248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland

Feb 11, 2022

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

Europa en de NAVO hebben het aan de stok met het Rusland van Vladimir Poetin. Ze willen Oekraïne helpen een onafhankelijke, soevereine staat te blijven, terwijl Rusland de spanning opvoert met steeds meer militairen, tanks en ander wapentuig aan de lange grens met Oekraïne.

Eén land roep hierbij argwaan, twijfel en aarzelingen op. Het grootste land binnen de EU nota bene. Duitsland. Waarom? Is dat terecht? En hoe komt dat toch?

Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren in deze Betrouwbare Bronnen de historie van de relatie tussen Duitsland en Rusland. Want deze grote, cultureel zo rijke en kleurrijke landen hebben een heel eigen, eeuwenoude band die ook vandaag nog bepaalt hoe zij met elkaar omgaan.

Zo onderwierpen Duitse ridderordes Slavische stammen langs de Oostzeekust in de 13e eeuw, onder wie de Borussen. Onder dat Duitse bewind ontstond zo het land der 'Prussen', wat later 'Pruisen' ging heten. En nog later de naamgever werd van sportclubs die zich Borussia noemden. En zo zijn er nog veel meer verbindingen tussen Rusland en Duitsland in cultuur, economie en het werk van grote denkers en kunstenaars.

Pruisen en Rusland waren in de 17e en 18e eeuw vaak bondgenoten omdat zij in het Europa van toen een soort 'nouveaux riches' waren van de macht. Andere vorsten waren er bang voor en keken ook wel wat op ze neer. Daarbij kwam nog dat de tsaren geen Russen waren, maar vooral Duitsers - heel vaak de kinderen van tsarina's die zelf als prinsessen in kleine Lutherse vorstendommen in Noord-Duitsland waren opgegroeid.

Met Napoleon en zijn ondergang begon de glorietijd van de alliantie van de autocratische machten Pruisen en Rusland. In de jaren van rijkskanselier Otto von Bismarck vonden die hun hoogtepunt. PG vertelt over diens heel aparte band met de tsarenfamilie in Sint-Petersburg. De kunstenaars en geleerden in beide landen hadden elkaar toen ook al helemaal ontdekt. Voor veel Duitsers waren de Russen het broedervolk dat ook zo'n diepe 'Seele' had, een echte 'Kultur' in plaats van westers rationalisme, liberale democratie en mercantilisme.

Daarna ging het helemaal mis en kwamen de slachtingen van de Eerste Wereldoorlog. Zodra die voorbij waren en Vladimir Lenin met Duitse hulp de nieuwe machthebber in het Kremlin werd, bleek de tijd van Bismarck heruitgevonden. Zelfs Hitler dealde zonder scrupules met Stalin en na 1945 werd 'Druschba!' het parool in de DDR. Russen en Duitsers waren immers eeuwige vrienden die elkaar als enigen écht begrepen.

Die unieke band werd door allerlei latere ontwikkelingen extra opgepoetst. De Ostpolitik van Willy Brandt, de gas- en oliedeals en pijpleidingen die Helmut Schmidt liet maken, de warme banden en volle glazen van Helmut Kohl met Boris Jeltsin en de Männerfreundschaft van Gerhard Schröder en Poetin onderstreepten dit keer op keer. Geen wonder dat andere landen (nu bijvoorbeeld het Amerika van Joe Biden!) argwaan blijven koesteren.

Het maakt het functioneren van de nieuwe regering van Olaf Scholz al bij de start extreem ingewikkeld. Coalitiepartner De Groenen zitten op één lijn met oppositiepartij CDU, terwijl in Schröders eigen SPD allerlei lieden meer op de lijn van Die Linke en Poetinhorigen als de AfD zitten. Maar het beroep op historische trauma's om nu even niks te doen wordt door veel andere regeringen in Europa niet langer serieus genomen. Opeens schrikken Duitsers dat de buren in Europa van hen nu écht 'Realpolitik' verlangen. Anders krijgt de Europese Unie immers nooit de zo verlangde strategische autonomie.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!

***

Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Verder lezen

Wortprotokoll der Rede Wladimir Putins im Deutschen Bundestag am 25.09.2001

Medvedev echoes Putin’s dangerous Ukraine obsession (12 oktober 2021)

***

Verder kijken

Wladimir Putin, Deutscher Bundestag (25.09.2001)

"Kaum eine Sache beschäftigt uns mehr" - Bundeskanzler Olaf Scholz im Interview (2 februari 2022)

Macht. Mensch. Schröder - Beckmann trifft den Altkanzler - ARD Reportage (3 oktober 2014)

Buitenhof, 6 februari 2022, met onder anderen Otto Fricke