Betrouwbare Bronnen 186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle
Tjibbe Joustra overleefde als topambtenaar boze boeren, varkenspest, terrorisme, mond- en klauwzeer en Russische tegenwerking bij MH17. In Betrouwbare Bronnen vertelt hij over zijn belevenissen en de lessen die hij trekt. Lessen die ook heel nuttig kunnen zijn bij de nu in Den Haag alom nagestreefde 'nieuwe bestuurscultuur'.
Jaap Jansen en PG Kroeger gaan met hem terug naar een reeks crises en protestacties waar hij reeds als heel jonge secretaris-generaal op het Ministerie van Landbouw mee van doen kreeg. De trekkers stonden zelfs op het bordes van de Ridderzaal. Joustra waarschuwt voor onnodige provocaties vanuit Den Haag, die een sector de indruk geven dat ze politiek geslachtofferd wordt. ‘Halvering van de veestapel’ nodigt volgens hem niet uit tot gemakkelijk meewerken.
De rol van secretaris-generaal - een functie die hij veertien jaar lang vervulde - is volgens Joustra helder en complex. Je moet niet op de stoel van je medewerkers gaan zitten en hun werk afpakken, maar als coördinator wel zorgen voor een duidelijke lijn. Daarnaast is er de essentiële rol van eerste adviseur van de minister. Daarin moet de SG zowel de kennis uit zijn apparaat naar voren brengen als de bewindslieden soms de weg wijzen om dingen heel anders aan te durven pakken.
Joustra pleit nadrukkelijk voor inhoudelijke deskundigheid aan de top van een departement. Hij vindt dat de balans te veel is doorgeslagen naar management en er wordt te snel gerouleerd. Bovendien stelt hij vast – ook uit eigen ervaring als ‘chef’ ervan – dat de grote uitvoeringsorganen van de overheid uit het lood geslagen zijn. Ze moeten vaak taken uitvoeren en burgers behandelen op terreinen waar ze niet voor bedoeld waren. “De overheid is een callcenter geworden waar je nooit meer iemand aan de lijn krijgt,” zegt hij scherp.
Na zijn jaren op Landbouw was Joustra de allereerste Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding. Daar had hij te maken met de lastige combinatie van het regelen van de bewaking van Geert Wilders en de dreiging die uitging van diens film 'Fitna', waardoor Nederland in het middelpunt van de belangstelling kwam. Als voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid onderzocht hij de aanslag op MH17. Ook daar zijn heel wat lessen trekken voor een heldere crisisaanpak en het voeren van een consistent beleid waarin de burgers meegenomen kunnen worden.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!
***
Verder lezen
Tjibbe Joustra – Crisis en controle (Prometheus, 2021)
***
Verder luisteren (in de serie 'iconische topambtenaren')
144 - Laura van Geest, voorzitter Autoriteit Financiële Markten
135 - 30 jaar Duitse eenheid: Carlo Trojan, de Nederlander die meeonderhandelde
130 - Joost Korte, een Nederlander aan de top van 'Het sociaal Europa'
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
85 - Gert Jan Koopman, directeur-generaal EU-begroting Europese Commissie
En nog meer over Landbouw
66 - Carola Schouten, Landbouwminister tussen boze boeren
***
Tijdlijn
00:00:00 – Intro
00:01:45 – Deel 1
00:56:02 – Deel 2
01:30:54 – Uitro
01:31:38 – Einde
See omnystudio.com/listener for privacy information.