469 – Nieuwe kruisraketten in Europa? In de jaren '70 en '80 zat topdiplomaat Boudewijn van Eenennaam in het brandpunt van de besluitvorming
Betrouwbare Bronnen
Kruisraketten en Politieke Dynamiek
In dit hoofdstuk wordt de veranderende politieke dynamiek rond kruisraketten in Europa besproken, met een focus op Nederland en Duitsland. De sprekers analyseren de invloed van defensiekwesties en de rol van de NAVO gedurende de Koude Oorlog, evenals de impact van Amerikaanse diplomaten op de Nederlandse politiek. Er wordt ook ingegaan op persoonlijke verbindingen en politieke allianties die de besluitvorming in die periode beïnvloedden.
De NAVO wil nieuwe kruisraketten plaatsen in Europa als antwoord op de nieuwe generatie van zulke middellange-afstandswapens die Vladimir Poetin al heeft neergezet. In Duitsland zijn de 600 Taurus-raketten hot topic in de verkiezingscampagne. In Nederland is het nog stil. Komt er – net als in 1979 - een nieuwe 'Hollanditis', de grootste crisis van Nederland in 75 jaar NAVO?
De man die overal bij was, is Boudewijn van Eenennaam. Als jong ambtenaar op Buitenlandse Zaken werd hij de kernwapenspecialist. En als topdiplomaat moest hij er met de Amerikanen in Washington over dealen.
Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem naar aanleiding van zijn boek Een Beeld van een Diplomaat.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Boudewijn van Eenennaam (1946) begon in 1973 als jong ambtenaar in de jaren van het kabinet-Den Uyl en raakte bij toeval verzeild in de positiebepaling van ons land ten aanzien van de kernwapens in Europa. De discussie daarover barstte echt los toen vlak na het aantreden van premier Dries van Agt president Jimmy Carter een gloednieuwe nucleaire technologie wilde invoeren, het neutronenwapen. Samen met bondskanselier Helmut Schmidt kon de premier deze onberaden eenzijdige zet van de Amerikanen nog tegenhouden. Van Eenennaam raakte hiermee verwikkeld in de worstelingen van het NAVO-bondgenootschap op het allerhoogste niveau.
Die werden nog heftiger toen Schmidt met Washington tegenover de Sovjetdreiging met nieuwe SS-20 raketten een ander antwoord overeenkwam. En ook Nederland zou meedoen. Maar de vredesbeweging kwam in opstand, demonstreerde massaal, kreeg links achter zich en slaagde er in ook regeringspartij CDA te verdelen.
Premier Ruud Lubbers schoof met al zijn creativiteit de beslissing zover mogelijk vooruit. We horen Van Eenennaam er nóg over morren. De belangrijkste plaatsingsvariant kwam overigens uit zijn koker, benadrukt hij. Lubbers ging er mee aan de haal.
Via Van Eenennaams contacten met de belangrijkste mensen onder Ronald Reagan groeide het idee van het ‘dubbelbesluit' en de ‘nuloptie’, dat vanaf 1981 de strategische lijn werd. In 1987, toen inmiddels Michail Gorbatsjov in het Kremlin zat, werd dat het begin van het einde van de Koude Oorlog.
Over de vredesbeweging is hij nog altijd weinig complimenteus. Hij verwijt ze dat ze 'romantiek' bedreven en angstpolitiek.
Hij maakte zes premiers mee, achttien ministers van Defensie en twaalf ministers op Buitenlandse Zaken. Met veel vrolijkheid – en soms wat cynisme – vertelt Van Eenennaam over zijn avonturen met ministers als Max van der Stoel, Henk Vredeling, Hans van Mierlo, Hans van den Broek, Jozias van Aartsen en Jaap de Hoop Scheffer. En over het societyleven van een ambassadeur in Washington DC, waar hij de huidige minister Caspar Veldkamp onder zich had. In zijn laatste functie – permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de Verenigde Naties in Genève, tot 2011 – werd hij onverwacht uitgenodigd voor een kopje thee bij Asma al-Assad, de vrouw van de Syrische dictator.
De actuele situatie vervult Van Eenennaam met zorgen. Hij vreest dat de Europese Unie onvoldoende opgewassen is tegen Poetin en ook niet goed is voorbereid op de terugkeer van Donald Trump. Terwijl sommige Europese leiders – zoals Manfred Weber, de leider van de Europese christendemocraten, de Poolse premier Donald Tusk en de Franse president Emmanuel Macron al in gesprek zijn over een eigen Europees kernwapen, schudt de oud-diplomaat zijn hoofd. Europa, dat heeft hij in al die jaren wel geleerd, zal nooit echt zonder de beschermende Amerikaanse paraplu kunnen.
***
Verder lezen
Boudewijn van Eenennaam - Een Beeld van een Diplomaat
B.J. van Eenennaam - Achtenveertig Kruisraketten
***
Verder luisteren
461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders
447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor
434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
BB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster
BB 164 - Dries van Agt, eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:09 – Deel 2
01:17:48 – Deel 3
01:47:15 – Einde
See omnystudio.com/listener for privacy information.
The AI-powered Podcast Player
