De Cruciale Rol van ASML in de Halfgeleiderindustrie

Hoe versterken we het verdienvermogen van ons land de komende decennia en wat kunnen we leren van wat nu al succesvol is? Jaap Jansen en PG Kroeger gingen met die vraag naar Brainport Eindhoven, waar wereldleiders in hightech, kennis en innovatie samen optrekken, de wereld tegemoet. En met gefronste blik naar Den Haag. "Keuzes maken en die volhouden in plaats van oneliners en onbetrouwbaar beleid”, adviseren de mensen daar aan de politici die na 29 oktober een kabinet gaan formeren.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Platform Talent voor Technologie en Brainport Eindhoven. En natuurlijk met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

***

Amal Tourabi, 'head of government affairs' van ASML, schetst hoe de vraag naar halfgeleiders permanent verdubbelt. Als meest geavanceerde machinebouwer voor die chips moet en wil het bedrijf daarin voorop blijven lopen. Dat doet een bedrijf als ASML samen met zo'n 5000 hightech toeleveranciers, waarvan er 1600 in de Brainport-regio actief zijn. En het lukt alleen als ze met de kennisorganisaties, opleidingen en overheden de handen ineenslaan. "Dat is hier een ecosysteem zoals je nergens anders ziet." Samen een lange termijn focus hebben, realiseren en volhouden, is het devies.  Wispelturigheid? Nee, bedankt! "We zijn nu in één jaar aan de derde bewindspersoon voor Buitenlandse Handel toe. Dat helpt niet erg, nee."

CEO Joop Essing van VHE Industrial Automation is zo'n toeleverancier. Hij heeft veel concrete voorbeelden van de gevolgen van zulke instabiliteit. Bij VHE werken ze met MBO-talenten uit heel de wereld; vluchtelingen ook.

Tourabi en Essing pleiten vurig voor een beleid met een lange tijdshorizon waarmee duidelijkheid en stabiliteit verzekerd zijn. Zo kunnen opleidingen en bedrijven structureel vervlochten verder groeien. En maak eindelijk eens werk van de beloofde maar nooit waargemaakte 3 procent van het bbp aan investeringen (publiek en privaat) voor R&D en innovatie.

Die bloei van dit ecosysteem kwam niet vanzelf. De Eindhovense wethouder Stijn Steenbakkers (CDA) en burgemeester Greet Buter van Deurne (PvdA) vertellen hoe de regio Eindhoven in de jaren ‘90 door een diepe crisis ging. "Er waren dagen dat in duizenden brievenbussen ontslagbrieven binnenkwamen."

Ze sloegen de handen ineen en met steun vanuit Europa groeide een samenwerkingsmodel waarin niemand domineert en ieder bereid is zijn rol te spelen. Een kleine, groene gemeente als Deurne durft het aan woningen te bouwen – van 14.000 nu naar 22.500 straks - maar wel op zo'n manier dat de eigen identiteit en leefbaarheid overeind blijven.

Het effect is dat Brainport een magneet wordt. De regio’s om Brainport Eindhoven heen willen ook meedoen, zodat ruimte ontstaat voor meer capaciteit en diversiteit van wonen, leven en werken. Het door het kabinet Rutte IV gestarte project-Beethoven (een groot investeringsprogramma waarin Rijk en regio samen zo’n 2,5 miljard euro investeren) helpt hierbij.

Als bestuurders willen zij van 'Den Haag' vooral geen 'beleid vol details'. Na de bestuurlijke stagnatie onder het kabinet-Schoof verlangen ze helder beleid met een lange horizon, ruimte voor maatwerk en de eigen cultuur van samenwerking.

De verdubbeling bij ASML en zijn duizenden hightech partners is bovenal voor de opleidingen een uitdaging. Leiden zij voldoende jonge talenten op? Annemarie Moons van het grote Summa College (mbo) en Joep Houterman van de omvangrijke Fontys Hogeschool weten wat hen te doen staat.

Summa maakt er veel werk van, elke student op de juiste plek krijgen en de uitval in het mbo stevig te reduceren. Fontys merkte dat in allerlei sectoren hbo-talenten hun plek wel vonden - van de zorg tot de techniek - maar velen van hen al snel weer vertrokken. Beide trends verspillen natuurlijk kostbaar talent en kansen. Mbo en hbo moeten niet afhankelijk blijven van potjes en projectjes waar bedrijven een paar jaar aan mee doen. Alleen blijvend, samen de samenwerking uitdiepen - ook hier als ecosysteem dus - kan helpen dat de talenten allemaal hun plek vinden en blijven doorgroeien. Platform Talent voor Technologie speelt hier met ‘Katapult’ een onmisbare rol in.   

Heel eigen belemmeringen remmen die bloei hardnekkig. Ouderwetse taaleisen voor mbo-diploma’s onthouden jong talent kansen en de bedrijven goed gekwalificeerd personeel. “Havo-niveau is hier niet nodig”, zegt Moons. En verouderd denken over R&D waarin concrete, praktijkgestuurde innovatie vanuit hogescholen een muurbloempje blijft. Er is nog veel werk aan de winkel.   

Zo beseft iedereen dat in een hightech regio iedereen voortdurend blijft leren en vorsen. Dat een hogeschool voor die maatschappelijke opdracht maar moet zien hoe, of en wanneer dat kan en boekhoudkundig eigenlijk zou mogen, maakt Joep Houterman witheet. "Geef ons bij wet de opdracht dat te doen, zodat we het écht kunnen waarmaken.”

Het gaat heel goed met Brainport Eindhoven. Maar het kan nog beter en daar moet de politiek nu een aantal grote stappen zetten, klinkt het in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen.

***

Verder luisteren

371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken 

324 - Nederland loopt vast door tekort aan jongeren met technische opleiding, hoe lossen we dit op? 

216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten 

201 - Het geheim van het hbo-succes

183 - Samen slimmer worden: het Leidse kennisecosysteem als aanjager van duurzame groei 

78 - Roberto Viola: Shaping Europe's Digital Future 

126 - De kracht van hoger onderwijs 

497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump 

446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd 

431 - Handelsland Nederland staat op het spel 

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:32:01 – Deel 2

00:54:32 – Deel 3

01:20:39 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.