De impact van gezondheid op politieke carrière

Dit hoofdstuk behandelt de zorgwekkende situatie van Jan de Koning, die door gezondheidsproblemen zijn functie moest opgeven. We reflecteren op zijn relatie met Lubbers en zijn toewijding aan ontwikkelingssamenwerking, terwijl we zijn persoonlijke verhaal en invloed op het kabinet verkennen.

Transcript

chevron_right

Play full episode

chevron_right

Transcript

Episode notes

Afgelopen week verscheen de monumentale biografie van Ruud Lubbers, ‘een politicus van de buitencategorie’, volgens zijn raadsadviseur tijdens het premierschap, Hans Borstlap. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem en de twee auteurs, Johan van Merriënboer en Lennart Steenbergen van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen.

***

Deze aflevering is opgenomen voor publiek tijdens de Dag van de christendemocratie van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA in de Buitensociëteit in Zwolle. De show is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Uitgeverij Boom stelt speciaal voor vrienden van de show vier exemplaren beschikbaar van de kloeke biografie. Daarover lees je als vriend meer informatie op de site.

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

'Ruud Lubbers. Een slag anders' brengt een man tot leven van vele facetten, 'dimensies' om een typisch Lubberiaans woord te hanteren; bijzondere eigenschappen, eigenaardigheden, bijna geniale kwaliteiten en kwetsbaarheden. In het gesprek duiken we met de auteurs in de verassingen die hun boek brengt en vele aspecten van Lubbers' leven, functioneren, prestaties en ideeën.

Zo bleek de oliecrisis bij de start van het kabinet-Den Uyl het ideale moment om zijn vernuft, vindingrijkheid, politieke handigheid én kwaliteiten als crisismanager te doen ontdekken. In één klap was de jonge minister van Economische Zaken een begrip, een bekende Nederlander, ook internationaal.

Lubbers kwam uit een ongebruikelijk milieu. Dat van de aristocratie van Rotterdamse ondernemers, maar dan wel uit de kleine rooms-katholieke minderheid in dat dominant liberale wereldje. Die aparte achtergrond is hem altijd blijven kenmerken. Hij was een diepgelovig mens én ruimdenkend; altijd nieuwsgierig naar ideeën, overtuigingen en denkwerelden van anderen.

Duidelijk wordt dat juist een man als Lubbers paste bij de culturele en politieke veranderingen van de jaren ’70. Politieke vernieuwing, de opmars van jongeren, doeners die geen 'excellentie' meer waren, maar een trui droegen en opeens een voornaam bleken te hebben. Lubbers leerde genieten van politieke en intellectuele strijd, leerde politiek nuttige zelfbeheersing, schitteren in Kamerdebatten en aandacht en succes bij de media.

Door onverwachte gebeurtenissen werd hij de fractieleider van het CDA en vervolgens minister-president. De auteurs komen met vele boeiende inzichten. En PG, destijds werkzaam voor Lubbers, vertelt persoonlijke belevenissen.

Duidelijk is dat Lubbers het moderne premierschap heeft vormgegeven: een ‘global player’ in het Torentje. Zijn faam in Europa en wereldwijd was al snel gevestigd, mede door de Koude Oorlog en kruisrakettenkwestie. Margaret Thatcher, George H. W. Bush, Rajiv Gandhi - en wat mopperend - zelfs François Mitterrand hadden hem hoog zitten.

Cruciaal voor zijn succes was de wederzijdse inspiratie en kritische sturing van het 'gouden duo' Lubbers en Jan de Koning. Daarbij was opvallend dat Lubbers een 'low profile' hield; hij was geen man van opsmuk en jolige media. Hij was een zich met alles bemoeiende premier, maar nooit een zonnekoning. Hij dacht mee, agendeerde en bespeelde Den Haag als geen ander. Borstlap noemt het vertrek van De Koning na twee kabinetten ‘een ramp’. Zowel voor Lubbers zelf, als voor het land, want ‘zijn derde kabinet was zwak, de spirit was eruit’.

Die heel zijn leven kenmerkende nieuwsgierigheid naar nieuwe dingen en boeiende mensen bleek ook uit Lubbers' ontdekking van het milieuvraagstuk - al in zijn Rotterdamse bedrijfsleven-jaren - en hoe dit na zijn premierschap zich verdiepte in aandacht voor het klimaatvraagstuk. Met zijn pleidooi met Gorbatsjov voor het 'Earth Charter' zette hij wereldwijd een agenda van allure. Zo raakte hij bevriend met de lievelingsdochter van Thomas Mann, 'Medi', onthult PG.

Het leven van Ruud Lubbers was niet zonder tragiek. Al voor hij premier werd kreeg hij een nauwe en warme band met koningin Beatrix en haar gezin. Die verdiepten zich toen prins Claus lang en ernstig ziek werd. Lubbers bekommerde zich zeer om hen, zijn vrouw Ria ‘kreeg een punthoofd’ van het staatshoofd als nogal hulpeloze moeder. Dankbaarheid van het Oranjehuis hoefde Lubbers in zijn laatste jaren niet meer te verwachten. Beatrix sneed meedogenloos de banden door na enkele door Lubbers goedbedoelde anekdotes uit de privésfeer in Nieuwsuur.

Ook dat was weer 'een slag anders' dan je zou verwachten. Geen wonder dat over dit boek en de mens Lubbers nog lang niet alles gezegd is. Zelfs niet in Betrouwbare Bronnen.

***

Verder lezen

De monumentale biografie

***

Verder kijken

Remmers ontmoet Ruud Lubbers, fractievoorzitter van het CDA (Veronica, 1979)

Hoge Bomen: Ruud Lubbers (AVRO, 2003)

Andere Tijden special: Het geheim van Ruud Lubbers (NTR-VPRO, 2013)

***

Verder luisteren naar

De mens Lubbers in 127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers

Zijn geschiedenis en zijn tijdgenoten