Betrouwbare Bronnen
474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"
Episode guests
Podcast summary created with Snipd AI
Quick takeaways
- De opkomst van radicaal rechts belemmert de traditionele democratische waarden, wat wereldwijd een zorgwekkende ontwikkeling is.
- Joop van den Berg benadrukt de invloed van Geert Wilders en de PVV op de huidige politieke besluitvorming en cultuur.
- De huidige politieke verdeeldheid bemoeilijkt samenwerking tussen partijen, wat leidt tot chaos in belangrijke beleidskwesties.
- De roep om een inclusieve aanpak van migratie onderstreept de noodzaak van een herziening van de huidige regeringsstrategieën.
Deep dives
De functie van de Philips S9000 Prestige
De Philips S9000 Prestige is ontworpen om een efficiënte en comfortabele scheerervaring te bieden met een indrukwekkend aantal van 165.000 scheerbewegingen per minuut. Deze scheerapparaat past zich aan de contouren van het gezicht aan, waardoor het zelfs bij een scheerbeurt tot op 0 mm van de huid een glad resultaat behaalt. Dankzij de flexibele scheerkop en slimme sensoren kan het apparaat de druk en snelheid tijdens het scheren optimaliseren, waardoor irritatie tot een minimum wordt beperkt. Dit maakt de S9000 Prestige bijzonder gebruiksvriendelijk, zelfs als je nog niet helemaal wakker bent.
De impact van radicale politieke veranderingen
De podcast benadrukt de bezorgdheid over de opkomst van radicaal rechtse partijen wereldwijd en hun invloed op de democratie. Het wordt betoogd dat traditionele democratische waarden onder druk staan, niet alleen in Nederland maar ook in andere landen zoals de VS en in Europa. De ervaren politieke analisten schetsen een beeld van een veranderende politieke cultuur waarin onderlinge samenwerking en democratische waardes lijken te verdwijnen. Deze veranderingen kunnen leiden tot een situatie waarin de democratie als systeem in groot gevaar verkeert, wat een zorgwekkende ontwikkeling is.
Terugblik en vooruitblik op de Nederlandse politiek
Er wordt gekeken naar recente politieke gebeurtenissen in Nederland, vooral de gevolgen van de verkiezingsuitslag van november en de daaropvolgende kabinetsformatie. Het kabinet onder leiding van Dick Schoof wordt besproken, vooral in het licht van de initiatieven die gepland zijn voor het komende voorjaar, zoals begrotingen en NAVO-toppen. Politieke historicus Joop van den Berg biedt inzichten in de intrigerende politieke dynamiek die het afgelopen jaar heeft gekenmerkt en de uitdagingen waarmee het huidige kabinet wordt geconfronteerd. Dit geeft aanleiding tot reflectie op de toekomst en de stabiliteit van de Nederlandse politiek.
De rol van Geert Wilders in het huidige politieke landschap
Geert Wilders en de PVV spelen een cruciale rol in de hedendaagse Nederlandse politiek, waarbij zijn invloed en aanpak worden belicht. Er wordt gesteld dat Wilders' houding en strategie's aanzienlijk invloed hebben op politieke discussies en besluitvorming. Zijn populistische stijl heeft vertakkingen in het politieke landschap, waarbij andere partijleden vaak in zijn schaduw opereren zonder een eigen standpunt in te nemen. Dit leidt tot de vraag hoe andere partijen effectiever met Wilders kunnen omgaan om de democratische processen te waarborgen.
De complicaties van de huidige Nederlandse politiek
Het huidige politieke klimaat wordt gekenmerkt door verdeeldheid en fragmentatie, met als gevolg dat samenwerking tussen partijen steeds moeilijker wordt. De interactie tussen de verschillende partijen in de Tweede en Eerste Kamer, vooral met de PVV in de mix, zorgt voor uitdagingen bij het opstellen en implementeren van beleidsvoorstellen. Een gebrek aan duidelijke samenwerking kan leiden tot trending politieke chaos, waarbij belangrijke onderwijskwesties en begrotingsplannen in gevaar komen. Dit roept vragen op over de effectiviteit van het huidige politieke systeem en het vermogen om belangrijke besluiten te nemen.
De rol van de Eerste Kamer en haar gevolgen
De Eerste Kamer fungeert als een cruciale schakel in de wetgevingsprocedure, maar staat nu onder druk door de complexiteit van de huidige politieke situatie. Met een meerderheid in de Tweede Kamer die niet automatisch in de Eerste Kamer wordt weerspiegeld, kan dit leiden tot frustratie en stagnatie bij Krachtsprekende wetsvoorstellen. De mogelijkheid dat de Eerste Kamer belangrijke begrotingen afwijst, zoals die van het onderwijs, vormt een uitdaging voor de kabinetsformatie en kan de stabiliteit van het kabinet bedreigen. Dit benadrukt de noodzaak om effectievere mechanismen en samenwerking tussen de kamers te vinden om de wetten effectief en tijdig te maken.
De zorgen over migratie en integratie
Het onderwerp migratie en integratie is een opkomend punt van zorg binnen de Nederlandse politiek, vooral gezien de recente discussies over de aanpak van asielzoekers. Er wordt gewaarschuwd dat de benadering van de regeringspartijen in het huidige klimaat dient te worden herzien, aangezien traditionele methoden mogelijk niet effectief zijn. De rol van Wilders en zijn retoriek over migratie wekt tegenstrijdige reacties op onder de bevolking, waarbij sommige mensen zich meer vervreemd voelen van het politieke systeem. Dit onderwerp onderstreept de urgentie om een inclusieve en begrijpelijke aanpak te ontwikkelen voor migratiekwesties.
De toekomst van de democratie in Nederland
Er zijn zorgen dat de democratie in Nederland zich in een transformatie bevindt, waarbij traditionele waarden en samenwerkingsverbanden onder druk staan. De gesprekspartners in de podcast verkennen de mogelijkheid dat de huidige situatie slechts een tussenfase is naar een meer stabiele democratische toekomst. Er wordt benadrukt dat het cruciaal is voor het publiek en politici om samen te werken om de democratische processen te behouden. De implicaties van deze ontwikkelingen zijn verstrekkend voor zowel de politieke cultuur als de maatschappij als geheel.
Op de drempel van 2025 is er alle reden om stil te staan bij de vraag wat ons dit jaar politiek te wachten staat. En vooral ook: waar komt het vandaan? Jaap Jansen en PG Kroeger praten met een gast die met de bagage van eeuwen politieke historie de gebeurtenissen van dit moment scherp kan analyseren. Joop van den Berg is emeritus hoogleraar parlementaire geschiedenis, voormalig hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en oud-fractievoorzitter in de Eerste Kamer van de PvdA. Al twintig jaar schrijft hij columns voor het Montesquieu Instituut en ook elders draagt hij bij aan het maatschappelijk debat.
Van den Berg onderstreept dat het voorbije jaar inbreuken vertoonde op zo ongeveer alle zeden en rituelen die de Nederlandse politieke cultuur kleur en kwaliteit gaven. “En daarmee is ook de speelsheid weg; de kunst van relativering die het mogelijk maakt om slimme compromissen te smeden." Zo ligt de beslissende rol aan het Binnenhof niet meer bij de premier, maar bij een fractievoorzitter: Geert Wilders.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Met Van den Berg kijken we naar de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB. Omdat deze inhoudelijk non-existent is en de grootste fractie in de Tweede Kamer dysfunctioneel, worden de rol en het werk van het parlement tot het uiterste uitgedaagd. En daarbij komt nog de ‘onthutsende incompetentie’ van veel ministers en staatssecretarissen. De Kameragenda is daardoor opmerkelijk leeg. "Men probeert alles om concrete wetgeving te vermijden, want dan valt de coalitie uit elkaar omdat ze het niet eens worden."
De coalitie wil boven alles de asielcrisis oplossen, maar die bestaat niet. Van den Berg vertelt hoe hij al bij de VNG hierover veel te stellen had met toenmalige chef van de Immigratie en Naturalisatiedienst Dick Schoof. Het echte knelpunt zit bij de arbeidsmigratie en de beroerde wijze waarop die is geregeld. En daar gaat PVV-minister Marjolein Faber niet over, terwijl VVD en BBB het bedrijfsleven hier niet willen hinderen. "We hebben geen integratieprobleem, maar een acceptatieprobleem," zegt Van den Berg.
En juist dát wenst de PVV beslist niet opgelost te zien. Het beleid móet dus niet werken, een voortdurend fiasco is noodzakelijk. Want zou het besef dominant worden, dat vluchtelingen een normaal verschijnsel zijn en - zie Oekraïne en Syrië - verschillende verschijningsvormen kent, dan zou Wilders zijn enige thema kwijt zijn. Faber en daarmee Schoof moet dus falen omwille van het raison d'être van de PVV.
Binnen de coalitie valt de stilte van de VVD op. "Dilan Yesilgöz heeft zichzelf uitgeleverd aan Wilders door alleen over rechts te willen." Met Nieuw Sociaal Contract heeft Van den Berg bijna medelijden. "Pieter Omtzigt heeft zichzelf, zijn partij en zijn boodschap niet onder controle." En zijn 'goed bestuur' mantra flopt. "Goed bestuur, tot je dienst, maar waar wil je dan naartoe? Alleen maar over de procedures praten leidt niet naar een toekomst die het land nodig heeft. Daarbij maakt Omtzigt zichzelf gek door het overheidsapparaat te beschouwen als één grote samenzwering.”
Juist omdát onderwijs de PVV niets interesseert, moest Wilders ingrijpen om de risico's voor zijn asielthema weg te nemen. Desnoods door PVV-vicepremier Fleur Agema de rekening te laten ophoesten. De premier, de Onderwijsminister en de minister van Financiën moesten zich erbuiten houden. Dit gaat vaker gebeuren. Eelco Heinen verliest zo de greep op de rijksbegroting.
In feite is de kabinetsformatie mislukt en bevinden we ons in een permanente situatie van onderhandeling. Dat maakt het zo bevreemdend dat oud-formateur Richard van Zwol zo tevreden is met de Werdegang van 'zijn' kabinet. Van Zwols rol en behoefte om die ook zelf nog eens in de media te recenseren brengt de Raad van State schade toe.
Dick Schoof is ‘niet puur uit ijdelheid’ minister-president geworden. Maar gezag heeft hij niet. Met ministers die van goede wil zijn voelt Van den Berg mee. “Caspar Veldkamp is een keurige diplomaat, maar hij weet niet hoe je als politicus moet opereren. Al helemaal niet met Wilders die een parallel buitenlandbeleid voert."
Het kabinet heeft geen autoriteit, de coalitie geen samenhang en de fractieleiders zijn opgetrokken uit argwaan. Omdat Wilders erin slaagt de indruk te wekken dat het aan hem niet ligt, blijft zijn achterban hem vooralsnog steunen.
Wilders heeft belang bij permanente crisis. “Voor de democratie als zodanig is dit heel slecht”, waarschuwt Joop van den Berg. “Juist ook de mensen die op de democratie vertrouwen, keren zich er dan van af."
Overal in de Westerse wereld krijgt radicaalrechts invloed of zelfs macht. “De democratie is in groot gevaar”, concludeert Van den Berg. “Je moet niet denken: het loopt wel los. Soms vrees ik – met de Duitse auteur Bernhard Schlink – dat de democratie een voorbije periode is.”
***
Verder lezen
Abonneer je op de columns van Joop van den Berg!
***
Verder luisteren
470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine
466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen
463 - De eerste honderd dagen. Lessen in daadkracht voor het kabinet-Schoof
456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof
452 - Wie is de baas in de coalitie?
442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders
438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen? (met Joop van den Berg)
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:50:51 – Deel 2
01:37:14 – Deel 3
02:05:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
Remember Everything You Learn from Podcasts
