64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop

Betrouwbare Bronnen aflevering 64

Zijn ene grootvader was touwslager, de andere rietsnijder. Wim Kok, hun kleinzoon, werd aanvoerder van de vakbeweging in roerige tijden van conflict, diepe crisis en werkloosheid. En later zelfs minister-president. De gloednieuwe biografie van Kok van de hand van voormalig topambtenaar en ambassadeur in Berlijn Marnix Krop schetst een leven en een man die zich - zoals de ondertitel treffend schetst 'op eigen kracht' een prominente rol in samenleving en politiek verwierf.

Wim Kok was zonder twijfel een product van de volksverheffing die het Nederland van de verzuiling zo kenmerkte. Hij las alles en was een klassieke stapelaar: van de MULO naar de HBS en toen naar de tweejarige economieopleiding van Nijenrode. Daar leerde hij vier talen. Voor een jongen van zijn herkomst en generatie een uitzondering.

In het gesprek van Jaap Jansen en PG Kroeger met Marnix Krop komen onverwachte en onbekende aspecten van het leven van Kok en van zijn sleutelrol in de samenleving aan de orde. Zo was zijn eerste chef een belangrijk man in de opbouw van het Europees sociaal beleid en raakte Kok zo al jong bekend met de heel eigen wereld van de Brusselse overlegcircuits.

Uit het boek blijkt dat Kok een gecompliceerd mens was, ook voor zichzelf en zijn omgeving. Zijn bijna altijd besliste opstelling naar buiten verborg een man die achter e schermen zeer aarzelend was; onzeker over veel en geneigd tot beheersing van alle factoren voordat hij tot een besluit kwam. En een man die slechts aan weinig mensen iets van zijn binnenkant liet zien, waarin hij naast nurks en directief ook hartelijk en charmant kon zijn. Veel van zijn politieke collega's waren daarom vaak erg kritisch over Kok, hoewel de bewondering voor zijn werk het meestal wel won.

In het gesprek komen drie sleutelmomenten naar voren waarin Kok na lang aarzelen gedwongen werd geheel alleen en zonder 'draagvlak' te hebben kunnen regelen zijn nek ver uit te steken. Elk van die momenten had grote gevolgen en politieke impact. Het gaat om het Akkoord van Wassenaar in 1982, de WAO-crisis in de PvdA (en het kabinet Lubbers III) in 1991 en de kabinetsformatie van 1994. Krop vertelt over elk van deze drie wendingen in de politiek onbekende en soms adembenemende gebeurtenissen. Daaruit blijkt onder meer dat Rita Kok met afstand haar mans belangrijkste adviseur en strateeg was.

Van veel politici komen vanuit het werk en leven van Kok opmerkelijke portretten naar voren. In het bijzonder van Joop den Uyl die hij hoog had zitten, maar wiens leiderschap van de PvdA en de nooit eindigende behoefte de baas te willen blijven, moest hij met lede ogen ondergaan. Ook Ruud Lubbers komt in beeld, de bijna griezelig creatieve leider die hij om die reden nooit echt vertrouwde. Bijzonder is ook de rol van werkgeversvoorman en oud-Onderwijsminister uit het CDA Chris van Veen.

Het boek eindigt op zo'n sleutelmoment: het aantreden van Kok als premier. Een ironisch gegeven. Hij had immers bij de verkiezingen van 1994 enorm verloren en kreeg nu een coalitie onder zich die hij zelf helemaal niet gewild had, 'Paars'. En zo werd de vakbondsjongen uit de zuil van de Rode Familie aanvoerder van een doorbraak-kabinet waarin de verzuilde politiek een einde vond. De biografie van Marnix Krop is een rijk boek dat nu al doet verlangen naar het tweede deel over Koks paarse jaren en de ondergang daarvan in 2002.

***

Leesvoer

Marnix Krop - Wim Kok, voor zijn mensen, Een leven op eigen kracht, 1938 - 1994 (Prometheus)

Verder luisteren

Leonard Ornstein - De Wim Kok Tapes https://iisg.amsterdam/nl/collecties/verken/projecten/de-wim-kok-tapes

***

Eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die hierop aansluiten

Afl. 9 - Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/532b37c1-73a9-4f6b-9abc-4cc411bb4722

Afl. 17 - PG Kroeger looft het poldermodel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9052a9fc-235a-493c-aa5f-104e61d25ddd

Afl. 34 - Lodewijk Asscher over zijn PvdA https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2e71b88f-0513-4c5b-8726-3a231d47d6a7

***

Tijdlijn aflevering 64

00:00:00 - Intro

00:01:38 - deel 1 gesprek met Marnix Krop

01:33:02 - deel 2 gesprek met Marnix Krop

02:05:05 - Uitro

02:05:50 - Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.