De coalitie brak niet in de ministerraad of in het parlement, maar op 3 juni 2025 in het overleg van de vier fractievoorzitters. Het paste in het patroon sinds de kabinetsformatie begon na de verkiezingen van 2023. Een staatkundig experiment met ongekende pretenties ging binnen 11 maanden roemloos ten onder.

Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar de onderliggende krachten, de effecten op beleid, partijen, reputaties en naar veelzeggende details.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Pech onderweg? Geen stress! Met BMW Pechhulp ben je zeker van hulp onderweg en vervangend vervoer in Nederland en bijna heel Europa. Maak een afspraak bij jouw BMW Service Partner en zorg zonder zorgen voor jouw BMW. Bekijk meer informatie op: bmw.nl/verlengdepechhulp

Deze episode bevat ook een advertentie van Surfshark. Ga naar surfshark.com/betrouwbarebronnen en gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN voor vier extra maanden.

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Het Kamerdebat over de val van het kabinet ging over de vraag 'waarom eigenlijk?', over de oogst van het kabinet-Schoof en over de eerste pogingen tot positiebepaling naar de kiezers en een toekomstige coalitie. Die oogst is de magerste ooit. Er zijn geen gevolgen van de kabinetsval, want er waren nauwelijks plannen, meldde de hoofdeconoom van een belangrijk bankhuis aan beleggers.

Forensisch doorvragen door Henri Bontenbal (CDA) bij Dilan Yesilgöz (VVD) en Nicolien van Vroonhoven (NSC) legde bloot dat Geert Wilders (PVV) gelijk had met zijn verslag over de coalitiebreuk. De truc van Yesilgöz om met een motie eensgezindheid van de vier fracties te suggereren en zo de PVV te kunnen verwijten te breken zette hij vakkundig te kijk. Want het bleek dat NSC dit slechts als ‘procedure oplossing' zag om toe te dekken dat Wilders' tienpuntenplan voor asiel en migratie de rechtsstaat aan alle kanten schond. Wilders wilde helemaal niet op inhoud gelijk krijgen en VVD-pogingen om daarover toch consensus te veinzen waren ‘lulkoek’, zei de CDA-leider.

Vanuit Boedapest werd de ware reden voor het tienpuntenplan en de coalitiebreuk nog even toegelicht. Viktor Orbán zette in een CPAC-panel helder uiteen hoe Wilders zijn beginselen verkwanseld had voor het pluche. De PVV hield een waarschuwing in voor elke ware Europese patriot.

Het Kamerdebat wasde aftrap voor de verkiezingscampagne. De VVD zette in op 'Hoed u voor het gevaar van links!' Frans Timmermans (PvdA) pleitte tegen polarisatie, voor ‘samen' en de nationale veiligheid. Rob Jetten (D66) lonkte opzichtig naar VVD'ers die nooit meer met Wilders willen. En Yesilgöz wilde de principiële brief uit 2017 van Mark Rutte liefst onder het tapijt vegen.

Intussen zijn in de coalitie de verhoudingen totaal verziekt. Wilders' haat voor NSC kreeg alle ruimte nu hij geen partner meer is. Van Vroonhoven had hem ‘tergend gek gemaakt’ en haar partij was geen Nieuw Sociaal Contract maar ‘de Nederlandse sabotage club’.

Ook de ijzige afkeer van Caroline van der Plas (BBB) voor Bontenbal viel op. En vooral bijna dat niemand een woord van waardering kon opbrengen voor Dick Schoof.

De premier nam sowieso pijnlijk afscheid van zijn missionaire. Interventies van Denk, SP en zelfs BBB lieten merken dat voor zijn geschutter geen geduld meer is.