241 – Investeringskabinet Rutte IV: een breuk met de begrotingstraditie

Jan 14, 2022

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

Rutte IV is een investeringskabinet. Maar hoe dan? En wie betaalt dit?

Nu de inkt droog is en het CPB de doorrekening van het coalitieakkoord af heeft, kijken Jaap Jansen en PG Kroeger met Wimar Bolhuis naar de cijfers, de kosten en baten, dekking en ambities van Rutte IV.

Wimar Bolhuis is chief economist bij economisch adviesbureau Ecorys, docent aan de Universiteit Leiden en hij werkte onder meer bij de SER en was politiek assistent van Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken (PvdA) in het kabinet Rutte II. Hij promoveerde op de verschillen tussen de ambities van verkiezingsprogramma’s en wat er uiteindelijk van terechtkomt in regeerakkoorden.

Wie de harde data over uitgaven en inkomsten serieus neemt ziet dat de nieuwe coalitie bij de uitgaven zelfs de meest ambitieuze van de vier partners nog ver voorbijstreeft in de expansie van collectieve bestedingen. Rutte IV lijkt hiermee een soort ‘tweede kabinet-Den Uyl’. Tegelijkertijd doet het denken aan hoe de Europese Unie via extra fondsen voor de bestrijding van de coronacrisis en het herstel daarna de economie impulsen wil geven en hervormingen aanjagen. Precies waar in het vorige kabinet premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra zo op de rem stonden.

Bij de forse uitbreiding van uitgaven en investeringen via fondsen noteert Bolhuis een opmerkelijk feit. In de stukken is gemeld, dat de bovengrenzen die in het Verdrag van Maastricht juist door Nederland en Duitsland werden opgelegd als wenselijke limiet voor tekorten en staatsschulden nu door het kabinet als bodem daarvan worden opgevoerd. Rutte IV zet ‘Maastricht’ op zijn kop. 60% van het bbp als schuldplafond wordt nu nastrevenswaardig. Daarmee schept het kabinet voor de komende tien jaar in de begroting zo’n €120 miljard extra ruimte. En dat terwijl aan de lastenkant vrijwel niets gebeurt - een schril contrast. Hier hebben VVD en CDA hun traditionele lijn vast weten te houden.

Achilleshiel van het geheel is volgens Bolhuis de vraag wie de plannen feitelijk mag en moet realiseren. Technisch geschoold personeel, ict’ers, leraren, verplegers en defensiemedewerkers zijn schaarser dan ooit. PG wijst daarbij op de tamelijk warrige aanpak van de beleidsterreinen die dit probleem moeten oplossen. Een kolossale denkfout.

De opwinding over een staatsschuld van 92% in 2060 relativeert Bolhuis nogal. Dat cijfer lijkt vooral bedoeld als waarschuwing voor keuzes over de lange termijn en voor plannen in de Kamer om op alle mogelijke dossiers meer en hoger te willen eisen. Een ding is helder: de beide Kamers zullen met het kabinet diepgaand moeten kijken naar de langetermijnstrategie en het bestuur en beheer van de grote nieuwe fondsen. Een mooie opdracht voor een écht nieuwe bestuurscultuur.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!

***

Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Verder lezen

Wimar Bolhuis - Rutte IV: het kabinet dat bij elkaar gekocht werd (ESB, 14 januari 2022)

Wimar Bolhuis ea - Rutte IV dreigt miljarden te verspillen (NRC, 9 januari 2022)

Website Wimar Bolhuis

Coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' (15 december 2021)

Startnota kabinet-Rutte IV (10 januari 2022)

Analyse economische en budgettaire effecten van het coalitieakkoord (CPB, 11 januari 2022)

Techniekpact monitor: ontwikkeling arbeidsvraag

Klimaatbeleid: arbeidsmarkt en scholing