Maria Montessori, fake nieuws en digitale geletterdheid

We moeten leerlingen vooral kritische zin bijbrengen, kritische zin tegenover digitale beïnvloeding. Dat zegt Marjan Schwegman, biografe van Maria Montessori in de Kennisnet podcast waarin Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet) Marjan Schwegman interviewt over Maria Montessori en de leerling in de digitale samenleving. Hoe kun je je als schoolbestuur, schoolleider of als leraar laten inspireren door het gedachtegoed van de Italiaanse pedagoge om met digitale geletterdheid aan te slag te gaan? Behalve Montessori-biografe was Marjan Schwegman tussen 2007 en 2016 directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD). Tevens was zij Bijzonder Hoogleraar Vrouwengeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Stel dat Montessori nu zou hebben geleefd, wat zou ze van tablets hebben gevonden? Schwegman: "Dan zou ze vooral heel enthousiast zijn. Door middel van aanraking andere delen van de wereld te ervaren, zoals bijvoorbeeld Afrika, zou haar zeer hebben aangesproken. Een tablet stelt kinderen ook in staat zelf een zoektocht op te zetten, volgens de eigen voorkeuren, precies zoals zij belangrijk vond. Wat ze wel problematisch zou hebben gevonden, is het risico dat je een scherm voor de werkelijkheid aanziet. Zij zou in het onderwijs een tablet altijd hebben gebruikt in combinatie met echte zintuiglijke ervaringen." Denkend aan Montessori, wat is de belangrijkste leeropdracht, juist nu, in deze digitale tijden? Schwegman: "Vrije ontplooiing, vooral het vrije, zoveel mogelijk vrij van beïnvloeding. Kinderen kritische zin bijbrengen ten opzichte van digitale beïnvloeding. Denk aan de beïnvloeding via advertenties op internet, maar ook aan de invloed van nepnieuws." Moderne propaganda, zo noemt ze het verspreiden van nep-nieuws of het verdraaien van feitelijk nieuws. Ze ziet een belangrijke opdracht voor de docent om leerlingen te laten zien hoe digitale beïnvloeding werkt. "Alleen al het behandelen van casussen in de les kan enorm leerzaam zijn. Neem het voorbeeld van een bericht over Sylvana Simons, die zou vinden dat het zwarte scheidsrechtertenue moet worden afgeschaft. Dat nep-nieuwtje stond op een satirische website, bij wijze van grapje. Maar deze werd gedeeld op een serieuze Facebook-pagina, waar mensen het bericht voor waar hielden. En zo verspreidde het zich als ‘nieuws’ via sociale media. Als docent kun je dat met je leerlingen bespreken: hoe heeft het zover kunnen komen? Hoe gaat zoiets in zijn werk?"

Over de podcastserie 'Onder pedagogen' In de podcastserie 'Onder pedagogen' gaat Remco Pijpers in gesprek met mensen uit het onderwijs over de leerling in de digitale samenleving. Dat doet hij vanuit een pedagogisch perspectief. Elke aflevering staan hij en zijn gast stil bij het perspectief van een invloedrijke pedagoog of denker.