Kernkritiek: koopkracht, tekorten en 'gedekte begroting'

In de beleidsarme Miljoenennota die afgelopen week op Prinsjesdag is gepresenteerd, heeft het demissionaire rompkabinet een voorproefje gegeven van de politieke plannen voor komend jaar – in het geval deze bewindslieden nog enige tijd relevant in functie blijven.
‘Maar eigenlijk ben ik heel enthousiast,’ zegt macro-econoom Arnoud Boot, die de luisteraar om meerdere redenen oproept vooral zelf de Miljoenennota te gaan lezen. ‘Het zijn 80 pagina’s, met plaatjes, en het is goed te doen.’

Waar komt dat enthousiasme dan vandaan, Arnoud?

In de samenvatting van de Miljoenennota staan drie opmerkingen waar ik het graag over wil hebben. De eerste gaat over de koopkracht, die zich positief ontwikkelt door het kabinetsbeleid en doordat de lonen harder stijgen dan de inflatie. Maar dat komt ook door de brandstofaccijns, waar anderhalf miljard euro naartoe gaat. Daardoor stijgt de koopkracht met 1,3 procent in plaats van 1 procent. Tegelijkertijd is het openbaar vervoer al duurder dan autorijden, en toch gaat er extra geld naar de auto. Dat is eigenlijk een slecht idee.

Maar het zorgt toch voor een koopkrachtverbetering?

Als je met geld smijt, werkt dat op korte termijn heel goed. Kijk maar naar Engeland, de Verenigde Staten en Frankrijk. Als je de begrotingstekorten buiten beschouwing laat, ziet het er op de korte termijn heel redelijk uit. Daarom lijken we een beetje op Frankrijk. Op korte termijn doet Frankrijk het helemaal niet zo slecht, maar we weten dat het land structureel in de problemen zit.

Maar het begrotingstekort komt uit op 2,9 procent. Dat valt toch wel mee?

Dat is het tweede punt waar ik op wil wijzen. Het kabinet zegt dat het met het oog op toekomstige uitdagingen een gezonde begroting achterlaat. Maar dat is flauw, want ze negeren juist die toekomstige uitdagingen. En desondanks komen ze nog steeds uit op een tekort van 2,9 procent. We moeten bovendien nog maar zien wat het daadwerkelijk wordt, want de economie is overbelast en wie weet wat er straks gebeurt met het nieuwe kabinet. Deze cijfers kunnen zo weer het raam uit.

Daarnaast – en dat is punt drie – spreekt het kabinet van een gedekte begroting, zowel aan de uitgaven- als aan de inkomstenkant. Maar dat is vreemd, want er ís een tekort van 2,9 procent.

In de Miljoenennota wordt ook verwezen naar de Raad van State, waarom?

Het ministerie van Financiën, oftewel het kabinet, is door de Raad van State gevraagd eens na te denken over de toekomstige structuur van de Nederlandse economie. Dat is buitengewoon interessant.

Traditioneel zijn overheidsinvesteringen gericht op machines, gebouwen, wegen, infrastructuur. Maar tegenwoordig gaat het om kennis en onderwijs. Wat zijn de gevolgen als er zoveel wordt bezuinigd op die terreinen?

Daarbij verwijst het kabinet ook naar een artikel uit 1956 van econoom Robert Solow, die in 1987 de Nobelprijs ontving. En het mooie is: de lezer van de digitale Miljoenennota kan doorklikken naar dat artikel, een prachtige bijdrage in het Quarterly Journal of Economics uit 1956.

Dat verhaal is na 70 jaar nog steeds relevant, omdat economie natuurlijk niet gisteren is uitgevonden. Uit de inzichten van toen kunnen we nog altijd veel leren.

See omnystudio.com/listener for privacy information.