Niemand liet een traan nadat Geert Wilders de coalitie opblies. Elk van de vier coalitiepartners schoot onmiddellijk in de typerende stand van het eigen politiek DNA. Van daadkracht dankzij een bevrijding uit de wurggreep van de PVV was geen sprake.

Jaap Jansen en PG Kroeger bezien het politieke landschap na de val van Schoof. Hoe schudden PVV, VVD, NSC en BBB de coalitiestof van hun schoenen op weg naar de stembus? Waar moeten we nu op letten? Wie gaan verrassen?

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Deze aflevering bevat een advertentie van Greenpeace. Stop diepzeemijnbouw en bescherm de wonderen van de diepzee. Word nu donateur en ontvang tijdelijk een volledig duurzaam en uniek oceanenshirt. Ga naar greenpeace.nl/betrouwbarebronnen

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

De PVV zag de breuk vooral als aanleiding tot vuurspuwende verachting voor de partners uit de elf maanden bij Dick Schoof. Verachtend dedain ook voor de premier die zo wanhopig poogde zijn best te doen. Maar meest opvallend was hoe Wilders zijn eigen bewindslieden per direct als oud vuil behandelde. Ze waren lucht voor hem; politiek verdampt. Alsof het verleden bij Schoof, deze politieke deconfiture en hun rol als regeringsteam per direct uitgewist moesten worden.

De PVV-autocraat presenteerde zich met een nieuwe kandidatencommissie, een nieuwe programopsteller en de ambitie om terug te keren naar radicale oppositie. Geen Milders meer, puur Orbán alleen nog. Desnoods ten koste van de eigen PVV-voorstellen onder Schoof. Alles moet weg. Want nu leven we in ‘een andere waarheid’, zegt PVV-Kamerlid Peter van Haasen.

De VVD staat ineens alleen. Dilan Yesilgöz had de sleutels in handen maar gooit ze weg. Niet alleen die naar de PVV van 'de volstrekt onbetrouwbare Wilders', maar – in elk geval voor de duur van de campagne – ook naar GroenLinks-PvdA dat volgens haar onder de verderfelijke invloed staat van radicaal-links. De flop van ‘Hoop, lef en trots’ is ingeruild voor 'lef, durf en optimisme', maar wie gelooft nog dat Yesilgöz nú pas ontdekte dat Wilders alles en iedereen verraadt met wie hij gemene zaak maakt?

Nieuw Sociaal Contract was al stuurloos en onthoofd vóór de coalitiebreuk. Alsof het dit nog eens extra wilde accentueren brak een chaotische strijd uit om de troon van Pieter Omtzigt. Ontgoocheld en verraden trad Nicolien van Vroonhoven terug. Gretig greep Diederik Boomsma naar de kroon. In paniek werd toen maar Eddy van Hijum naar voren geschoven. Over goed bestuur, bestaanszekerheid of Omtzigts andere kroonjuwelen sprak niemand meer.

De Boer Burger Beweging zag de breuk vooral als een kans om in het centrum van de macht gulzig nog een extra post op te eisen. Slaande ruzie met de VVD en Schoof was het gevolg. De migratie-portefeuille is herverkaveld – zelfs ten koste van Onderwijsminister Eppo Bruins – maar de VVD trok voor David van Weel uiteindelijk toch aan het langste eind.

Intussen schoot de Tweede Kamer intussen al voor miljarden aan gaten in de begroting. De komende maanden zou elke budgettaire discipline wel eens verloren kunnen gaan. Van het Havik-imago van minister van Financiën Eelco Heinen blijft zo weinig over.

Voor defensie is de coalitiebreuk een godsgeschenk, klonk het in Den Haag en Brussel. Het kabinet kan nu zonder PVV-tegenstand simpelweg Ruttes eis accepteren van harde defensie-uitgaven à 3,5 procent van het bnp. Pas een volgend kabinet moet opdraaien voor de dekking.

Hoe erg zal Omtzigt gemist worden? En kan Van Hijum wel aanblijven als vicepremier? Omtzigt eiste toch dat de politiek leiders niet in het kabinet zitten maar vanuit de Kamer het kabinet controleren?