Meer dan ooit is Duitsland nu het cruciale buurland van Nederland en de essentiële lidstaat in de Europese Unie en onder de Europese NAVO-partners. De nieuwe coalitie van CDU-CSU en SPD en de komende nieuwe bondskanselier Friedrich Merz beseffen dat ze voor een enorme opgave staan; de grootste sinds 1990 na de val van de Berlijnse Muur.

De Duitse kabinetsformatie verloopt voorspoedig. CDU-CSU en SPD nemen drastische besluiten. Jaap Jansen en PG Kroeger over de gevolgen voor Duitsland, Europa en Nederland.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

De nieuwe coalitie van de krimpende oude volkspartijen van christendemocraten en sociaaldemocraten - spottend meer Kleine Koalition dan Grosse Koalition genoemd - kreeg plotseling hulp van twee mensen die een uitweg boden om een adembenemend andere koers in te slaan dan de kiezers was beloofd. De Amerikaanse president Donald Trump en Europese Commissie-president Urlsula von der Leyen zorgden voor een 180 graden omwenteling.

Jaap en PG schetsen de heftige botsingen waarmee de verkenningsfase van de coalitie begon en de ingrijpende conclusies waarmee die eindigde. "Das wird ein heisser Ritt", zuchtte Friedrich Merz.

Door in de komende tien jaar € 1.000 miljard te reserveren voor investeringen in defensie, Oekraïne en achterstallig onderhoud in de infrastructuur wil de coalitie leiderschap in Europa en bij de transformatie van de economie tonen.

Merz weet dat hij een nieuwe Helmut Kohl moet worden, in een minstens zo verbluffende 'Wende' als toen, in 1990. En bij de SPD zijn het de strategische lessen van Helmut Schmidt die getrokken worden.

De opluchting in Europa is groot. De Franse president Emmanuel Macron ziet de as Parijs-Berlijn eindelijk herleven en laat geen traan om Olaf Scholz. De alliantie van politieke families rond het midden blijkt in het Europees Parlement al zichtbaar verstevigd.

In Berlijn ondervindt Merz meer problemen. De jongerenclubs van zijn Union en de SPD zijn negatief, want zij vinden de eerste afspraken een ‘Boomerakkoord' ten koste van hun toekomst. En voor een snelle hervorming van de 'Schuldenbremse' – de strenge Duitse begrotingsregels – heeft Merz De Groenen nodig, maar zij zijn terughoudend; ze willen hun huid duur verkopen.

Intussen moet de SPD haar aangeslagen leiderschap vernieuwen. Lars Klingbeil en Saskia Esken leiden de onderhandelingen. Maar let ook op de populaire minister van Defensie Olaf Pistorius. En op Bärbel Bas, nu nog Bondsdagpresident maar klaar voor de top van haar partij, gonst het door Berlijn.

De consequenties van deze politieke omwenteling voor Den Haag zijn nauwelijks te overzien. Met de motie-Eerdmans tegen de EU-defensieplannen is Nederland politiek gecastreerd. Ook de industrie krijgt hiermee grote klappen.

Voor NAVO-chef Mark Rutte is het beschamende vertoning dat zijn land in Europa nu alleen staat. Liever dan met Dick Schoof praat Merz met Henri Bontenbal van ‘splinterpartij’ CDA, bleek in Brussel. Ondertussen poogt VVD-leider Dilan Yesilgöz in Kyiv president Volodymyr Zelensky te verzekeren dat Nederland Oekraïne volledig blijft steunen.

Zou Schoof zwichten voor Omtzigts boekhoudkundige bezwaren dan is de premier volledig gemarginaliseerd. Maar wat Schoof ook doet, het is altijd verkeerd. Als hij afstand neemt van drie van de vier coalitiepartijen, dan is hij pas echt 'van niemand' en zijn positie onhoudbaar. Het was immers formateur Van Zwol die benadrukte dat hij premier werd ‘namens de vier fractieleiders’ en dat eigenlijk alleen daarop zijn gezag zou berusten.