Joris Vlieghe - Wat een leraar een leraar maakt

“De leraar moet meer betrokken worden in het vormgeven van digitale onderwijsomgevingen.” Dat zegt wijsgerig pedagoog Joris Vlieghe in deze podcast met Kennisnet-adviseur Remco Pijpers over wat een leraar tot leraar maakt in een digitale context. 

Vlieghe is sinds 2018 verbonden aan de onderzoekseenheid Educatie, Cultuur en Samenleving van de Katholieke Universiteit in het Belgische Leuven. Daar geeft hij onderwijs en doet hij onderzoek op het gebied van de wijsgerige pedagogiek. Zijn onderzoek heeft onder meer betrekking op de impact van digitalisering op de toekomst van de school, de figuur van de leerkracht en de betekenis van educatieve praktijken in het licht van digitalisering. Onlangs is van Joris Vlieghe een nieuw boek verschenen, met de titel Wat een leraar tot leraar maakt. 

 

Vlieghe gaat in het gesprek in op onder meer het belang van vormende taak van de leraar, juist nu ook digitale technologie leren op verschillende manieren mogelijk maakt. "Leren is niet uniek voor mensen; ook dieren en machines kunnen leren", aldus Vlieghe. "Neem bijvoorbeeld een intelligente stofzuiger. Deze leert efficiënter door een kamer te navigeren naarmate hij vaker tegen obstakels botst. Maar we kunnen niet zeggen dat de stofzuiger gevormd wordt door deze ervaringen." 

Vlieghe verduidelijkt dat vorming dieper gaat dan leren: "Wanneer leerlingen gevormd worden, maakt dat een existentieel verschil voor hen. Er is een voor en een na. Dit is niet iets wat machines ervaren; zij verzamelen enkel informatie zonder dat het hen op een diep niveau raakt." 

De cruciale rol van de leraar in dit proces kan niet worden onderschat. "De leraar als mens maakt het verschil", benadrukt Vlieghe. "Vorming gebeurt vaak door betekenisvolle interacties met leraren. Veel mensen herinneren zich momenten uit hun schooltijd waarin een leraar een blijvende invloed had, wat hun interesses en zelfs hun levenspad veranderde." 

Digitale technologie kan de leraar wel degelijk helpen bij de vorming van leerlingen. Maar dan moet de leraar wel ‘ernstig genomen worden’ bij hoe technologie een plek op scholen krijgt. Vlieghe: “De leraar is niet iemand die taken uit te voeren heeft die gedefinieerd worden door experts en beleidsmakers. De leraar moet mee betrokken worden in het vormgeven van die digitale omgevingen.”