Historische les: samen werken aan gemeenschappelijk goed

Durven dromen, plannen, investeren. Eigenlijk wil Peter Wennink van ons land één groot PPS-project maken: publiek-private samenwerking. Het doet denken aan 50 jaar geleden, toen op 1 december 1975 Wim Leeman de eerste sleutel kreeg van een groepje tijdelijke houten huizen, het Bivak, in het nieuwe Almere. Nederland bouwde een nieuwe stad op drooggelegde zeebodem. Een nieuwe omgeving in een nieuw landschap in een nieuw land. Letterlijk een poldermodel.

Nu, 50 jaar later, wil Rob Jetten maar liefst tien nieuwe steden, Henri Bontenbal overal 'een wijkje erbij' en Wennink wil het hele land op de schop nemen. Lukt dat? En wat leren zij, wij en u van Almere? Jaap Jansen en PG Kroeger nemen u mee naar de toekomst van gisteren en de noodzaak, uitdaging en inspiratie om in het komende nieuwe jaar weer vooruit te durven kijken.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje  en wij zoeken contact.

***

In de jaren van wederopbouw en woningnood vonden de grote politieke families elkaar in een maatschappelijk ideaal waarin beginselen als 'volksverheffing', 'eigen verantwoordelijkheid', 'bezitsvorming' en 'zelfstandig leven' tot uitdrukking kwamen. Toen de ergste nood gelenigd was, ontstond de ambitie van een herontwerp naar een modern, welvarend en geëmancipeerd land. Grote projecten en nieuwe locaties als de Maasvlakte, de Bijlmermeer, Zoetermeer, Nieuwegein en Purmerend werden aangepakt. Daar hoorde Almere bij, ‘de zuidweststad’ in de nieuwste polder. Het begon met een nostalgisch imitatie-Hanzestadje en een ontwerp van een verzameling losse kernen, à la Los Angeles. Maar dat concept veranderde allengs tot een meer urbaan geheel.

Almere groeide naar 100.000 bewoners in 1995, meer dan 232.000 inwoners nu en tijdens het kabinet-Balkenende IV werd zelfs gedacht aan expansie naar 350.000  in 2030. Maar het deels verkrotte Amsterdam herleefde en werd een onverwachte concurrent voor de nieuwe stad. Almere 'verzoetermeerde'. De samenwerkingsplannen van de Vrije Universiteit en Hogeschool Windesheim voor een kenniscentrum sneefden en het idee om de stad met de Floriade op de kaart te zetten werd een dure flop. Niet drie miljoen, slechts 600.000 bezoekers vonden de weg naar de stad  in de polder.

In het ambitieuze advies van Peter Wennink heeft Almere een bijzondere plek gekregen. In een gloednieuw Institute for Advanced Materials and Metrology (IAMM) moeten ‘A.I., materialenwetenschap en metrologie in één geïntegreerde omgeving worden samengebracht’,  schrijft hij. Daarmee zal een essentiële bouwsteen voor de halfgeleiderindustrie en versnelling van de materiaalontwikkeling worden gevormd, waardoor technologische doorbraken in de nieuwste kennis en toepassing ervan mogelijk worden. De High Tech Campus van Almere - op de locatie waar ooit die Floriade had moeten schitteren – biedt zo een extra ruimtelijke aanvulling op de kennishub  van Brainport. Het is geen toeval dat IMEC, ASM International en ASML bij de initiatiefnemers horen. De hightech toekomst van ons land wordt daarmee een soort coproductie van Leuven, Eindhoven en Almere.

Hiermee kan alsnog de ambitie van een stevig kenniscentrum van de grond komen. Windesheim slaat alsnog de handen ineen met de Universiteit Twente voor ICT- en AI-opleidingen aan diezelfde campus. Ook wordt een LLO-initiatief gestart om mensen bij- en om te scholen naar de IT-sector, waar de behoefte aan talent nijpend is.

Almere heeft natuurlijk veel pluspunten voor de gedurfde dromen van Wennink. Er is ruimte voor studentenhuisvesting en voor woningen voor toptalent uit de hele wereld dat naar het IAMM zal trekken. Ook voor de uitbouw van zo'n kennishub en nieuwe startups en scale-ups biedt de polder alle ruimte. Waar Brainport nu al moet woekeren met plekken voor de cruciale kennisinfrastructuur kent Almere de luxe van kansen voor expansie. Geen wonder dat Jeroen Dijsselbloem op de vraag in Betrouwbare Bronnen naar de mogelijkheden voor een vijfde Technische Universiteit als perspectief bij 'Wennink', dat direct bevestigde

Daarmee is ineens de kans aanwezig - net als in de wederopbouwjaren de verschillende politieke stromingen vanuit 'Draghi' en 'Wennink' met nieuwe accenten uit hun beginselen - zoals talentbevordering, kenniseconomie, Europese integratie, ondernemerschap, de kwaliteit van het bestaan – voor ons land een wenkend perspectief mogelijk maken. Het kan immers wel en het kan ook echt anders. Net als toen.

***

Verder lezen

Rapport-Wennink

Almere begon met 13 volwassenen en 9 kinderen in 8 houten huizen

Tenttonstelling: het Bivak

Nog meer over Almere 

***

Verder kijken

In de polder komt de nieuwe stad Almere (Polygoonjournaal 1 januari 1973)

Allereerste bewoners Almere (Polygoonjournaal 1976)

Andere Tijden: wonen in Almere

Presentatie rapport-Wennink (2025)

***

Verder luisteren

547 – Knopen doorhakken, hervormen en stevig investeren: het formatie-advies van Jeroen Dijsselbloem en Pieter Duisenberg https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/547-knopen-doorhakken-hervormen-en-stevig-investeren-het-formatie-advies-van-jeroen-dijsselbloem-en-pieter-duisenberg

525 – Wat Brainport Eindhoven ons leert en hoe we onze economie nóg toekomstbestendiger kunnen maken https://omny.fm/shows/betrouwbare-bronnen/525-wat-brainport-eindhoven-ons-leert-en-hoe-we-onze-economie-n-g-toekomstbestendiger-maken

446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/7af41d6c-1463-4010-94df-a702f6f5cf08

512 – Hoe onderwijs, bedrijven en overheden samen de arbeidsmarktkrapte bestrijden https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/da589da5-3d17-468f-9fcf-536388414e67

431 - Kabinetsformatie: Handelsland Nederland staat op het spel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8f019a55-5189-4ed9-972a-3987b4de72c6

422 - Een eigen huis, een plek onder de zon - woningnood toen en nu https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/abaeec39-90bb-4c8c-a969-63653742e18e

371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken  https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/160ba8a6-0cbe-4400-9cba-2407f3f33701

273 - 75 jaar Marshall Plan https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/28792df9-eb00-4adf-af7d-d11f5d4478d3 

183 - Samen slimmer worden: het Leidse kennisecosysteem als aanjager van duurzame groei https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/87c5e519-2b67-4a16-ba44-ea1f3b52ba97

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:25:41 – Deel 2

00:44:32 – Deel 3

00:57:20 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.