416 - Nostalgie naar de E.E.G.

Apr 20, 2024

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

Zelfs Geert Wilders heeft ontdekt hoe fijn toch die goeie ouwe E.E.G. was. Bijna alle partijen op extreem en nationalistisch rechts en links hebben hun beloften van een Nexit-Frexit-Grexit-Hungrexit-Danexit laten schieten. Zij zijn ‘de gebrande kinderen van Nigel Farage’, zegt PG Kroeger. En zo ontstaat in deze EP-campagne onverwacht ineens een heel nieuw debat over de toekomst van Europa.

PG duikt daarom met Jaap Jansen in de diepere motivaties van zulke partijen - als PVV, BBB en nu ook NSC in ons land - voor die nieuwe EU-koers. Want het valt al snel op dat de exit-bepleiters ook bij hun nieuwe pleidooi voor 'hervorming van binnenuit' dezelfde argumenten blijven hanteren waarmee Farage en Johnson hun Brexit-campagne voerden. Licht aangepast om de gewenste uitkomst wat te verhullen. De gouden bergen voor 'bestaanszekerheid' en de verzekering dat al het fijne van de EU ongemoeid zal blijven klinken ook nu weer.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Deze aflevering bevat een advertentie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Wist je dat de VU naast bachelors en masters ook onderwijs voor professionals aanbiedt? Ga naar vu.nl/vrijedenkers

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

De bijstelling van het anti-Europese discours van de PVV en haar verwanten kent een duidelijke inspirator: Viktor Orbán. De Hongaarse premier en strateeg heeft bijna een kunstwerkje gemaakt van zijn aanpak van het 'cakeism'. Hij doet wat Boris Johnson nooit lukte: “To have your cake and eat it too.” Zijn leerlinge Giorgia Meloni, de premier van Italië, past deze inmiddels zeker zo behendig toe.

Het is daarom nuttig in de historie én de mythologie te duiken van die postuum nu zo vereerde E.E.G. Wie zich verdiept in de politiek, economie en cultuur van 1957 tot en met de jaren ’70 begrijpt wel hoeveel nostalgische potentie die EEG van toen heeft. Het zijn de rozige jeugdjaren van de 'boze burgers' van nu, een tijdperk van een economie in turbo-bloei, van het eerste massa-consumentisme en toerisme, van de televisie, verzoening en idealisme, chianti in een mandfles, de Beatles en explosieve salarisverhogingen en banen voor iedereen. Het best beluisterde radioprogramma in de tweede helft van de jaren ’70 was de Europarade, een Europese hitlijst. Europa was jong, hip en happening!

En de EEG was lekker overzichtelijk. Het gaf een douane-unie, protectionisme en stabiliteit, exportmarkten en gesubsidieerd voedsel. Maar geheel vergeten lijkt hoe snel dit mechanisme uit het lood dreigde te lopen. Vergeten is 'de Lege Stoel' van Charles de Gaulle, de heftige strijd om een politieke unie tegen een mercantiele unie.

En vergeten lijkt hoe de EG na 1970 - mede door Richard Nixon en de oliecrisis - in zwaar weer terecht kwam en eigenlijk volledig vastliep. Wie aan die E.E.G. zonder mededogen een eind hielp maken? De door Brexiteers en E.E.G.-nostalgici zo verafgode Margaret Thatcher.

Zou een volgend kabinet de lijn van de 'E.E.G.-nostalgie' voor hervormingen van binnenuit gaan voeren, dan moeten Kamer en regering wel op hun tellen passen. De EU heeft voldoende ervaring én instrumenten in huis om zo'n lidstaat met de neus op de feiten te drukken. Niet elke premier bezit het brutaal vernuft en de machtspositie in eigen land als een Viktor Orbán bovendien.

Daar komt nog bij dat twee Italiaanse oud-premiers nu met een gedurfd pakket van zulke 'interne hervormingen' komen. Enrico Letta en Mario Draghi trekken de consequenties uit de nieuwe, turbulente geopolitieke omstandigheden en stellen dat de 27 EU-listaten samen voor eenzelfde uitdaging staan als 'De zes' met Jean Monnet in 1952. Zou 'Den Haag' als antwoord daarop komen met een 'Terug naar de E.E.G. van 1958' zal het nieuwe kabinet zich marginaliseren en isoleren. Een Orbán of Meloni zou in elk geval nooit zo dom zijn zich in zo'n doodlopende straat te begeven.

***

Verder luisteren

411 - Negen opmerkelijke aspecten van de Europese Unie

407 - Cruciale Europese verkiezingen

378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts

344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn

340 – Caroline van der Plas ontvangt Frans Timmermans. Vijf misverstanden over Europa

336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt

328 – Nieuwe rauwe wereld. Brexit, what Brexit?

299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer

290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU

272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa