Wat het boek wél en níet vertelt

Voordat hij uitzwaait als minister-president lijkt hij al vergeten. Terwijl er van leven en werk van Dick Schoof en van de resultaten veel valt te leren. Reflecties daarop zijn zinvol voor Rob Jetten en iedereen die geeft om de publieke zaak.

Jaap Jansen en PG Kroeger praten hierover aan de hand van twee gloednieuwe boeken:

Lamyae Aharouay & Petra de Koning – Dick Schoof

en

Alexander van Kessel, Wilma Borgman ea - Jaarboek Parlementaire Geschiedenis: Parlement en politiek in tijden van oorlog

Het boek over Schoof is 128 bladzijden. Geen 'Thorbecke wilt het!' of 'Een slag anders' over Ruud Lubbers. Gelet op zijn palmares als premier niet onbegrijpelijk. Maar in Schoof had wel degelijk een uitvoerige en indringende biografie gezeten indien hij nimmer premier geworden was.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje  en wij zoeken contact.

***

De man die zo'n 40 jaar in het Haagse bestuur een rijkgeschakeerde loopbaan kende, had een waarschijnlijk zeer fascinerende biografie verdiend van 'ambtelijk fikser' gedurende decennia waarin Den Haag en de departementen en zbo's diepgaand veranderden. Schoofs lessen, crises, aanpak, belevenissen en visie op bewindslieden, premiers en collega's hier en elders hadden voor bestuurskundigen verplichte kost kunnen zijn.

Zijn eerste functie op Onderwijs en Wetenschappen was al leerzaam. Hoe hij als groeibriljant bij een doorgewinterd en gul leermeester gelanceerd werd. Later, bij minister Ivo Opstelten op Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, werd zijn capaciteit als fikser en troubleshooter het kenmerk dat hem op de ambtelijke roltrap omhoog zette.

Toch ging het mis toen hij zijn droombaan sectretaris-generaal van Defensie niet kreeg. Daar was meer vereist dan een fikser en zijn imago van 'lachende moordenaar' bij het reorganiseren van ambtelijke diensten past ook niet erg bij de missie van dat ministerie.

Als NCTV en AIVD-baas kwam Schoof in de kring rond Mark Rutte. Diens afkeer van 'visie' in combinatie met waardering voor dienstbaarheid gaven Schoof vleugels.

De vraag van Geert Wilders of hij premier wilde worden was overrompelend, maar wat het meest opvalt is hoe luchthartig hij die beantwoordde. Te laat merkte hij daarom dat de vier fractieleiders van de coalitie hem hadden belazerd in hun wanhopige zoektocht naar een bereidwillige kandidaat. Al bij de regeringsverklaring werd hij door Wilders en Pieter Omtzigt vernederd. En – onthullend in het boek van Aharouay en De Koning - ambtelijk AZ was verbijsterd: "Het ging he-le-maal niet goed."

Als premier had hij één moment waarop hij werkelijk het verschil had kunnen maken. Dat betrof het thema dat hem in zijn eerdere loopbaan rond MH17 had geleerd 'het kan zomaar voorbij zijn': Oekraïne. In een fel Tweede-Kamerdebat lieten PVV en BBB blijken niet gediend te zijn van een soevereine lijn van de premier in Europees overleg. Uiteindelijk zwichtte hij voor die twee partijen en NSC, opgejaagd door JA21.

Pikant nu we weten wie waarschijnlijk Schoofs opvolger wordt: één fractieleider uitte zich toen erkentelijk en onder de indruk van Schoofs moment van principiële volharding. Rob Jetten. Maar ook dat mocht niet helpen.

Het dunne boek biedt wel een inzicht in diepere oorzaken van Schoofs onhandige en soms de Kamer irriterende wijze van communiceren. Hij kon als scholier niet goed spellen en is nog steeds beperkt taalvaardig. Zijn favoriete boek is Guust Flater.

***

Verder luisteren

Dick Schoofs premierschap

428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9488f43f-1ea4-49b9-b223-b42dac778d26

438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d98180ef-659e-4273-a0b1-56bb9c8e23aa

448 - Premier zonder kompas https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cadea232-77f4-48d3-8ff8-e6cccb46e855

456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b679ced5-2a6f-417b-83e0-1cd701f4abbb

495 - De zeven burgeroorlogen van Dick Schoof https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a1b2f09f-ce52-4530-983e-80a3591cff0e

511 – De val van het kabinet-Schoof https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/53d47dca-5918-404a-acc6-d87f4690c93e

Nederland nu

474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los" https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cc04f1a0-75fa-4300-9ba6-a40b893f4c03

521 - Hoe saaier de politiek, hoe gelukkiger het land  https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/521-hoe-saaier-de-politiek-hoe-gelukkiger-het-land?in_playlist=podcast

527 - Politici en hun boek   https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/527-politici-en-hun-boek?in_playlist=podcast

Eerdere premiers

520  -  De radicaaldemocratische erfenis van Pieter Vreede

https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/520-de-radicaaldemocratische-erfenis-van-pieter-vreede

274 - Thorbecke, denker en doener https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9fe72827-e9eb-4e1c-b370-f19c520e353a

149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsman https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da2d9a1c-dbaa-4a64-85dc-c6b0323e2f0b

443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis  https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9913cb5e-ccb4-4c9c-8b4a-811736125db2

461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders  https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c2c97419-89bc-4f85-8316-58d1bee4efcf

64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/44962077-a973-4459-969c-812d1efac686

173 - Onder de pragmatische Mark Rutte werd de VVD de grootste, maar ook kwetsbaar https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b0fb026c-d48c-4947-9b3a-cdb01c636929

Ambtelijk leiderschap

120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a2d44af3-4a3b-4ba1-bed9-7669047afacf

186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4a65dc95-a50f-437f-a04a-e5a8ead82291

226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/258ddef0-b3f6-43fc-a88b-c70dafb7eeb7

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:35:35 – Deel 2

00:53:15 – Deel 3

01:21:00 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.