222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie

Oct 20, 2021

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

Nederland is een gerespecteerde democratie die zijn bestuur en rechtsstaat meestal voorbeeldig heeft ingericht en juist daarom moeten en kunnen er lessen geleerd worden uit hoe het zo mis ging bij de kindertoeslagaffaire. Die indringende conclusie van de Venetië Commissie van de 'mensenrechtenwaakhond' Raad van Europa trekt de Ierse opsteller van het advies van die commissie aan ons land, Richard Barrett, in gesprek met Betrouwbare Bronnen. Die lessen zijn er voor velen, bovendien. En niet alleen in Nederland.

Barrett schetst in gesprek met Jaap Jansen en PG Kroeger de grote lijnen van het advies – de ‘Opinie’ - en vertelt hoe die tot stand kwam. Het verzoek vanuit Nederland om een dergelijk wijd reikend advies te schrijven, was ook voor hem en zijn collega's tamelijk uniek, vertelt hij. Daarbij benadrukt Barrett dat eigenlijk alle gesprekspartners in ons land - ministeries, wetenschappers, rechtscolleges, juristen, de Ombudsman en betrokken journalisten en politici - doordrongen waren van de ernst van de situatie en open stonden voor kritische vragen, analyses en suggesties ter verbetering. Het werd de Venetië Commissie daardoor duidelijk, dat de toeslagen-casus niet op zichzelf staat als een soort incident, maar raakt aan fundamentele vraagstukken.

Zo blijkt uit het gesprek dat Barrett en zijn collega's voor elk hoogontwikkeld democratisch land belangrijke lessen zien in wat in ons land mis ging. En dat ook ons land weer kan leren van gebeurtenissen, problemen en oplossingen elders, zoals in Finland, Noorwegen en Ierland. In het bijzonder de snelle opmars van digitalisering in systemen van sociale zekerheid, belastingen en bij overheidsbeslissingen zet de Venetië Commissie nadrukkelijk op de agenda.

Barrett laat blijken dat hij en zijn collega's op bijna elk punt van de problemen rond rechtsstaat en democratie zowel indringend als genuanceerd denken en oordelen. Zo bekritiseert hij de 'Ruttedoctrine' rond het informeren van het parlement. Tegelijkertijd waarschuwt hij voor al te makkelijke conclusies in de discussie over Artikel 68 van de Grondwet (over de informatieplicht van de regering aan het parlement). De neiging elkaar de schuld geven (’blame game' spelen) en de roep om snelle oplossingen ('quick fixes') met stoer klinkende voornemens rond toetsing van wetgeving aan de Grondwet (nu nog verboden volgens artikel 120 van diezelfde Grondwet) is volgens hem onvoldoende doordacht.

Duidelijk is dat de Venetië Commissie vooral haar opdrachtgever, de Tweede Kamer, nadrukkelijk aanspreekt op haar functioneren. Zowel de wetgeving daar als de kwaliteit daarvan en de controle en toetsing van de uitvoering van wetten en regels moet de Kamer allereerst zélf kritisch bezien en verbeteren. Het advies van de Venetië Commissie en de nadere toelichting door Richard Barrett vormen een hele waslijst voor de Kamer om stevig en met spoed ter hand te nemen.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!

***

Verder lezen

Motie van het lid Omtzigt c.s. over een advies van de Venetië-Commissie

Council of Europe, Venice Commission: Netherlands - Opinion on the Legal Protection of Citizens

Rapport Nationale Ombudsman: Geen powerplay, maar fair play

Ongekend onrecht, verslag Parlementaire onderzoekscommissie Kinderopvangtoeslag

Boek Jesse Frederik - Zo hadden we het niet bedoeld

35300, nr. 19 - Motie Jetten c.s. over verhogen van het budget voor de ondersteuning van parlementariërs en de subsidie aan politieke partijen - Miljoenennota 2020

***

Verder luisteren

210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde

191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!