Betrouwbare Bronnen 364 - Een krankzinnige campagne
Een nieuw politiek seizoen. En wát voor een! Op 22 november 2023 zijn de verkiezingen voor een nieuwe Tweede Kamer. Met een campagne op komst zoals we die zelden beleefden. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren op welke aspecten we een heel nieuwe electorale strijd mogen verwachten en kijken vooral naar de dieper liggende ontwikkelingen die nu merkbaar worden.
Zichtbaar zijn fundamentele redesigns bij de drie brede segmenten die het klassieke evenwicht vormden in de parlementaire politiek van ons land in de voorbije eeuw.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
In deze aflevering zit een Bamigo-advertentie. Ga naar bamigo.com en krijg 25 procent korting op prachtige bamboekleding met de speciale code betrouwbaar25
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Ter linkerzijde presenteert zich een gezamenlijke lijst van twee partijen met als aanvoerder een man die door hen nadrukkelijk als opvolger van Mark Rutte in het Torentje wordt aanbevolen. Frans Timmermans is daarmee zowel een Joop den Uyl als een Dries van Agt. Veel van zijn benadering nu is uit die opmerkelijke analogie verklaarbaar. Zo is zijn hartelijk klinkende invitatie aan SP en Partij voor de Dieren om 'op links mee te doen' een Uyliaanse gifpil. Hoe Timmermans echt denkt over de SP staat in zijn ‘Beste Job en Hans’-brief uit 2017. Met zijn uitnodiging liet hij zien dat hij D66 niet meetelt bij links. En dat is weer een signaal aan kiezers van die partij die dat zelfbeeld juist wel koesteren. Dé vraag voor Timmermans en zijn combi-lijst zal zijn of de linkse kiezer stemt voor een sterke gezamenlijke 'vuist' of voor de schone handen van het eigen gelijk. En kan hij gematigde kiezers mobiliseren voor een keuze tegen een rechts gedomineerde coalitie?
Want ook op rechts is sprake van een stevig redesign. Zowel VVD als BBB staan open voor samenwerking met extreemrechts. Dit is fundamenteel anders dan de opstelling van Rutte als VVD-leider na de ondergang van zijn eerste kabinet. Of speelt Dilan Yesilgöz hier toneel – net als Timmermans met SP en PvdD?
Ook het politieke midden ondergaat een 'redesign'. Wat wordt de koers van D66 onder de nieuwe leider Rob Jetten? En is er werkelijk sprake van drie varianten van het CDA? CDA-aanvoerder Henri Bontenbal is de enige van deze drie die zich nadrukkelijk à la Angela Merkel als 'die Mitte' presenteert. Maar waarom hanteert hij daarbij ook het stempel 'sociaal conservatief'? Nieuw Sociaal Contract (NSC) van Pieter Omtzigt daarentegen benut bewust geen concrete duiding van zijn electorale positionering. Daarmee wekt het de indruk een 'Catch All Party' te willen zijn, zoals Forza Italia van Silvio Berlusconi en ook New Labour van Tony Blair.
Ook lijkt de campagne te leiden naar 'ontsplintering'. Een reeks kleine fracties en afsplitsers zou de kiesdrempel weleens niet kunnen halen. Op uiterst rechts slaat het onderling kannibalisme verder toe. JA21 valt uiteen, Wybren van Haga wil andere fractiegenoten en FvD trekt geen publiek meer en is vooral nog bezig met Poetin.
Behalve de vraag wie het premierschap kan opeisen worden dit ook de verkiezingen van ‘de controle op de macht’. Pieter Omtzigt heeft alvast gemeld dat hij geen premier wil worden. En Caroline van der Plas ook niet. Vast staat dat de nieuwe Tweede Kamer en de nieuwe coalitie een nimmer vertoond avontuur te wachten staat. Denk daarbij ook nog even aan de mogelijk geheel verschillende samenstelling van de Eerste Kamer die net is gekozen.
Over de inhoud van NSC is nog relatief weinig bekend. De veelgehoorde aanname dat het een nieuw soort CDA is, spreekt PG tegen aan de hand van het uitvoerige grondslagendocument. De filosofie daarin is doordesemd van rooms-katholiek denken uit de jaren ‘20 en ‘50 van de vorige eeuw. De pluriforme wortels en denklijnen van de naoorlogse, Europees getoonzette christendemocratie waren nogal anders. Dat geldt zeker ten aanzien van het liberale 'sociaal contract' idee uit de 18e eeuw waarmee NSC zich afficheert en het nationalistische gedachtengoed en de eurosceptische geest die het eraan toevoegt. En tegenover de polderende CDA-praktijk zien we bij NSC een D66-achtig denken in bestuurlijke structuren en stelsels.
Ook opmerkelijk is dat de NSC-leden de komende anderhalf jaar aan dit denken geen jota mogen veranderen, lezen we in de oprichtingsakte. En dan is er nog ene Marx uit Trier met zijn boek Das Kapital ideologisch van groot belang is voor deze nieuwe partij!
***
Verder luisteren
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:46:54 – Deel 2
01:38:42 – Einde
See omnystudio.com/listener for privacy information.