Formatiedilemma's en brede hervormingscoalitie

D66 en CDA schrijven aan hun toekomstagenda. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar die toekomst, de kansen, zorgen, vernieuwingen en sterke kanten van ons land in de komende decennia. Dat doen ze in deze aflevering samen met Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg en oud-minister van Financiën, nu burgemeester van Eindhoven Jeroen Dijsselbloem.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Ben je op zoek naar een geweldig matras? Ga naar mattsleeps.com, en gebruik de kortingcode bronnen voor een extra verrassing korting bovenop de huidige acties bij Matt Sleeps!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje  en wij zoeken contact.

***

Pieter Duisenberg is kritisch op de staat van ’s Rijks financiën. Het kabinet-Schoof laat een ‘niet-complete begroting’ na. "De spreadsheets kloppen, maar ontsporing dreigt op termijn." En verantwoording van de belastinginkomsten en hun grondslag krijgt het parlement eigenlijk nooit. Hij valt oud-staatssecretaris Marnix van Rij – te gast in aflevering 546 - nadrukkelijk bij: pak in de formatie meteen de sanering van de fiscale regelingen aan. Daarmee is zo'n €35 miljard 'vrij te spelen'.

Jeroen Dijsselbloem hoopt dat de nieuwe generatie leiders aan het Binnenhof ‘zin heeft in hervormingen’. "Die €35 miljard, dat moet je zeker doen. Werk er direct samen aan, die eruit te peuren. Dat ontlast meteen ook de Belastingdienst." Hij valt informateur Sybrand Buma bij, dat aandacht voor de uitvoerbaarheid van Haagse regels cruciaal is.

Beiden zijn kritisch over het recente beleid. "Er is ingezet op consumptie, niet op de noodzakelijke investeringen waarop IMF, Europese Unie en het rapport-Draghi aandringen," stelt Duisenberg. Volgens Dijsselbloem kloppen de cijfers van de begroting wel en lijkt het of ons land er goed voor staat, maar de productiviteitsgroei stagneert en het onderwijsniveau zakt gestaag terwijl andere landen indrukwekkende verbeteringen laten zien. "We hebben ooit in Europa afgesproken dat we 3 procent van het bnp aan R&D moeten besteden. We halen nauwelijks 2 procent. Onze buurlanden presteren hier fors beter."

Hij pleit voor een langdurig investeringsoffensief, waarbij consumptieve 'koopkracht-gerelateerde' uitgaven door het kabinet in de hand gehouden worden. Bitter noteert hij dat lange termijn investeringen zijn weggesneden, bijvoorbeeld om de benzineaccijns wat langer laag te houden.

“De Nederlandse staatsschuld is maar 45 procent van het bruto nationaal product. Dat is laag, daar zit ruimte in. We mogen van Europa naar 60. Duitsland zit op 80. Je kunt met mij een goed gesprek voeren: moeten wij ook niet naar 80 procent. Het verdienvermogen van de Nederlandse economie raakt snel achterop als er niet drastisch geïnvesteerd wordt. Gerichte lange termijn investeringen in kennis, onderwijskwaliteit, infrastructuur wakkert groene groei aan. Dat verhoogt onze welvaart en houdt de voorzieningen op peil. Tegelijkertijd moeten dan wel andere uitgaven, zoals de zorgkosten, goed in de hand gehouden worden."

Volgens de Rekenkamerpresident heeft Nederland de afgelopen jaren ‘teveel ingezet op consumptie en niet op investeringen’: “Dan ga je steeds verder achteruit. We hebben in Nederland vijf of tien operaties-Beethoven nodig. Of wat Thorbecke al deed: vijf of tien Nieuwe Waterwegen.”

Dijsselbloem vindt dat een nieuw kabinet op korte termijn de energiebelasting voor het bedrijven omlaag moet brengen naar het niveau van Duitsland. Bedrijven kunnen internationaal anders niet goed concurreren.

De oud-minister van Financiën hoopt op een hervormingsgezind meederheidskabinet waaraan ook zijn eigen partij GroenLinks-PvdA deelneemt. Hij begrijpt niet waarom de VVD regeren met GroenLinks-PvdA uitsluit. “Sommige van de meest succesvolle kabinetten waren met VVD en PvdA.” Duisenberg, lid van de VVD, wil zich niet mengen in de politieke keuze van zijn partij, maar volgt de redenering van Dijsselbloem en voegt er aan toe: “VVD en PvdA hebben goed samengewerkt en in het parlement ook met GroenLinks. Voor de grote uitdagingen is brede samenwerking nodig.”

Als oud Tweede-Kamerleden hebben ze tips voor de net-aangetreden nieuwe Kamerleden. Duisenberg: “Leer goed waarnemen, los van je eigen dossiers. Vraag aan een oude rot hoe je een debat moet lezen.” Dijsselbloem raadt aan van elke portefeuille iets te maken, hoe gering het onderwerp ook lijkt. “En je leert het meest en het snelst van meedoen aan concrete wetgeving.”

***

Verder luisteren

507 - Het strenge oordeel van Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/19fb3651-29be-49dd-854b-eeb65ec692ff

423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f46ed50e-b5e7-430e-958f-8db017ce8d38 

540 -  Verkiezingscampagne 2025: waar het veel te weinig over ging https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/540-verkiezingscampagne-2025-waar-het-veel-te-weinig-over-ging 112 - Snels en Sneller: Tweede Kamer moet uitgaven strenger controleren https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7e5a5628-abe2-437e-99dd-deebf7abe085

533 – Een nieuw belastingstelsel. Leuker kunnen we het niet maken, eenvoudiger wel https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/533-een-nieuw-belastingstelsel-leuker-kunnen-we-het-niet-maken-eenvoudiger-wel 493 - Het belastingkaartenhuis wankelt https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8e0d7872-9be8-439b-94cc-911bf8f7509e

537 – De kracht van de vijf Nederlandse zeehavens https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/537-de-kracht-van-de-vijf-nationale-zeehavens

525 –Wat Brainport Eindhoven ons leert en hoe we onze economie nóg toekomstbestendiger kunnen maken https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/525-wat-brainport-eindhoven-ons-leert-en-hoe-we-onze-economie-n-g-toekomstbestendiger-maken 

471 - De verduurzaming is Nederlands grootste verbouwing ooit https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e5cdb7b1-3c0a-4bb7-b180-ce3955e93887

512 – Hoe onderwijs, bedrijven en overheden samen de arbeidsmarktkrapte bestrijden https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da589da5-3d17-468f-9fcf-536388414e67

516 – Files op het elektriciteitsnet: de energietransitie dreigt slachtoffer te worden van het eigen succes https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/54ccc73e-4200-4dbc-87c8-213c70e97491

490 – Duitslands grote draai. Friedrich Merz, Europa en Nederland https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8bac6adf-1b0e-49f1-8a4a-8340c99c6db3

421 - Bewonderd en gevreesd. De memoires van Wolfgang Schäuble https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d3971f5a-5150-4a6b-8739-b44b308a84e8

446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08

427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/84273d61-0203-4764-b876-79a25695bed1

45 - Caspar Veldkamp: Griekenland van Tsipras naar Mitsotakis https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/db3f639d-61a3-49c9-875a-3fd0f9ce521a

02 - Jeroen Dijsselbloem en Coen Teulings over de Eurocrisis https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c2624e4e-7ba4-4177-85e7-ca71c2947621

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:31:41 – Deel 2

01:15:11 – deel 3

01:36:12 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.