Hervormingen van de jaren 90

De Zweedse economie was ooit het slechtste jongetje van de klas, maar inmiddels is het een economie om je vingers bij af te likken. De investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn hoog, de staatsschuld laag en Zweden scoort hoog in ranglijsten van concurrerende economieën. ‘Zweden wijst de weg’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.

Hoe slecht was de Zweedse economie?

Om dat te begrijpen, moeten we terug naar eind jaren tachtig en begin jaren negentig. De economische groei was bijna nul, de inflatie torenhoog, en het land zat midden in een diepe financiële crisis. Banken stonden op omvallen, werkloosheid en begrotingstekort waren hoog terwijl de staatsschuld uit de pan liep. Kijk je nu naar de Zweedse economie, dan is het een compleet ander verhaal. De staatsschuld bedraagt iets meer dan 30 procent van het bbp. Zweden heeft nu een stabiele, sterke en zeer innovatieve economie.

Ze hebben er veertig jaar over gedaan om dat te bereiken. Hoe hebben ze dat gedaan?

Zweden is door een diep dal gegaan. Veel mensen dachten dat het nooit meer beter zou worden, maar het land heeft nu een van de sterkste economieën van Europa. Dat is het resultaat van hard en langdurig werk – een belangrijke les voor andere EU-landen zoals Frankrijk, Italië en Spanje.
In de jaren negentig begon Zweden met hervormingen: investeringen in infrastructuur en meer grip op de overheidsuitgaven. Sinds 1996 geldt een wettelijk plafond: de staat mag een maximaal bedrag uitgeven en moet jaarlijks een begrotingsoverschot realiseren. Dit beleid is consequent volgehouden, met succes, jaar na jaar.

Wat heeft dat opgeleverd?

Tegenwoordig investeert Zweden jaarlijks meer dan 3 procent van het bbp in onderzoek en ontwikkeling. Dat was ooit de Europese afspraak, maar weinig landen halen dat. Zweden lukt het jaar na jaar. De staatsschuld mag volgens de wet niet hoger zijn dan 35 procent van het bbp, en Zweden blijft ruim onder die grens.
Op ranglijsten van de meest innovatieve economieën staat Zweden op nummer twee, en bij de meest concurrerende economieën op nummer acht. Het land heeft tal van toonaangevende innovatieve bedrijven, zoals muziekstreamingdienst Spotify. Stockholm is dit jaar uitgeroepen tot de meest innovatieve regio van Europa.
Een kanttekening: Zweden betaalt met de kroon, niet met de euro. Toch werd het land geraakt door de eurocrisis, aangezien de eurozone de grootste handelspartner is.

Wat kunnen wij hiervan leren?

Er is maar één manier: jezelf regels opleggen om verstandig financieel beleid te voeren en je daar strikt aan houden. Ik had verwacht dat de aanpak van Zweden meer aandacht zou krijgen in het inmiddels beroemde rapport van Mario Draghi. Daarin werd immers dezelfde vraag gesteld die Zweden zich begin jaren negentig stelde: hoe worden we concurrerender? Hoe verbeteren we onze economie?
De adviezen in dat rapport staan op veel punten alleen haaks op wat Zweden heeft gedaan. Daarom ben ik benieuwd naar wat op 12 december wordt gepresenteerd door Peter Wennink, voormalig CEO van ASML, met zijn rapport. Eén ding is duidelijk: Zweden wijst de weg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.