374 - Cruciale verkiezingen: Polen op een tweesprong

In een turbulente wereld met oorlog in buurland Oekraïne en in het Midden-Oosten gaan de Polen zondag 15 oktober naar de stembus. Voor hun land en voor Europa zal de uitslag van grote betekenis zijn. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de campagne, de achtergronden en de politieke actualiteit met een bijzondere kenner, de Pools-Nederlandse journaliste Malgorzata Bos-Karczewska.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u op

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Ze kwam voor de liefde naar Nederland, vlak voordat in Polen het einde van het communisme in zicht kwam. Sinds in 1989 de democratie kwam en de Europese toekomst van Polen begon, doet zij verslag van dit land. Daarbij is het van belang te beseffen dat Polen een bijzonder succes bereikte bij de overgang van communistische dictatuur naar een Europees gerichte democratie en markteconomie. Wat in Rusland niet lukte, slaagde in Polen wel.

Zulke ingrijpende veranderingen - sociaal, cultureel, economisch en mentaal - gingen ook in Polen niet vanzelf. Malgorzata Bos vertelt hoe de rebellen van de vrije vakbond Solidarność van Lech Walesa na de val van de Berlijnse Muur gingen regeren en het land door zware tijden moesten leiden. Aanzienlijke delen van de bevolking zagen hun zekerheden wegvallen. Anderen profiteerden na de toetreding tot de Europese Unie al snel van grote bloei.

Dit leidde ertoe dat vanuit de Solidarność-beweging twee fundamenteel verschillende politieke richtingen ontstonden. De sterk nationalistische, op sociale steun en het platteland geënte PiS (Recht en Rechtvaardigheid) van Jarosław Kaczyński en de op een dynamische, Europese toekomst gerichte alliantie van het Burgerplatform van Donald Tusk. Hun confrontatie vormt zowel een echo uit de tijden van Solidarność als een fundamentele richtingskeuze voor de Poolse burgers nu.

Malgorzata Bos analyseert de vele verschillende en vaak zeer kleurrijke, gepolariseerde aspecten van de Poolse politiek en de huidige campagne. Diepere lagen van de Poolse historie en drama's uit het verleden klinken soms fel door. Zo speelt een vliegramp in Rusland waarbij de president en vele notabelen omkwamen nog steeds een grote rol. Mede daarom beschuldigt men vanuit PiS Donald Tusk ervan zowel een pion van Poetin te zijn als een 'Herr Tusk' die de agenda van Berlijn en Brussel volgt.

De campagne zit vol onverwachte wendingen en schandalen. Van een plotseling ontdekte zwendel met duizenden visa voor migranten van buiten de EU - hoewel de regering zegt migratie te bestrijden - tot het uit protest aftreden van twee van de hoogste generaals. Tegelijkertijd bieden de twee partijen tegen elkaar op met beloften van sociale steunpakketten voor gezinnen en ouderen terwijl de vraag is of die beloften wel kunnen worden nagekomen.

Malgorzata Bos wijst er op dat allerlei factoren hoogst onzeker maken wat de peilingen nu melden. De opkomst is meestal rond 50%, zodat mobilisatie van specifieke achterbannen van groot belang is. Hier zullen dit keer vrouwen een duidelijke rol spelen, gelet op de zeer strenge abortuswetgeving die PiS doorvoerde. De opkomst van oudere rurale kiezers is vaak moeilijk te peilen, terwijl opvallend was dat op 1 oktober Tusk met zijn aanhang een massaal protest ter verdediging van democratie en rechtsstaat wist te organiseren.

Massaal en verrassend was ook de hulp van Polen voor de vele vluchtelingen uit Oekraïne. Hoe dat doorwerkt in de motivatie van de kiezers kan nu niemand vertellen. En ook de impact van de stemmen uit Nederland en andere landen waar veel Polen wonen, zou weleens kunnen verrassen. Alle reden om deze buitengewoon interessante verkiezingen veel aandacht te geven.

***

Verder luisteren

336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt

327 - Poetin, Zelensky en wij. Een jaar na de inval

272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'

248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland

61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur

235 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Gorbatsjov strijkt de rode vlag (in de links bij deze aflevering: de hele serie over de ondergang van de Sovjet-Unie)

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:45:00 – Deel 2

01:35:09 – Einde 

See omnystudio.com/listener for privacy information.