Den Haag en Brussel in de ban van een nieuw geopolitiek tijdperk
Feb 22, 2025
auto_awesome
Deze aflevering heeft Pim van den Dool, chef politieke redactie bij NRC, Rik Rutten, expert op het gebied van Europese politiek, en Steven Derix, defensieredacteur en voormalig Rusland-correspondent, als gasten. Ze bespreken de recente geopolitieke verschuivingen die Europa dwingen om onafhankelijker te opereren. Onderwerpen zijn de Nederlandse steun aan Oekraïne, de veranderde houding tegenover Rusland na MH17, en de uitdagingen binnen de defensie. Wat betekent dit voor de veiligheid in Nederland en de rol van de EU?
De geopolitieke verschuiving onder president Trump dwingt Europa tot meer zelfstandigheid in zijn defensiestrategieën en samenwerking.
De impact van Trump op de EU creëert onzekerheid en leidt tot verdeeldheid binnen de Nederlandse regeringscoalitie over militaire steun aan Oekraïne.
Nederland moet zijn defensiecapaciteiten versterken en tegelijkertijd zijn financiële steun aan Oekraïne waarborgen te midden van politieke tegenstellingen.
Deep dives
De impact van de geopolitieke situatie op Europa
De huidige geopolitieke situatie dwingt Europa om zelfstandiger te opereren, vooral naar aanleiding van de conflicten in Oekraïne en de veranderende rol van de VS onder president Trump. Deze nieuwe dynamiek creëert onzekerheid over de veiligheid binnen de EU, wat ook invloed heeft op hoe Nederland en andere Europese landen hun defensiestrategieën aanpassen. Er is een groeiend besef dat Europese landen moeten samenwerken om adequaat op de veiligheidsbedreigingen te reageren, zonder altijd afhankelijk te zijn van de Verenigde Staten. Dit blijkt ook uit recente debatten in de Tweede Kamer over de vraag of Nederland militairen naar Oekraïne moet sturen, waarmee de verdeeldheid binnen de regeringscoalitie over deze complexe kwesties wordt blootgelegd.
De rol van Trump in de veranderingen
De uitspraken van president Trump en zijn beleid ten opzichte van Rusland hebben grote impact gehad op de EU, waardoor de reacties van Europese landen sterk zijn veranderd. Uit zijn verklaringen blijkt een duidelijkere voorkeur voor de Russische lijn dan voor de traditionele bondgenoten, wat leidde tot schok onder Europese politici. De veiligheidsconferentie in München benadrukte de verschuiving in de Amerikaanse houding, die voor veel Europese landen als een ernstige bedreiging wordt ervaren. Dit heeft geleid tot onzekerheid over hoe de Europese landen zich moeten verhouden tot de nieuwe Amerikaanse aanpak, en tot vragen over hun eigen defensie en samenwerkingsstrategieën.
Onzekerheid in Den Haag
In Den Haag is er bezorgdheid over de gevolgen van deze geopolitieke veranderingen voor Nederland, vooral gezien de standpunten binnen de huidige regeringscoalitie. De PVV, de grootste partij binnen het kabinet, heeft gesuggereerd dat Nederland geen militairen naar Oekraïne moet sturen, wat spanning creëert in de coalitie. Dit leidt tot een uitdagende politieke situatie, waarin de steun voor Oekraïne niet zomaar kan rekenen op een unanieme goedkeuring van de coalitiepartners. Hierdoor ontstaat de vraag hoe Nederland zijn rol op het wereldtoneel kan behouden en tegelijkertijd de binnenlandse politieke verhoudingen in evenwicht moet houden.
De rol van Nederland in de Europese defensie
Nederland heeft in het verleden aanzienlijke financiële en militaire steun aan Oekraïne verleend, en deze inspanningen blijven cruciaal in de huidige situatie. De recente bijdragen aan defensie, zoals de toezegging van meer dan 2,4 miljard euro, tonen de inzet van Nederland aan. Evenwel moet Nederland zijn eigen defensiecapaciteiten in de gaten houden en ervoor zorgen dat het ook adequaat kan reageren op binnenlandse en Europese veiligheidsuitdagingen. Dit roept de vraag op hoe Nederland zijn defensie kan versterken en tegelijkertijd zijn commitment aan Oekraïne behouden, vooral met de tegenstellingen binnen de politiek.
De toekomst van Europese samenwerking
Er zijn groeiende zorgen dat Europa, momenteel aangewezen op de VS voor militaire steun, de samenwerking en de defensie-investeringen moet heroverwegen. De discussie over het verhogen van defensiebudgetten en het ontwikkelen van een gezamenlijke Europese defensiestrategie is van cruciaal belang om weerbaar te zijn tegen toekomstige dreigingen. Er wordt gesproken over gezamenlijke uitgaven en het toegankelijk maken van middelen, maar er blijven sterk verschillende meningen bestaan tussen de landen omtrent hoe deze stappen het beste gezet kunnen worden. Deze politieke dynamiek zal de toekomstige samenwerking tussen de EU-landen beïnvloeden, terwijl de urgentie om effectief te reageren op de gevaren van de huidige geopolitieke context toeneemt.
Een veiligheidsconferentie in München, een noodtop in Parijs en Amerikaanse ministers in gesprek met hun Russische collega's in Riyad: de pro-Russische positie die de Amerikaanse president Trump inneemt zetten de geopolitieke situatie op scherp.
In deze aflevering van Haagse Zaken hoor je van Pim van den Dool, Rik Rutten en Steven Derix over het nieuwe geopolitieke tijdperk. Want met de nieuwe koers van Trump moet Europa leren op eigen benen te staan en dat houdt ook Den Haag bezig. Wat betekenen deze veranderingen voor de veiligheid in en buiten Nederland en de EU?
Gast: Steven Derix, Pim van den Dool, Rik Rutten
Presentatie: Iris Verhulsdonk
Redactie & productie: Fleur Kleinhuis
Montage: Misja van Waterschoot
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nl.