Interne denkoefening bij GroenLinks en kanteling naar samenwerking

Coen van de Ven van De Groene Amsterdammer zat er vier jaar bovenop. De worstelingen van GroenLinks en Partij van de Arbeid met elkaar, met zichzelf, de kiezer, hun leden en hun verleden, idealen en toekomst legde hij nauwkeurig vast. Hij sprak met grote namen en onzichtbare krachten.

Jaap Jansen en PG Kroeger duiken met hem in zijn nieuwe boek 'Een links verhaal', met de ondertitel 'Hoe GroenLinks en de PvdA ondanks alles één werden'. Ze gaan samen naar een volkstuintje, naar meet-ups, naar Pekela, naar eindeloze procedurecongressen, formatietafels en weerbarstig ‘Havana aan de Waal’.

Lees ook (in De Groene): Op zoek naar bestaansrecht. De toekomst van een linkse fusiepartij (24 september 2025)

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Beveilig je online leven met Surfshark VPN! Ga naar https://surfshark.com/betrouwbarebronnen of gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN voor 4 extra maanden Surfshark. Geld-terug-garantie van 30 dagen inbegrepen.

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje en wij zoeken contact.

***

Wat de fusie het lastigst maakte en ook na de eenwording het meest riskant blijft, is Van de Ven inmiddels wel duidelijk. De culturen van de twee partijen zijn boeiend, maar staan vaak diametraal tegenover elkaar. Ook als ze het inhoudelijk overal over eens lijken.

Veel GroenLinksers zijn stiekem verliefd op 'oppositie voeren'. Tegendraadse dromers zonder to do-lijstje, want macht geeft maar vuile handen. In de PvdA kennen ze het adagium van de Duitse zusterpartij: 'Opposition ist Mist'. “Als GroenLinksers een boek lezen, dan wordt de wereld dat boek. Bij sociaaldemocraten zit veel meer de traditie van: de wereld is geen boek, maar een bibliotheek", zegt een PvdA-denker.

Het maakt de ene partij gevoelig voor nieuwe sfeer en thema's, zoals de bevlieging voor Thomas Piketty of Bernie Sanders, en de andere partij minder beweeglijk, maar daarmee wel meer geworteld. Zo voelden velen bij GroenLinks meer voor samengaan met D66, terwijl bij de PvdA Lodewijk Asscher de SP erbij wilde. Anders hoefde het voor hem niet.

Cruciaal noemt Van de Ven de worsteling in de fase tussen de kabinetsformaties van 2017 en 2021. De PvdA versleet toen drie aanvoerders, terwijl GroenLinks ervoer dat ook de succesvolle 'Jessias' geen linkse renaissance kon opleveren. En hoe Jesse Klaver Asscher politiek liet vallen, was geen ingreep die in de PvdA snel vergeten zou worden.

De lakmoesproef kwam in 2021. VVD-leider Mark Rutte en CDA-aanvoerder Wopke Hoekstra wilden GroenLinks serieuze macht en veel geld voor klimaatbeleid bieden, maar niet met de getalsmatig niet nodige PvdA erbij. Tenzij ze samen een fractie zouden vormen. Voor zo’n snelle fusie schrok de PvdA op de valreep terug. "Ik heb het verpest", wist fractieleider Lilianne Ploumen.

Toch brak GroenLinks het gezamenlijk perspectief niet af. De voortdurende lobby van onderop door leden verenigd in RoodGroen betaalde zich uit. Oppositie van mastodonten uit het verleden bleek te zwak.

Met dank aan de snelle val van het kabinet-Schoof is de fusie nu niet meer terug te draaien. Maar een écht ‘Verenigd Links' is het niet, want de twee samengevoegde constructieve, vooruitstrevende partijen – bij de verkiezingen van 2025 voor de tweede keer onder lijsttrekker Frans Timmermans - vertegenwoordigen lang niet het hele progressieve en linkse spectrum.

De vraag is nu of GroenLinks-PvdA zich ontwikkelt als partij waarin linksheid zuiverheid betekent of als partij waarin progressiviteit ook ruimte voor de ander betekent.

Het beste dat de gefuseerde partij kan overkomen en het slechtste ligt electoraal niet eens zo ver uit elkaar, blijkt uit Van de Vens analyse. Zo is zijn boek onbedoeld een spannende thriller.

***

Verder luisteren

480 - De dilemma's van links https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/365fbba7-cf8c-42e5-bcf9-95bb1c189826

195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder? https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6461c66f-14a8-4022-937d-103409993472

170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/83df8a23-7eb1-4a7e-ac01-8cdf7866eee8

123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4fbb87cc-6d18-45db-82c1-d43b2a11065b

331 – De Groenen 40 jaar: van ‘narrenschip’ naar solide regeringspartij https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/17af7e16-d605-4cf0-bdb4-49e14e4f5daa

372 - Nieuwe partijen als Nederlandse traditie - en de afgrond die altijd weer dreigt https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c866168f-2eeb-4a1b-a1e4-649ab9e0a4ba

34 - Lodewijk Asscher over zijn PvdA https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2e71b88f-0513-4c5b-8726-3a231d47d6a7/

244 - Frans Timmermans over klimaatbeleid, geopolitiek en weerbare democratie https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/d1961e80-ac0d-4f56-8004-786246ca8114

474 – Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los" https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/cc04f1a0-75fa-4300-9ba6-a40b893f4c03

330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021 https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/ba698432-f0d7-4c55-97d8-d6f06e036849

64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/44962077-a973-4459-969c-812d1efac686

En Coen van de Ven samen met Jan Tromp

367 - Wantrouwen in de wandelgangen: het Binnenhof van moederschoot naar betonnen bunker https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f2403017-3ad0-48b9-a715-eef90b4cfbea

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:31:36 – Deel 2

01:07:22 – Deel 3

01:35:54 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.