185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt

Apr 23, 2021

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

Het is voor Europeanen soms moeilijk in te denken hoe diep in de Verenigde Staten de emoties kunnen zijn en hoe fel de strijd als het gaat om onderwerpen en mensen die wij uit onze eigen geschiedenis en cultuur nauwelijks kennen. De heftige demonstraties, maatschappelijke acties en debatten rond de beweging Black Lives Matter en de aangrijpende reacties op het proces na de moord op George Floyd zijn voor ons vaak moeilijk te plaatsen. Net als de felle protesten rond martiale standbeelden of de vlag van de Confederacy, de verering van president Abraham Lincoln en de grote politieke strijd om benoemingen in het Supreme Court.

Diep zijn de wortels hiervan in de ontstaansgeschiedenis van de Amerikaanse republiek en dit bepaalt nog steeds heel sterk hoe de cultuur en politiek van dat grote land hiermee omgaan. In deze podcast komt bijvoorbeeld naar voren hoe onthutsend de overval op het Capitool van 6 januari juist tegen deze achtergrond was. Ineens waren de Amerikanen weer terug in de zwartste dagen van de 19e eeuw met brute milities en opstandig geweld.

In deze aflevering duiken Jaap Jansen en PG Kroeger met hun vaste Amerikakenner Pirmin Olde Weghuis in de heftige gebeurtenissen van de turbulente jaren tussen 1800 en 1861, toen het grote democratische experiment bijna ten onder ging aan de gevolgen van de slavernij, de spanningen tussen de vrijheidsidealen en de ruwe realiteit en de enorme expansie van Amerika met een bij ons nauwelijks bekende veroveringsoorlog tegen Mexico. ‘Zwarte levens’ telden in die decennia niet. Letterlijk zelfs, want een slaaf werd slechts als 3/5 genoteerd bij volkstellingen die bijvoorbeeld de omvang van de parlementszetels bepaalden. Het Hooggerechtshof stelde vast dat een zwart mens nooit eenzelfde vrijheid kon krijgen als een blanke burger en een slaaf bleef altijd eigendom. Zwarten waren fysiek materiaal, geen mens. De bazen van de katoen- en tabaksplantages zagen zichzelf ook meer en meer als vanzelfsprekend boven deze lijfeigenen geplaatste heersers die hen met geweld zo nodig tot gehoorzaamheid en productie mochten dwingen. Voor veel ruimdenkender mensen in het Noorden werd dit steeds minder aanvaardbaar, moreel en politiek.

PG en Pirmin vertellen hoe de polarisatie en politieke spanningen tussen de slavenstaten in het zuiden en de rest van de VS steeds scherper opliepen en hoe denkers als Alexis de Tocqueville en Alexander von Humboldt – in Amerika op bezoek - er naar keken. Ook als men in de Senaat of het Huis een politiek compromis vond, liep het conflict toch weer uit de hand door bange en laffe presidenten. In het boerenstaatje Kansas brak een eerste bloedige burgeroorlog uit. Precies waar Lincoln als jong politicus al voor had gewaarschuwd. Maar ook hij kon geen definitieve oplossing bieden en bleef lange tijd zoeken naar een compromis tussen staten met en zonder slavernij.

Zijn verkiezing tot president in 1860 – voor een heel nieuwe partij, de Republicans – deed in de slavenstaten het bloed van planterselite overkoken. Zij bliezen 'the Union' van staten op en begonnen een eigen federatie van zuidelijke regio's. En meteen bleek toen al het grote vernuft van Lincoln als strateeg en leider, niet voor het eerst was hij schromelijk onderschat.

Trouwens, de Amerikanen onderschatten bij het begin van de afscheiding van de Zuidelijke staten en van de burgeroorlog nog wel meer. Pirmin en PG vertellen hoe velen met illusies leefden over het bloedvergieten dat nu aanstaande was. De eerste veldslag in de burgeroorlog begon als een toeristisch uitje voor de poorten van Washington DC. De gruwelen van een industriële massaoorlog kon men zich volstrekt niet voorstellen. En dat deze strijd, de gevolgen van de slavernij, de afschaffing ervan en de bloedige slachtingen van die jaren politiek en cultuur van de Verenigde Staten zelfs nu nog, in de 21e eeuw, mede zouden bepalen al helemaal niet.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!

***

Verder lezen

Williamson Murray and Wayne Hsieh - A Savage War: A Military History of the Civil War

***

Verder kijken

President Joe Biden and VP Kamala Harris deliver remarks on George Floyd murder trial guilty verdict

***

Songs waarvan korte fragmenten te horen zijn in deze aflevering

Creedence Clearwater Revival - Cotton Fields

Neil Young - Southern Man

Dixie - Bonnie Blue Flag

Tennessee Ernie Ford - Marching Through Georgia