Betrouwbare Bronnen 373 - Nederland en België: de scheiding die niemand wilde
In augustus 1830 barstte in de Zuidelijke Nederlanden een opstand los tegen het koninklijk gezag van Willem I. In Brussel nam een Voorlopig Bewind de macht over. Heel Europa was in rep en roer, van Warschau tot Parijs. Over dit nationale en Europese drama schreef Willem de Bruin een meeslepend boek, vol tot nu toe vaak onbekende feiten, personen en lotgevallen. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem over De scheiding die niemand wilde, Nederland en België, de vereniging en de breuk, 1815-1839.
***
Deze aflevering is opgenomen met publiek in Beeld & Geluid in Hilversum in het kader van de Dutch Media Week 2023
Betrouwbare Bronnen is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Als vriend kun je meedingen naar een van de vijf exemplaren van het boek. Kijk hier voor meer informatie (alleen leesbaar voor vrienden!)
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u op
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De Belgische Opstand begon in het operahuis. Willem de Bruin vertelt vol rijke details dat de spontane demonstraties bij de uitvoering van het revolutionaire stuk 'La Muette de Portici' niet zo maar een opwelling waren van groepjes studenten. Er was inspiratie uit Parijs, maar er waren ook de nodige waarschuwingen en geruchten vooraf.
De wortels van de rebellie zaten diep. Eeuwen diep. Het Noorden en het Zuiden van de Nederlanden waren met ruw geweld gescheiden tijdens het Habsburgs bewind in de 16e eeuw. Cultureel, religieus, institutioneel en economisch gingen zij daarna eeuwenlang een geheel eigen weg. Totdat de Britten en de Oostenrijkse Habsburgers in 1814 na de val van Napoleon heel Europa opnieuw wilden inrichten. Elk vanuit eigen geopolitieke belangen en machtsdromen concludeerden zij dat de Nederlanden weer één geheel moesten worden, onder de Oranjes.
De gebeurtenissen achter de schermen waren adembenemend. Voor het Europa van nu een verrassend herkenbaar machtsspel met tegenstrijdige belangen en compromisvernuft. Koning Willem I kreeg van de grootmachten de troon van een nieuwe staat die verder niemand wilde.
Hij was een doener maar ook een drammer. Een ijveraar, maar politiek en sociaal onhandig. Vaak jaloers, ruziemakend met zijn zoon en zijn beste adviseurs. En hij vergat soms dat zijn machtspositie door anderen was geregeld die van hem dankbaarheid en meer behendigheid verwachten.
De opstand in Brussel in 1830 was allereerst een Europees fenomeen en werd zo meteen een crisis die de grootmachten van die tijd dreigde mee te slepen in een confrontatie. Ook dat is voor elke Europeaan van nu verrassend herkenbaar. Er werd in Brussel geknokt, geïntrigeerd en gepolderd. En ook toen waren de Hollanders koppig, onhandig en soms onhandelbaar. Zo verspeelden zij een machtig vorstendom, een sterke positie in Europa en goodwill bij hun buren.
Willem de Bruin leert ons vele fascinerende figuren kennen. Van Louis de Potter, een rebelse journalist die te laat kwam voor het leiderschap tot een briljant diplomaat, Anton Reinhard Falck, die voor Willem I het spel van de 'haute politique' speelde. Maar ook een sterke minister die gedurende 40 jaar bij zo’n beetje elke heerser der Nederlanden kwam bovendrijven en de macht greep, Cornelis Felix van Maanen. En Tsaren, kanselier Klemens von Metternich, Franse koningen en een Duitse prins die door Londen koning Leopold der Belgen werd gemaakt. Als tv-serie vol verrassingen, rijke aankleding en wufte Brusselse decors zou dit boek een hit kunnen zijn!
Maar moest het echt zo droevig aflopen? Kon de scheuring in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden niet vermeden worden? Hoorden we niet gewoon bij elkaar, juist met en dankzij zoveel culturele en politieke diversiteit? Zo’n Benelux als nationale staat zou in Europa en de wereld een dominante factor zijn geweest.
***
Verder luisteren
282 - Hoe Sammy Mahdi - de nieuwe Vlaamse leider - de christendemocraten er weer bovenop wil helpen
229 - Kristof Calvo: wat de Nederlandse en Belgische politiek van elkaar kunnen leren
190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa
49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd
11 - Sybrand en Wiete Buma over Gerlacus Buma, soldaat van Napoleon én Willem I
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:47:30 – Deel 2
01:35:23 – Einde
See omnystudio.com/listener for privacy information.