Oorsprong van Russisch christendom in Kiev

Europa en Oekraïne staren naar een ‘vredesplan' dat twee vastgoedmaatjes van Vladimir Poetin en Donald Trump hebben opgesteld. Ongeloof is hun deel. Intussen lekten telefoongesprekken van die bemiddelaars uit, waaruit blijkt dat Trumps gezant Steve Witkoff het Kremlin adviseerde hoe de president te vleien en manipuleren.

Jaap Jansen en PG Kroeger  analyseren de situatie in het licht van actualiteit en historie. Poetin wil - net als Jozef Stalin tegenover Franklin D. Roosevelt en Leonid Brezjnev tegenover Richard Nixon - erkend worden als een gelijkwaardig wereldheerser. Te meer nu zijn oorlog geen triomf werd en China Rusland meer en meer als vazal behandelt.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje  en wij zoeken contact.

***

Trump moet een 'vrede' realiseren die Poetin als winnaar etaleert, omdat hij alleen zo het Kremlin kan afsplitsen van Beijing en een deal met Xi Jinping over hun invloedssferen kan regelen. Europa, Gaza en Kyiv zijn alleen maar lastige obstakels voor die geopolitieke ambitie.

Dat is de reden waarom de 28 punten van het vredesplan nog het meest lijken op het Verdrag van Versailles, met Oekraïne in de rol van het verslagen Duitsland. Trump vindt Volodymyr Zelensky toch al ondankbaar, dus zetten Witkoff, JD Vance en hij in op een overeenkomst die Poetin comfort geeft.

Elementen als de afsplitsing van grensprovincies, halvering van de strijdkrachten, economische exploitatie van grondstoffen, decennia van financieel-economische slavernij en een bewust politiek-diplomatiek isolement moesten in 1919 Duitsland breken en worden nu Oekraïne opgelegd. Zelfs wordt gedicteerd waarin Kyiv als toekomstig EU-lid wel of niet mag participeren, zodat ook de soevereiniteit van de EU en haar lidstaten aan Poetins welgevallen onderworpen zou worden.

Eén detail is veelzeggend. De Russische taal en de Russisch-Orthodoxe kerk moeten 'in ere hersteld' worden. Poetin grijpt weer terug op zijn beruchte speech van februari 2022, waarin hij het bestaan van Oekraïne als natie, als volk en cultuur ontkende. Het land moet zich cultureel weer onderwerpen aan het Kremlin en patriarch Kirill, kortom. Hij is de winnaar van deze oorlog.

Deze eis grijpt terug naar de oorsprong van de oosterse orthodoxie. In 325 - precies nu groots herdacht, ook door Leo XIV - zat keizer Constantijn de Grote het eerste wereldwijde concilie voor. Met die rol begon het Cesaropapisme waarin de keizer zowel wereldlijk heerser als spiritueel hoofd van zijn imperium was.

De historie van die traditie voert ons langs de grandioze Hagia Sophia, via de eerste kathedraal in Kyiv in 1011 en de opkomst van Moskou na het eind van het Mongoolse wereldrijk. De tsaar - ceasar - vereenzelvigde zich ook daar met wereldlijke én spirituele dominantie. Peter de Grote wilde modernere heerschappij en vervolgde bruut de vrome oudgelovigen. Catharina de Grote sloot een politiek compromis met de patriarch, zodat zij - als 'matushka', moerder van het volk - haar verlichte despotie kon doorzetten.

Poetins rolmodel, tsaar Nicolaas I, gaf dat cesaropapisme repressieve ideologische  en romantisch-nationalistische scherpte. Na de revolutie van 1917 waren de vervolgingen hard, totdat Stalin in 1941 de kerk nodig had als bron van nationale aanmoediging tegen Hitlers Wehrmacht. Om te overleven boog de patriarch opnieuw.

Poetin heeft zich dit model eigen gemaakt. Een triomf over Oekraïne via Trump zou bewijzen dat hij een ware tsaar is die de ‘joodse president’, de westerse jeugd en de afgesplitste kerk van dat land weet te onderwerpen. Met de zegen van patriarch Kirill.

***

Verder luisteren

253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2b612355-44ba-44d2-a02d-f2ad719fe23b

522 - Zeven zomerboeken (oa over Sergey Radchenko's boek To run the world) https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/betrouwbare-bronnen-522-zeven-zomerboeken

486 - ‘Welkom in onze hel’ Een jonge verslaggever aan het front in Oekraïne https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0552f0eb-998a-4af2-8960-05429aa1f510

455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/0feef3c8-fd13-4461-860a-e54e2eba2f2c

447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/eee9ebfb-042b-4753-b70d-a48e915b5beb

487 - Donder en bliksem in het Oval Office https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1470ab7b-7d1b-4138-be83-0d4bdd6f37aa

413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c2b2b09b-bba3-45b6-999c-3f844dcfa76a

287 - Waarom Robert Serry altijd weer terugkeert naar zijn Oekraïne https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/03b9a61e-53d2-4b8f-bdaf-7c46b9a9e229

510 - Brezjnev, Poetin en hun rampzalige oorlog. Lessen voor nu uit 1980 https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1c5da2a5-4328-455d-ac31-e4d699afa73b

354 - Eenzaamheid, machtsstrijd en repressie in het Russische rijk van Poetin, Stalin en tsaar Nicolaas II https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/411a9106-9da2-40f5-9f06-9f19aff37246

327 - Poetin, Zelensky en wij. Een jaar na de inval https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b4e93b54-7979-4cf2-9909-9a14c06514e0

258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/ad5bd584-a93d-4a0a-9d1d-4d1eb6ca3819

257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c9bf723e-2e02-4471-99c6-c5410883ce27

488 - Het Congres van Wenen (1814-1815) als briljant machtsspel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/1423134d-c671-4a71-805a-1d21ab9f7de6

311 - De wereld volgens Simon Sebag Montefiore [over Catharina en Potjomkin] https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/caaa9aac-ea36-4633-9460-74da8adf4c2f

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:28:18 – Deel 2

01:00:09 – Deel 3

01:22:10 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.