Polen en de Europese Dynamiek

Vanaf 1 januari 2025 volgen de Polen de Hongaren op als halfjaarlijks voorzitter van de vergaderingen van de ministers van de Europese Unie en ook van de ambassadeurs. Deze timing kon niet beter. Het contrast is groot. Wie zei daar dat Europa saai is?

Zoals elk half jaar duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in ambities, politieke rol, prioriteiten, pijnpunten, nieuwe initiatieven en culturele rijkdom en historie van de aantredende voorzitter.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! De prijswinnaars van de biografie van Angela Merkel worden bekendgemaakt in deze aflevering.

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Polen is niet alleen een groot land met een rijke historie, maar ook een lidstaat die zich economisch, strategisch en geopolitiek krachtig ontwikkeld heeft. En met premier Donald Tusk treedt nu een voorzitter aan met een uitvoerig Europees cv.

Tusk kan leveren wat juist in deze fase noodzakelijk is: leiderschap met een heldere, stabiele en inhoudelijk doordachte focus. Dat kan hij bovendien in optimale omstandigheden. De opluchting bij het uitzwaaien van Viktor Orbán en diens geflopte pretenties als voorzitter is groot, maar in Berlijn en Parijs heersen labiliteit en onzekerheid. Donald moet dus aan de bak.

Roemenië en Moldavië lieten zien dat de democratie openlijk ondermijnd wordt, maar niettemin stand houdt. Syrië werd plotsklaps een ongekende nederlaag voor Poetin en zijn wereldwijde ambities. In de VS treedt Donald Trump aan. Maar in Brussel is met Antonio Costa – die de bijeenkomsten van de regeringsleiders presideert - en de nieuwe Commissie van Ursula von der Leyen een frisse, meer coherente start mogelijk. Juist daar kan Tusk stevig aan bijdragen.    

Zijn grote thema is ‘proactieve veiligheid’. Europa moet niet afwachtend en reactief zijn, maar de veiligheidsbelangen van de Unie en de lidstaten samen vaststellen en verdedigen

Bij defensie zal Tusk alle lidstaten en NAVO-partners bij de lurven grijpen. Polen is zelf op weg naar defensie-uitgaven ter hoogte van vijf procent van het bruto nationaal product. Maar voor Tusk zijn er veel meer vormen van veiligheid. Van voedsel- en grondstoffenveiligheid tot cyberveiligheid en de integriteit van nieuwsbronnen en sociale media.

De Poolse proactieve aanpak kan daarbij profiteren van een nieuwe machtsfactor in Brussel. Jaap en PG portretteren de Poolse Eurocommissaris Piotr Serafin. Een bewust onopvallend soort bestuurder bij wie alle Brusselse lijntjes samen komen. Een andere geestverwant is de zeer ervaren partijgenoot en oud-premier van buurland Litouwen, Andrius Kubilius, de eerste Eurocommissaris voor defensie en ruimtevaart.   

Het verrast dan niet dat Tusk al voor zijn aantreden informeel een € 500 miljard fonds voor defensie-investeringen in gang is gaan zetten. Ook om een EU-antwoord te bieden aan de eisen en denigrerende taal van Trump.  

Het verrast evenmin dat hij een sterke, coherente aanpak van het Draghi-rapport met kracht aanjagen zal. Het kabinet-Schoof krijgt het nog druk komend halfjaar.   

Kijken we naar de kleurrijke en vaak tragische historie van Polen, dan herkennen we tenminste één koning in de 16e eeuw die wel wat trekjes heeft van Donald Tusk. Sigismund III Wasa had de wind eronder. Hij leidde Polen toen het groter was dan ooit en hij veroverde bovendien - als bondgenoot van de Paus nota bene - het Kremlin in Moskou.    

PG vertelt over nog drie zeer kleurrijke Poolse vorsten en de eerste premier van de Poolse democratie – een soort Mark Rutte! En geloof het of niet, die Poolse triomftocht en verovering van het Kremlin is een magnifieke scene in een van de allermooiste opera's!

***

Verder kijken

Is Poland's PM Donald Tusk the EU's new powerbroker? (DW, november 2024)

***

Verder luisteren

450 - Keizerin Ursula II

446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd

437 - Dwarse Viktor Orbán mag een half jaar Europa voorzitten. Gaat dat wel goed?

432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand

429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor

455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne

361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm

458 - De gedroomde nieuwe wereldorde van Poetin en Xi

285 - Kaliningrad, een oude stad als brandpunt van Europa

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:27:49 – Deel 2

00:43:37 – Deel 3

01:20:00 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.