturen met Forum voor Democratie.

Hij vertelt over de eerste gedoogconstructie van partijen die noodgedwongen een coalitie vormden: het kabinet-Den Uyl, waarin enkele partijen die later het CDA vormden wel ministers leverden, maar toch afstand bewaarden.

Uitgebreid komt de gedoogconstructie Rutte I aan de orde. Het kabinet regeerde met steun van de PVV van Geert Wilders, maar die partij brak ermee toen harde besluiten gevergd werden.

Nu het CDA in Brabant overweegt met Forum te besturen, waarschuwt PG voor fatale gevolgen. Volgens hem zijn populistische partijen als Forum labiel en antidemocratisch en lopen ze weg zodra harde keuzes gemaakt moeten worden. Hij verwijst naar ervaringen met de PVV van Geert Wilders. Die partij gaf gedoogsteun aan het kabinet Rutte I van VVD en CDA, maar brak met het kabinet toen die partijen door de economische crisis nieuwe bezuinigingen noodzakelijk vonden.

Kroeger wijst erop dat PVV en FVD steeds verder radicaliseren. “Ze zijn anti-polder, anti-fatsoen en anti-harmoniemodel – waarden waar het CDA juist voor staat.” Volgens de partijhistoricus verspeelt het CDA in een verbond met zulke partijen zijn kern-identiteit: “Constructief regeren en daarmee het fatsoen bewaren. Gemeenschapszin en dus niet polariseren. En respect voor geloof en geweten in een divers land.”

In de kabinetsformatie van 2017 schetste toenmalig CDA-leider Sybrand Buma een onoverbrugbare kloof tussen CDA en PVV. Hij noemde de vertrouwensbreuk die leidde tot de val van Rutte I ‘onoverkomelijk’. In een brief aan informateur Herman Tjeenk Willink schreef Buma dat de PVV sindsdien alleen maar radicaler is geworden en Wilders ‘in zijn optredens en uitingen alleen maar grover’. Die brief van Buma moet leidend zijn bij beslissingen over samenwerking, zegt Kroeger. “Waar beginnen ze aan in Brabant”, verzucht hij.

CDA-vicepremier Hugo de Jonge sloot eerder in Betrouwbare Bronnen regeren met de PVV uit: “Dat moeten we niet nog een keer doen.” Over Forum zei hij: “De Rusland-flirt en de flirt met fout rechts maken het wel erg moeilijk om in een kabinet samen te werken. Ik zie dat gewoon niet gebeuren.’’