478 - Was Hitler een socialist?
Betrouwbare Bronnen
Ideologieën en Uitsluiting: Een Kritische Analyse
Dit hoofdstuk verkent de connecties tussen marxisme en nazisme, met een focus op de rol van biologisch determinisme en rassenleer. Het bespreekt de vervolging van verschillende groepen onder het naziregime, de invloeden van folklore in propaganda en de impact van ideologieën op kunst en cultuur. Daarnaast wordt de tentoonstelling van hedendaagse politici en de betekenis van campagnes in relatie tot historische contexten onder de loep genomen.
Het is een discussie die al vele decennia regelmatig opdoemt en nu in de Duitse verkiezingsstrijd weer dankzij Elon Musk en AfD-Kanzlerkandidat Alice Weidel. En Musk ging in zijn enthousiasme voor die partij nog verder als verrassingsgast bij de campagnestart in Halle.
Ze zijn niet de enige. PVV’er Martin Bosma publiceerde zo'n betoog ook al. Door Adolf Hitler uit te maken voor 'communist' of 'socialist' kan enige verwantschap met zijn ideologie worden weggepoetst. Maar hoe zit het echt? Wat kunnen we hierover leren uit de Duitse historie? Jaap Jansen bespreekt het met PG Kroeger.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
In 1920 presenteerde Hitlers NSDAP haar 25-puntenplan. Onthullend is dat eigenlijk alles wat Hitler tot 1945 als ideeën zou uiten en uivoeren daar al in zat. Niets was 'origineel', maar opvallend consequent was het wel. Het was ultranationalistisch, rancuneus na de nederlaag in 1918, vervuld van Jodenhaat en afkeer van 'vreemden', antidemocratisch, antiburgerlijk en centralistisch.
Gedurende de 'Goldene Zwanziger' bleef Hitler een sektarische putschpleger, die steeds verder radicaliseerde in revanchisme en sociaal-darwinisme. Hij bracht een eigenzinnige combinatie van haatdragende rancune met 'moderne wetenschap' vanuit het biologisch determinisme in 'de rassenleer'. En de NSDAP kreeg allerlei connecties met extreemrechtse lieden uit de elite, die de democratische republiek van Weimar verfoeiden.
Die moderniteit en wetenschappelijke pretentie vielen toen al op en zou het naziregime ook later kenmerken. De nadruk op exclusiviteit van de superieure mensen van het Germaanse ras waren was radicaal en allesbehalve socialistisch.
Historicus Joachim Fest analyseerde dit zo: “De nazi's collectiviseerden niet conform de leer van Marx 'de productiemiddelen', maar collectiviseerden de mensen en hun civil society.” Niet de economie, maar de menselijke gemeenschap werd 'gelijkgeschakeld'. En het regime ontwikkelde een permanent totalitair entertainment. Er waren voortdurend hoogtijdagen, massarituelen, massamedia-gebeurtenissen met de Olympiade van 1936 als sociaal-darwinistisch hoogtepunt. Iedereen was deel van één massa-emotie.
Elke Duitser kon zich als iemand van een edel, superieur ras en daarmee een winnaar en veroveraar voelen. Afgezonderd van alle inferieuren vormden zij een collectief, de 'Volksgemeinschaft' waarvan de toekomst biologisch vaststond. "Und Morgen die ganze Welt!" Zo'n exclusiviteit moest daarom maatschappelijk meedogenloos georganiseerd worden. Eliminatie van het inferieure was de onvermijdelijke strategie.
Aan heel deze ideologie was niets socialistisch. Maar Alice Weidel had wel gelijk met haar observatie dat Hitler ‘geen conservatief en niet libertair’ was. Hij was een radicaal en revolutionair sociaaldarwinist, veel meer totalitair nog dan de fascisten die Mussolini als idool hadden. In het totalitaire, megalomane en 'wetenschappelijk karakter' van het regime was Sovjetleider Jozef Stalin veel meer zijn pendant. Maar dat maakte Hitler nog geen communist.
Wie daarom de behoefte voelt de bewering te poneren dat Hitler socialist was, onthult de behoefte verwantschap met hem weg te poetsen. Een ‘onhandig handgebaar' van Musk of de leuze 'Alice für Deutschland' is dan ineens zo onschuldig niet meer.
***
Verder lezen
Martin Bosma: 'Ik wil bewijzen dat Hitler een socialist was'
Joachim Fest - War Adolf Hitler ein Linker?
Hubert Smeets - Hitler en Stalin waren helemaal zichzelf, niet per se links of rechts
Robert O. Paxton - De Anatomie van het fascisme
***
Verder luisteren
444 - Het Oosten kiest, Duitsland siddert
451 - 75 jaar Duitse Democratie
322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland
105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland
312 - Schurend verleden - over cancelculture, politiek en geschiedenis
152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie
169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:40:49 – Deel 2
01:03:35 – Deel 3
01:26:07 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
Remember Everything You Learn from Podcasts
