49 - Algemene Beschouwingen met Roderik van Grieken ** PG: de koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd

Betrouwbare Bronnen aflevering 49

Tijdlijn:

00:00:00 - Intro door Jaap Jansen

00:03:01 - Algemene Beschouwingen nabeschouwd door Roderik van Grieken

01:37:25 - PG Kroeger over Karel V en Filips II, de koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd

02:32:43 - Uitro

02:33:46 - Einde

***

Roderik van Grieken van het Nederlands Debatinstituut blikt met Jaap Jansen terug op de Algemene Politieke Beschouwingen van 2019. Van Grieken vertelt over het nut van een goed debat en hoe je dat eigenlijk meet. Volgens hem was PvdA-leider Lodewijk Asscher net als vorig jaar de beste debater.

Volgens Jaap zij er bijna letterlijke overeenkomsten tussen de speech van Asscher en de overwinningsspeech van president Barack Obama uit 2008. Asscher voerde de 105-jarige Fopkje Kijlstra ten tonele, die in haar leven enorme maatschappelijke vooruitgang heeft meegemaakt. Obama kwam 11 jaar geleden al met de 106-jarige Ann Nixon Cooper, die... Je raadt het al. In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen hoor je de fragmenten naast elkaar.

Jesse Klaver van GroenLinks deed deze week iets opmerkelijks. Hij wil niet meer meedoen aan 'scorebord-politiek'. Maar volgens Roderik van Grieken kom je in de politiek uiteindelijk altijd bij het scorebord uit: verkiezingen.

Premier Mark Rutte (VVD) wekt nog altijd veel indruk. Hij stond ook nu weer souverein achter de regeringstafel. Ook Geert Wilders krijgt complimenten van Van Grieken. Het grootste nieuwe talent is D66-fractievoorzitter Rob Jetten, die zowel op het spreekgestoelte als achter de interruptiemicrofoon indruk maakte.

Van Griekens analyse bevat lessen voor iedereen die debatten volgt of er zelf aan deelneemt.

***

In zijn historische verhaal laat PG Kroeger zien dat het wezen van geschiedenis en geschiedschrijving precies dat is, wat volgens minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs Cultuur en Wetenschap) niet kan: een voortdurend proces van 'herschrijven'. Een nimmer eindigend 'herinterpreteren', herontdekken' en 'herzien' van beelden, visies en feiten en indrukken.

Een prachtig voorbeeld daarvan vorm die eeuw voorafgaand aan 'de Gouden Eeuw', toen ons land onderdeel was van het grootse imperium van de Spaanse Habsburgers, 'het Rijk waarin de zon niet onderging'. Wij werden geregeerd door twee heersers die in de geschiedenis onder de machtigste en krachtdadigste ooit worden gerekend, Karel V en Philips II. Maar klopt dat beeld wel?

Dankzij het werk van de Britse historicus Geoffrey Parker weten wij nu veel meer - en veel verrassends en onverwachts - over deze twee vorsten en hun bewind, hun persoonlijkheid, successen en nederlagen op het wereldtoneel. Zij waren die 'Koning van Hispanje' die wij altijd geëerd hebben. Maar wie waren zij, wat deden zij? Wat lieten zij na? Wie waren hun 'geheime wapen'?

PG heeft Geoffrey Parker twee keer uitvoerig geïnterviewd naar aanleiding van zijn baanbrekend historische werk over het Spaanse wereldrijk en vooral ook over Filips II.

Zeer recent verscheen diens magnum opus over de vader van deze in onze historie zo 'slecht' bekend staande koning. Die vader, keizer Karel V, heeft nu juist een relatief gunstig imago gehouden. Daarbij hielp natuurlijk zijn liefde voor de Nederlanden en de steden Gent en Mechelen, waarvan hij het Vlaamse dialect erg goed beheerste. Of zoals hij zelf zei: "Ik bid tot God in het Spaans, instrueer mijn diplomaten in het Frans, bemin in het Italiaans, beveel mijn paarden in het Duits en vloek in het Nederlands."

Heel anders dan de extraverte, rusteloos rondreizende Karel was zijn zoon Filips II. Een introverte, diep gelovige en bijna calvinistisch ijverig heerser. Zijn eenvoud en soberheid waren legendarisch. Zijn machtsbewustzijn niet minder. Parker noemt hem bovendien een strategische waaghals, ook al noemden de Spanjaarden hem 'El Rey Prudente', de omzichtige koning. Want dat was deze gecompliceerde en verfijnde man ook.

PG vertelt uit zijn gesprekken met Parker over diens ongekende ontdekkingen in de archieven die hem na 40 jaar onderzoek en schrijven dwongen tot het letterlijk geheel herschrijven van zijn monumentale biografie van Filips II. Al was het maar omdat door hem het handgeschreven origineel van de vaderlijke 'Instructiones' van Karel aan de 17-jarige Philips teruggevonden zijn, waarin hij zijn zoon meer dan 40 pagina's lang vertelde hoe hij een goed en krachtig heerser kon worden.

Een van de opmerkelijkste dingen aan het verhaal van Karel V is dat hij zijn Rijk liet regeren door tantes en zusters: Margaretha van Parma, Margaretha van Oostenrijk, Isabella van Portugal, Catharine of Aragon en Maria van Hongarije. Die laatste regeerde de Nederlanden.

De Boeken

Geoffrey Parker - Imprudent King, a new life of Philip II (Yale University Press, 2015)

Geoffrey Parker - Emperor, a new life of Charles V (Yale University Press, 2019)

See omnystudio.com/listener for privacy information.