Begrotingspolitiek, sojabelasting en pensioennationalisatie

De Argentijnse president Javier Milei. Op rechts is hij cult. Donald Trump stopt hem miljarden toe. Elon Musk, de Duitse FDP en in Nederland JA21 vinden hem een held. Lex Hoogduins hulde voor zijn kettingzaag biedt Dilan Yesilgöz inspiratie voor een nieuw kabinet.

Javier Milei voert een wild experiment uit met zijn land. Het eerste wat hij doet is acht van de vijftien ministeries schrappen. Argentinië ziet blijkbaar geen andere weg. Bij tussentijdse verkiezingen groeide de steun in het Argentijnse parlement.

Wat is dat voor land en beleid, vragen Jaap Jansen en PG Kroeger zich af. Hoe konden jaren van grote bloei al een eeuw geleden in economische ellende wegzinken waar het land nooit meer echt uitgekomen is? En waarom beveelt Dilan Yeşilgöz Nederland het land van Máxima en Nicolás Keenan aan?

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend ons een mailtje  en wij zoeken contact.

***

De band van het land aan de Rio de la Plata met Europa en Nederland ontstond toen Spanjaarden direct na 1500 die grote riviermonding ontdekten en koloniseerden. In de eeuwen nadien ontwikkelde zich daar een kolonie met een opvallend eigen karakter. Nauwelijks import van slavernij, een dominerende overheid in nijverheid en de handel, grote vrees voor en afkeer van rivaal Brazilië en opmerkelijk nauwe culturele en commerciële banden met het Britse Rijk.

De 19e eeuw maakte van Argentinië een land van burgeroorlogen, machismo van caudillos, gauchos en grondgrootbezitters, liberale vernieuwingen en zelfs een eigen Thorbecke, Juan Bautista Alberdi. Hij zag een 'nationaal project' voor zich van expansie en bloei door openheid naar massale, ongeremde arbeidsmigratie uit Europa. Na 1860 kwamen vele miljoenen uit Italië, Spanje, Midden-Oosten en vervolgde joodse gemeenschappen in Rusland en Polen.

Hun economisch succes was tussen 1880 en 1930 adembenemend. Superkampioen export werd Argentinië en Europa en Amerika smulden van het vlees, graan en sojaproducten uit de pampas. Rond 1900 was het land zo welvarend als de Britten en Duitsers, het ging er beter dan in Nederland.

Die eenzijdige oriëntatie begon na 1920 problematisch te worden. De depressie van 1929 sloeg hard toe. Stagnerende welvaart en verdwenen perspectief  destabiliseerden het land en de politieke cultuur van caudillo's ging domineren. Coups door generaals en hun populistische beloften waren aan de orde van de dag. Legendarisch werd Juan Peron met zijn vereerde Evita. Argentinië nam een afslag die Europa na 1945 wist te vermijden.

De jaren na 1973 werden een catastrofe. De welvaart kelderde met 20%. Een 'smerige oorlog', AAA-doodseskaders van het 'Nationaal Reorganisatie Proces' en corruptie van de militairen deden hun bewind ten onder gaan, met behulp van de stoere Margaret Thatcher.

Sinds 1983 kent het land een serie van presidenten die met grote plannen als een soort wonderdokters de neergang zouden keren en oude glorie en welvaart herstellen. In werkelijkheid moest het IMF keer op keer komen saneren, werd de ene nationale munt vervangen door de andere, wisselden nationalisaties en privatiseringsgolven elkaar af en werd manipulatie van monetair verkeer een endemische bron van corruptie en zwarte economie.

Javier Milei is dan ook geenszins een verrassende president, eerder de zoveelste en wanhopigste in een reeks van populisten. Zijn luidruchtige pretenties van sanering en de facto uitverkoop aan Trumps miljarden om de situatie te redden, passen helemaal in dat patroon. Wie zijn beleid als ideaal model zou willen promoten voor het hoogontwikkelde EU-land van Brainport Eindhoven, Wageningen, Leiden BioScience en wereldwijd opererende logistiek en zeehavens, heeft toch iets uit te leggen.

***

Verder luisteren

489 – Trump, Musk en de aanval op de privacy

481 - Donald Trumps nieuwe idool William McKinley, ‘de tarievenkoning’ 

497 – Sander Tordoir over de krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump 

431 - Handelsland Nederland staat op het spel 

49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd  

242 - Adrianus van Utrecht, de Nederlandse Paus 

488 - Het Congres van Wenen (1814-1815) als briljant machtsspel 

339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug 

379 - Migratie: het werkelijke verhaal 

535 - 100 jaar Margaret Thatcher, de Iron Lady 

387 - Niets is zó politiek als opera - 100 jaar Maria Callas 

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:19:55 – Deel 2

00:46:37 – Deel 3

01:21:54 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.