Geopolitiek in Europa: Van Poolse delingen naar hedendaagse machtsdynamieken

Deze aflevering onderzoekt de complexe geopolitieke situatie in Europa, met speciale aandacht voor de historische delingen van Polen. Er worden overeenkomsten getrokken tussen het verleden en de hedendaagse politiek, inclusief de invloed van Trump en de huidige Poolse politieke leiders.

Transcript

chevron_right

Play full episode

chevron_right

Transcript

Episode notes

In Brussel en München kwam de nieuwe Amerikaanse regering afgelopen week met haar geopolitieke 'real stuff'. Europeanen hapten naar adem of voelden zich geschoffeerd. Maar nog het meest opmerkelijk was de incoherentie van de boodschappen die Trumps gezanten lieten horen. Wilde Donald Trump dit bewust zo: verwarring zaaien en iedereen op het verkeerde been zetten?

En moeten we niet oppassen met al te makkelijke historische analogieën die - bij al deze ophef - München als plek dreigt op te roepen? Jaap Jansen en PG Kroeger lopen daarom de signalen en de verwarring nog eens scherp langs.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Pentagon-minister Pete Hegseth trapte af. Hij vergoelijkte een reeks capitulaties voor Vladimir Poetin omdat er nu eenmaal een eind moet komen aan al het bloedvergieten en iets anders ‘onrealistisch’ zou zijn. Trump wilde wel bemiddelen en als Europa meer garanties wilde geven aan Kyiv, dan moest het dat dat zelf maar regelen.

Trump deed precies hetzelfde bij allerlei andere conflicten waar hij tijdens Trump I al vanaf wilde. Eenzijdige stappen buiten zijn bondgenoten om zagen we ook in Afghanistan met de Taliban, in Syrië met ISIS en met het regime van Kim Jong-un.

Maar het Kremlin kon nog meer oogsten. Nog voordat de ‘vredesdialoog’ was begonnen. Sancties tegen Rusland vindt Trump maar vervelend zaken doen. En hij wil Poetin zelfs weer laten deelnemen aan de G8. Hiermee wordt het Kremlin vrijwel meteen na de zwaarste geopolitieke nederlaag in 25 jaar - de val van Assad - door Washington weer op het schild gehesen.

Wat betreft Oekraïne waren de signalen onhelder. Het uitsluiten van NAVO-lidmaatschap bleek ineens toch weer niet zó categorisch. En wilde de president nu mét of zonder Kyiv en Europa onderhandelen met Poetin? Trump zag wel kans op een vette deal waarbij hij 50% van de kostbare Oekraïense kritieke grondstoffen wil reserveren voor Amerika.

Alsof de verwarring niet voldoende was, lanceerde Trump vanachter zijn bureau in het Oval Office opeens een veel verder gaande strategie. Hij wil met XI Jinping en Poetin een geopolitiek akkoord sluiten, buiten alle andere naties en organisaties om – met een halvering van de militaire uitgaven en drastische vermindering van kernwapens.

Minstens zo opvallend was de lange reeks actuele conflictpunten die genegeerd werd. Het inlijven van NAVO-lidstaat Canada, het annexeren van Groenland, de dreiging met 'tariffs', de effecten van Poetins nederlaag in Syrië, diens allianties met Iran en Noord Korea, niets hiervan werd door Trumps afgevaardigden op de agenda gezet.

Wat wél gebeurde was minstens zo eigenaardig. Vicepresident JD Vance kwam met een speech die nergens raakte aan de geopolitieke uitdagingen aan het Westen. Hij kwam met twee boodschappen: Europa moest het niet wagen Big Tech aan banden te leggen en Musks politieke acties pro ten faveure van extreemrechts werden hartelijk bijgevallen.

Dit schoffeerde zijn gastheren zozeer dat hij de Europese mogendheden in elkaars armen joeg.

Kortom, het is allemaal 'disruptief' en Trump wil in deze chaos bewust buiten de bestaande allianties om zijn eigen plan trekken. Precies zoals hij deed bij Kim en de Taliban. En zoals hij bij Gaza van plan lijkt.

Waar lijkt dit op, in historische blik? Nee, niet op München 1938. Wellicht meer op het Congres van Wenen in 1815. Maar de meest pakkende analogie komt uit 1772. De Eerste Poolse Deling. Met Friedrich der Große van Pruisen als 'Trump de Bemiddelaar' en Catharina de Grote als veroveraar van Oekraïne.

***

Verder luisteren

476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO

481 - Donald Trumps nieuwe idool William McKinley, ‘de tarievenkoning’

475 – Trumps rolmodel Andrew Jackson

455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne

447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor

427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO

339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck

279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU

272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa