321 - Umwertung aller Werte - Parijs en Berlijn van elkaar vervreemd op hun eigen feest

Jan 24, 2023

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

In de Sorbonne en het Palais Bourbon huldigden op 22 januari 2023 de Franse en Duitse regering met een plechtige verklaring het vriendschapsverdrag dat hun staatslieden Charles de Gaulle en Konrad Adenauer precies zestig jaar eerder sloten. Alles was geprobeerd om een narrige sfeer, botsingen en wederzijds onbegrip te voorkomen. Maar de scherpe tegenstellingen en verzuurde verhoudingen tussen president Emmanuel Macron en bondskanselier Olaf Scholz konden maar moeizaam toegedekt worden. Waarom dit zo is en wat dit betekent voor Nederland, Europa en de oorlog op ons continent verdient dan ook een diepgaande analyse.

***

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Er is openlijk sprake van vervreemding tussen de leidende figuren van beide landen. Jaap Jansen en PG Kroeger noteren welke reeks misverstanden en storingen daartoe hebben geleid. In Betrouwbare Bronnen aflevering 302 (oktober 2022) gaf Bondsdaglid Otto Fricke (FDP) al onomwonden toe dat er ernstige fricties waren. Dat is sindsdien niet veel beter geworden. De Duitse regeringspartners Groenen en FDP vragen zich af wat er in de bondskanselier en zijn SPD is gevaren.

Bij pogingen de sfeer op te klaren en tot positieve initiatieven te komen speelt een hier weinig bekende Franse bewindspersoon een cruciale rol. Laurence Boone, de onderminister van Europese Zaken in Parijs, ging direct na de eerste openlijke ruzie op pad en wist de Duitse Groenen-toppers Robert Habeck en Annalena Baerbock voor haar inzet te winnen. Deze lieten allebei ook blijken weinig waardering te hebben voor de aanpak van Olaf Scholz. Ze konden de 'vervreemding' bij Macron wel begrijpen. Ook minister van Economie en Financiën Bruno Le Maire probeert de vriendschap te redden.

Terwijl langs deze weg toch nog beweging in de verstoorde verhoudingen kwam, doemden nieuwe conflicten op. Zowel rond het Europese gasprijsplafond als rond de bewapening van Oekraïne botsten Scholz en Macron en stond de bondskanselier uiteindelijk weer alleen. De ondergang van zijn Defensieminister Christine Lambrecht verergerde de toestand extra. Pogingen van de Amerikaanse president Joe Biden om de Duitsers te helpen en nog wat tijd te gunnen leidden tot nog meer gedoe. In Parijs werd tijdens de festiviteiten rond het Élysée Verdrag duidelijk dat Scholz zelfs in zijn eigen coalitie bijna alleen staat.

Historisch gezien is deze situatie buitengewoon, onderstreept PG. De traditionele Franse en Duitse rollen lijken ineens omgedraaid nu de oorlog in Oekraïne de landen dwingt positie te kiezen, zowel binnen de Europese Unie als op het wereldtoneel. Scholz lijkt nu warempel meer op De Gaulle en Macron is de Atlanticus. Was tijdens het bewind van Angela Merkel nog duidelijk dat zij in de EU de nummer 1 was -- ook voor Poetin, Xi en Obama - nu is 'het telefoonnummer van Europa' dat van een andere Duitse vrouw: Ursula von der Leyen. Juist zij stemt het beleid zeer nauw af met zowel Macron als Biden. Ook hier lijkt Scholz geïsoleerd.

Het bezoek, eerder deze maand, van premier Mark Rutte aan Washington werd door deze ongekende ontwikkelingen medebepaald. Impliciet liet de premier blijken dat hij en zijn minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra op één lijn zitten met Macron. In het Witte Huis werd dit met concrete steunacties aan Kyiv extra onderstreept. Van de hechte band tussen Den Haag en Berlijn uit de jaren van 'Mark und Mutti' is geen sprake meer.

De situatie is dan ook een echt Nietzscheaanse 'Umwertung aller Werte' in de Europese politieke verhoudingen. Alles is in beweging. Het ontbreekt er nog aan dat Rutte en Macron de Britten weer teruglokken naar de EU, maar zelfs dat is denkbaar!

Worden de Europese verkiezingen in 2024 zo de eerste echt geopolitieke, strategische verkiezingsstrijd op ons continent? Parijs benadrukt ondertussen dat Macron als het om Duitsland gaat - anders dan bijvoorbeeld Helmut Kohl en Francois Mitterrand - niet spreekt ‘in categorieën van trouw en liefde enzo, het is geen romantische kwestie’. L'Amour is passé.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Vrienden konden in aflevering 320 meedingen naar het boek De Democratie Crasht van Kees Verhoeven. De vijf prijswinnaars worden in aflevering 321 bekendgemaakt.

Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl

***

Verder luisteren

302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke

290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU

276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug

272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder

248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland

240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV

233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering

218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann

124 - 95 jaar Jacques Delors