385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht

Nov 28, 2023

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

Terwijl Wilders' verkenner binnen enkele dagen opstapte wegens verhalen over corruptie, verschijnt nu de biografie van de man die als 'gouden standaard' van verkenners en informateurs geldt. Jan de Koning was ongeveer alles. Van senator tot Europarlementariër, van partijvoorzitter tot minister. In elke rol was hij een uitblinker, hij kreeg het vaak onmogelijk geachte voor elkaar. Jaap Jansen en PG Kroeger praten over hem met zijn biograaf Peter Bootsma en zijn zoon Chris de Koning.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u op

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Het levensverhaal van De Koning, opgetekend in de deze week verschenen biografie ‘Als het niet kan zoals het moet…’ is een portret van ons land in de twintigste eeuw, maar ook een liefdesverhaal waar Hollywood de vingers bij zou aflikken. Het vertelt over zijn jeugd in het verzet tegen de nazi-bezetting en zijn deelname aan de politionele acties in Nederlands-Indië waar zijn broer de dood vond. En het bevat een briefwisseling van twee geliefden die elkaar ontdekken als soulmates en tegen alle vooroordelen van het witte Nederland onvoorwaardelijk voor elkaar kiezen.

De politicus Jan de Koning was niet minder bijzonder dan die jongeman. Hij had geen vijanden - alleen dat al is rond het Binnenhof uitzonderlijk. Hij leek altijd rustig en relaxed, maar was een werkpaard, een zware roker en intens gedreven. Hij werd bijna vereerd om zijn wijsheid en politiek inzicht, maar vond zichzelf ‘een solide middenmoter’.

Dat verhinderde niet dat De Koning juist door die bescheidenheid een van de machtigste mensen in Den Haag werd. Premiers als Dries van Agt en Ruud Lubbers wisten dat zij zonder hem aan tafel in de ministerraad niet zouden slagen. Hij was de senior in het Catshuis en de Trêveszaal. In zijn partij, de ARP, was hij de voorman die de club bij elkaar hield in grote spanningen. Toen hij die het nieuwe CDA in loodste was hij direct de echte partijchef en regisseur op de achtergrond.

Chris de Koning vertelt vol liefde en kenmerkende De Koning-humor over dit machtsdier en de grote liefde van zijn moeder Molly. Hij was altijd bezig in de politiek maar toch bepaald geen afwezige vader. Toch is ook voor Chris de biografie een reis door soms voor hem onbekend land. Bijvoorbeeld wat zijn vader in het verzet uitspookte, wat in 'Indië' gebeurde en de diepe sporen daarvan in zijn leven.

Deze dubbelbiografie van een uniek echtpaar is aangrijpend én buitengewoon actueel. De Koning laat zien dat ‘vakmensen als minister’ niet het zaligmakende recept zijn voor succesvol beleid. Zijn aanpak op vele ministersposten en zijn werk als informateur zijn leerzamer dan ooit. Zijn humor en boerenwijsheden niet minder. Dat zijn ambtenaren niet konden geloven wat hij koos als lievelingsgedicht vertelt veel over hem én over hen. "Tsjonge, wat een prachtkerel was Jan... Ik wou dat ik zo was..." verzuchtte Dries van Agt eens tegen PG.

***

Verder lezen

Peter Bootsma – Jan de Koning, een biografie. ‘Als het niet kan zoals het moet…’ (uitgeverij Boom)

***

Verder kijken

Charles Groenhuijsen in gesprek met Jan de Koning (Nova, 1998)

In memoriam Jan de Koning van het CDA (Brandpunt, 1994)

***

Verder luisteren

179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren

213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit

310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar